Propaganda on Türkiye’s Recent History: Was Prince Sabahattin a Supporter of the Turkish National Struggle

Yıl 2023, Sayı: 81, 33 - 61, 10.11.2023

Ramazan Erhan Güllü

https://doi.org/10.26650/iutd.20238102

Öz

At the time the Armistice of Mudros was signed, Prince Sabahattin was in Switzerland, where he had been resident since 1913. Known for his fierce opposition to both Sultan Abdulhamid II and the Committee of Union and Progress, Sabahattin was one of the political figures expected to be active during the armistice period when the members of the Union and Progress were considered war criminals. The supporters of Prince Sabahattin, who returned to Turkey at the end of 1919, claim that he was actually a supporter of the National Struggle from the beginning. However, the primary sources of the period and the statements of the Prince at that time do not confirm this claim. In this study, the attitudes and activities of Prince Sabahattin against the National Struggle movement and his relations with Mustafa Kemal Pasha will be examined.

Anahtar Kelimeler

Armistice of Mudros, Turkish National Struggle, Prince Sabahattin, Mustafa Kemal Pasha

Türkiye’nin Yakın Tarihine Dair Bir Propaganda: Prens Sabahattin Millî Mücadele Taraftarı mıydı?

Öz

Mondros Mütarekesi imzalandığı dönemde Prens Sabahattin, 1913 yılından beri ikamet ettiği İsviçre’de bulunmaktaydı. Hem Sultan II. Abdülhamit’e hem de İttihat ve Terakki’ye sert muhalefeti ile tanınan Prens, İttihat ve Terakki’nin savaş suçlusu sayıldığı mütareke döneminde etkin olması beklenen siyasi figürlerdendi. 1919 yılı sonlarında Türkiye’ye dönen Prens Sabahattin’in taraftarları, kendisinin baştan itibaren Millî Mücadele yanlısı olduğunu iddia etmektedirler. Ancak dönemin birincil kaynakları ve Prens’in o dönemki beyanları bu iddiayı doğrulamamaktadır. Bu çalışmada Prens Sabahattin’in Millî Mücadele hareketine karşı tavır ve faaliyetleriyle Mustafa Kemal Paşa ile ilişkileri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Mondros Mütarekesi, Millî Mücadele, Prens Sabahattin, Mustafa Kemal Paşa

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri google scholar
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) google scholar
• Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Arşivi, Atatürk Koleksiyonu - Ziraat Bankası’ndan Gelen Evrak (ATA.ZB), google scholar
• Kurum: 110-9-1-11., Yer Bilgisi: 5-0-92; Kurum: 110-9-1-11., Yer Bilgisi: 6-0-13; Kurum: 110-9-1-11., Yer Bilgisi: 23-0-83; Kurum: 110-9-1-11., Yer Bilgisi: 29-0-104. google scholar
• The National Archives (TNA) google scholar
• Foreign Office (FO.), nr. 371/3417; 371/3419; 608/110/2. google scholar
• Süreli Yayınlar google scholar
• Alemdar google scholar
• Dersaadet google scholar
• İçtihad google scholar
• İkdam google scholar
• İleri google scholar
• Memleket google scholar
• Peyâm google scholar
• Süngü google scholar
• Tasvir-i Efkâr / Tevhid-i Efkâr google scholar
• Tercüman-ı Hakikat google scholar
• Vakit google scholar
• Yeni Gazete google scholar
• Yeni Gün - Anadolu’da Yeni Gün google scholar
• Yeni İstanbul google scholar
• Araştırma ve İnceleme Eserleri google scholar
• Akşin, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele -1: Mutlakiyete Dönüş (1918-1919), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010. google scholar
• ________, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele - II: Son Meşrutiyet (1919-1920), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010 google scholar
• ________, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele - III: İç Savaş ve Sevr’de Ölüm, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010. google scholar
• ________, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki, İmge Kitabevi, Ankara 2011. google scholar
• Artuç, Nevzat, “Bir Siyasal Cinayet Örneği: Mahmut Şevket Paşa Suikastı”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 12 (Isparta 2005), s. 73-102. google scholar
• ________, “Prens Sabahaddin Bey’in, Osmanlı Devleti’nin Almanya’nın Yanında Birinci Dünya Savaşı’na Girişini Engelleme Çabaları”, Belleten, LXXXI/ 291 (Ankara Ağustos 2017), s. 619-642. google scholar
• Bali, Rıfat N., Satvet Lütfi Tozan: Büyük Bir Maceraperest, Koleksiyoner, Hayırsever, Libra Kitap, İstanbul 2018. google scholar
• Berkes, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, yay. haz. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2003. google scholar
• Birinci, Ali, “Ahmet Bedevî Kuran: Jön Türklüğün Tarihçisi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 12 (Konya 2002), s. 1-37. google scholar
• Bozkurt, Abdurrahman, İtilaf Devletleri’nin İstanbul’da İşgal Yönetimi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2014. google scholar
• Budak, Mustafa, “Osmanlı Devleti’nin Paris Barış Konferansı’na Davet Edilmesi ve Muhtıralar Sunması ile İlgili Tartışmalar”, Tarih Dergisi, sayı 71 (2020/1), s. 445-472. google scholar
• Cemal Paşa, Hatıralar: İttihat ve Terakki, Birinci Dünya Savaşı Anıları, yay. haz. Alpay Kabacalı, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2006. google scholar
• Ege, Nezahet Nurettin, Prens Sabahaddin: Hayatı ve İlmî Müdafaaları, Güneş Neşriyat, İstanbul 1977. google scholar
• Gazi Mustafa Kemal, Nutuk, Türk Tayyare Cemiyeti Yayını, Ankara 1927. google scholar
• Güllü, Ramazan Erhan, İstanbul Türklüğünün Muhafazası: İstanbul’un Kimlik ve Güvenlik Endişesi (19181941), Ötüken Neşriyat, İstanbul 2021. google scholar
• ________, “Millî Ahrar Fırkası ve Mütareke İstanbul’unda Liberal Milliyetçilik”, Prof. Dr. Hikmet Öksüz’e Armağan, ed. Ahmet Köksal - Veysel Usta, Serander Yayınları, Trabzon 2022, s. 265-278. google scholar
• ________, “Mütareke Döneminde Prens Sabahattin Yanlısı Bir Siyasi Oluşum: Sulh ve Selâmet-i Osmâniyye Fırkası”, Türkiyat Mecmuası, XXXII/1 (İstanbul 2022), s. 381-403. google scholar
• Hasan Amca, Doğmayan Hürriyet - Yarıda Kalan İhtilâl - Tehcirin İç Yüzü - Nizamiye Kapısı -Prens Sabahattin ve Taklib-i Hükümet, Alfa Basım Yayın, İstanbul 2013. google scholar
• Karaca, Taha Niyazi, Son Osmanlı Meclis-i Mebusan Seçimleri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2004. google scholar
• Kılınç, Aslıhan, “Osmanlı İstihbaratı Karakol Cemiyeti’nde Kod Adı Kullanımına Örnekler: Nuh/Mustafa Kemal Paşa, Musa/Ali Fuat Cebesoy, İsa/Miralay Şevket Bey, Cengiz/Kara Vasıf”, Tarih Araştırmaları Dergisi (TAD), XL/70 (Ankara 2021), s. 252-275. google scholar
• Kocabaşoğlu, Uygur, “Milli Mücadelenin Sözcülerinden: Anadolu’da Yenigün”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi - Atatürk Özel Sayısı, XXXVI/1 (Ankara 1981), s. 179-202. google scholar
• ________ - Aysun Akan, Mütareke ve Milli Mücadele Basını: Direniş ile Teslimiyetin Sözcüleri ve “Mahşer”in 100 Atlısı, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2019. google scholar
• Koçak, Burak, Prens Sabahaddin: Siyasi, Toplumsal ve İktisadi Fikirleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2019. google scholar Kuran, Ahmet Bedevi, İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler, Kaynak Yayınları, İstanbul 2000. google scholar
• ________, Osmanlı İmparatorluğunda İnkılâp Hareketleri ve Millî Mücadele, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2012. google scholar
• Prens Sabahaddin, Türkiye Nasıl Kurtarılabilir? Meslek-i İçtimâî ve Programı, Kader Matbaası, İstanbul 1334 (1918). google scholar
• Prens Sabahaddin: Gönüllü Sürgünden Zorunlu Sürgüne - Bütün Eserleri, haz. Mehmet Ö. Alkan, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2007. google scholar
• Sarı, Muhammed, “I. Dünya Harbi Öncesi İngiltere’de Kurulan Türkofil Bir Dernek: The Anglo-Ottoman Society”, Belleten, LXXXIII/298 (Ankara Aralık 2019), s. 1033-1080. google scholar
• Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler Cilt: III - İttihat ve Terakki: Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi, Hürriyet Vakfı Yayınları, İstanbul 1989. google scholar
• Tütengil, Cavit Orhan, Prens Sabahattin, İstanbul Matbaası, İstanbul 1954. google scholar
• Uçman, Abdullah, “Prens Sabahaddin (1878-1948)”, DİA, XXXIV, İstanbul 2007, s. 341-342. google scholar