Akmonia’dan Bir Cam Sikke Ağırlığı

Yıl 2025, Sayı: 85, 25 - 43, 13.03.2025

Emre Taştemür , Münteha Dinç

https://doi.org/10.26650/iutd.1574078

Öz

Bu makalenin ana konusu, başta Constantinopolis valisi olmak üzere, MS 6. yüzyıldan 7. yüzyılın ortalarına kadar İmparatorluğun diğer büyük şehirlerindeki yetkililer tarafından altın sikkelerin kontrolünü sağlamak için basılan Erken Bizans Dönemi cam sikke ağırlıklarından bir tanesidir. Akmonia’da bulunmuş olan bu cam sikke ağırlığı dönemin sosyo-ekonomik ağını ve kentin Geç Antik Çağ’da üstlenmiş olduğu önemli rolü gözler önüne sermektedir. Cam ağırlıklar ya da exagia, Erken Bizans Dönemi’nde yaygındı ve bu dönemde Bizans İmparatorluğu, yeni para sisteminin de dahil olduğu çeşitli mali reformlara sahne oldu. Erken Bizans Dönemi için bir yenilik sayılan cam sikke ağırlıkları pratik kullanımı, metale göre daha az irrizasyona uğramasından dolayı tercih nedeni olmuştur. Araştırmanın konusunu içeren Akmonia’da bulunan cam ağırlık, üzerindeki monogram ve betimleme ile dönemin ticari ve siyasi tarihini de bizlere sunması açısından oldukça önemlidir. Aynı zamanda Akmonia cam ağırlığı şu ana kadar buluntu yeri bilinen aynı tipolojide ele geçmiş tek örnektir.

Anahtar Kelimeler

Akmonia, Ahat, Bizans, Cam, Ağırlık

The Weight of a Glass Coin in Akmonia

Öz

The main subject of this paper is one of the glass coin weights of the Early Byzantine period, which was minted by the governor of Constantinople and the authorities of other major cities of the Empire from the 6th to the mid-7th century to control their gold coins. The glass coin weight found in Ahat Village (Akmonia) reveals the commercial network of the period and the important role of the city. Glass weights, or exagia, were widespread in the Early Byzantine Period, during which the Byzantine Empire underwent various financial reforms, including a new monetary system. Glass coin weights, a novelty for the Early Byzantine period, were preferred because of their practical use and because they were less prone to irrization than metal. The glass weight found in Akmonia, which is the subject of this study, is very important in terms of presenting the commercial and political history of the period with its monogram and depiction. At the same time, the Akmonia glass weight is the only example of the same typology with a known findspot so far.

Anahtar Kelimeler

Akmonia, Ahat, Byzantine, Glass, Weight

Kaynakça

• Hierokles Synecdemus et Notitae Graecae Episcopatuum, (Gustavi Parthey, Berolini, 1866 google scholar
• Stephanos Byzantinos Stephani Byzantii Ethnicorvm Quae Svpersvnt, ed. Augusti Meinekii, Berolini,1859. google scholar
• Acara, Meryem, “Bizans Dönemi”, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri, haz. Selmin Kangal, Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü, İstanbul 2003, s.32-48. google scholar
• Atik, Şeniz, “Late Roman/Early Byzantine Glass Finds from the Marmaray Rescue Excavation at Yenikapı İstanbul” Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean, ed. Laflı, Ergün, İzmir 2009, s.1-16. google scholar
• Barrington Atlas of the Greek and Roman World, ed. Richard J. A. Talbert, 3 vols, Princeton University press, United Kingdom 2000. google scholar
• Bass, George Fletcher, “The Nature of the Serçe Limani Glass”, Journal of Glass Studies 26, (1984), s.64-69. google scholar
• Baybo, Selda, Limyra cam buluntuları (1969-2012) ve Doğu Akdeniz cam ticareti / Glass finds from Limyra (1969-2012)and the glass trade in the Eastern Mediterranean, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya 2016. google scholar
• Baybo, Selda, “Glasfunde aus der ‘Weststadt’ in Limyra aus den Kampagnen 2002-2004”, ADALYA, sayı 8 (2005), s.211-238. google scholar
• Belke, Klaus-Norbert Merscih, Tabula Imperii Byzantini 7: Phrygien und Pisidien, Verlag Der Osterreichischen Akademie Der Wissenschaften, Wien 1990. google scholar
• Bendall, Simon, Byzantine Weights an Introduction, Lennox Gallery Ltd., London 1996. google scholar
• Bilgi, Önder, “Klasik Çağ Öncesinde Anadolu’da Ölçü ve Tartı Aletleri”, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri, haz. Kangal, Selmin, İstanbul 2003, s.16-22. google scholar
• Borgia, Emanuela, “Minima Epigraphica: On Some Roman and Byzantine Inscribed Objects from Elaiussa Sebaste (Cilicia)”, ADALYA, sayı 24 (2021), s.297-310. google scholar
• Czurda Ruth, Barbara, “Glas aus Ephesos: Hanghaus 1 und eine Werkstatte de 6. Jahrhunderts n.Chr. auf der Agora”, AnnAIHV 16, (2005), s.158-161. google scholar
• Dinç, Münteha, “Akmonia Antik Kenti”, Yüzey Araştırmaları ve Kazılar Işığında Uşak, ed. Czichon, Rainer M.-Söyler, Şerif-Can, Birol-Çavuş, İlhan, Ankara 2017, s.91-103. google scholar
• -------------------- “Tarihsel Süreç İçinde Akmonia ve Yakın Çevresi: Kentin Coğrafi Konumu, Siyasi Tarihi ve Yapıları” Antik Phrygia’nın Merkezinde Bir Kent AKMONIA-2014-2017 yılları arasındaki Arkeolojik Yüzey Araştırmalarının Sonuçları, ed. Dinç, Münteha-Taştemür, Emre Ankara 2019, s.1-26. google scholar
• Entwistle, Christopher, “Byzantine Weights”, The Economic History of Byzantium: From the Seventh through the fifteenth Century, ed. Laiou, Angeliki E., Washington, D.C. 2002, s.611-614. google scholar
• ---------------------------, “Late Roman and Byzantine Weights and Weighing Equipment” in The Oxford Handbook of Byzantine Studies, ed. Cormack, Robin, Oxford, 2008, ch. I.2, s.1-11. google scholar
• ---------------------------, “The early Byzantine weights from Kunszentmârton ”, Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae, LXVII/2, (2016), s.287-299. google scholar
• Entwistle, Christopher - Andrew Meek, “Early Byzantine Glass Weights: Aspects of Function, Typology and Composition”, Technical Research Bulletin, 9, (2015), s.1-14. google scholar
• Fulghum, Mary Margaret- Florent Heintz, “A Hoard of Early Byzantine Glass Weights from Sardis”, American Journal of Numismatics, 10, (1998), s.105-120. google scholar
• Guerro, Fermin, A Study of the Development of Monograms: From Ancient Greek Coins to Contemporary Logos, Printed University of Reading, London 2015. google scholar
• Guruleva, Vera, “Sherif Osman Nuri-bey and Byzantine Glass Weights from the State Hermitage Collection found in Izmir”, Ege Dünyası Liman Kentleri Sikke, Mühür ve Ağırlıkları / Port Cities of the Aegean World Coins, Seals and Weights. ed. Ünal, Ceren-Ersoy, Akın- Gürbıyık, Cengiz- Kasalı, Başak K., Manisa 2018, s.111-120. google scholar
• Hazinedar Coşkun, Tümay, Kuşadası Kadıkalesi Kazısı 2007-2010 Sezonu Cam Buluntuları, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2012. google scholar
• İnceelgil, Yasemin, Laodikeia Camları (Hellenistik-Geç Antik Çağ), Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Denizli 2023. google scholar
• Köker, Hüseyin, “Eski Yunan ve Roma’da Ağırlık/Ölçü Sistemleri”, Isparta Gönen İlçesi Mutfak Kültürü ve Depolama Pratikleri, 2023, s.103-113. google scholar
• Kürkman, Garo, “Yunan ve Roma Dönemi”, Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri, haz. Selmin Kangal, Suna İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yay. İstanbul 2003, s.23-32. google scholar
• Laflı, Ergün, “Glass from Hadrianopolis (Paphlagonia)”, Late Antique/Early Byzantine Glass in the Eastern Mediterranean, ed. Laflı, Ergün, İzmir 2009, s.161-170. google scholar
• Lightfoot, Christopher S., “Byzantine Weights and Related Material”, Amorium Reports 3 - The Lower City Enclosure. FindsReports andTechnicalStudies, ed. Ivison, Eric A.- Lightfoot, Chiristopher S., İstanbul 2012, s.379-386. google scholar
• Opriş, Ioan Carol, “A glass exagium solidi with Monogram of the Eparch Akakios from Capidava with a Review of Similar Finds in the Balkans and on the Lower Danube”, Archaeologia Bulgarica, XXVII/ 2 (2023), s.71-91. google scholar
• Ostrogorsky, Georg, Bizans Devleti Tarihi, çev. Fikret Işıltan, TTK Yay., Ankara 2015. google scholar
• Pitarakis, Brigitte, “Bizans’ta Ağırlık Ölçme Sanatı (The Art of Weighing in Byzantium)”, Ağırlık ve Ölçü Sanatı (The Art of Weights and Measures), ed. Rössle, Hazel, Exhibition Catalogue. Pera Müzesi Yay., İstanbul 2022, s.24-37. google scholar
• Rogers, Edward Thomas, “Unpublished glass weights and measures”, The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, New Series 10, (1878), s.98-112. google scholar
• Schlumberger, Gustave, “Poids de verre etalons monetiformes d’origine byzantine”, Revue des Etudes Grecques Annee, VIII/29, (1895), s.59-76. google scholar
• Uşak Kültürel Değerler Yapı Envanteri, haz. Öntuğ, Murat-Tutsak, Sadiye-Düzgün, Recep, Uşak Valiliği, İzmir, 2007. google scholar
• Taştemür, Emre, “Akmonia Cam Eserleri Üzerine Bir Ön Değerlendirme’, Antik Phrygia’nın Merkezinde Bir Kent AKMONIA-2014-2017 yılları arasındaki Arkeolojik Yüzey Araştırmalarının Sonuçları, ed. Dinç, Münteha - Taştemür, Emre, Ankara 2019, s.155-184. google scholar
• Taştemür, Emre-Münteha Dinç, “Glass Objects Found In Acmonia City Surface Research”, 21e Congres de l’Association Internationale pour l’Histoire du Verre, 3-7 Eylül 2018, İstanbul 2021, s. 417-432. google scholar
• Tekin, Oğuz, “Bizans Ağırlıkları: Harput Kazısından Bir Örnek”, Toplumsal Tarih, sayı 168, (2007), s. 3235. google scholar
• ---------------, “Yakın Doğu Uygarlıklarından Bizans’a Terazi ve Terazi Ağırlıkları”, Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler, sayı 42, (2016), s.1-11. google scholar
• ---------------, “Hellenistic And Byzantine Weights In The Troy Museum”, Troy Museum Journal, sayı 1, (2024), s.22-37. google scholar
• Tekin, Oğuz-Aliye Erol Özdizbay, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Prehistorya Anabilim Dalı Sikke, Sence ve Ağırlık Koleksiyonu - Coins, Glass Stamps and Weights İn the Collection of Prehistory Department Faculty of Letters İstanbul University, Ege Yayınları, İstanbul, 2011. google scholar
• Tobias, Bendeguz, “Akdeniz Dünyasında Geç Antik ve Bizans Ağırlıkları”, Toplumsal Tarih, 267, (2016), s.36-39. google scholar
• Parman, Ebru, Orta Çağ’da Bizans Döneminde Frigya (Phrygia) ve Bölge Müzelerindeki Bizans Taş Eserleri, Anadolu Üniversitesi Yay., Eskişehir 2002. google scholar
• Whitehouse, David, Roman Glass in the Corning Museum, Volume III, United Kingdom 2004. google scholar