Sultan II. Murad'ın Edirne Cami'-i Şerîf ve Darü'l-hadîs Vakfı (1592-1607)

Yıl 2012, Sayı: 56, 1 - 24, 28.11.2013

Kayhan Orbay Hatice Oruç

Öz

Sultan II. Murad'ın Edirne şehrinde kurulu olan Darü'l-hadîs Vakfı Balkanların en büyük vakıflarından birisidir. Bu çalışma, vakfın muhasebe defterlerini esas alarak kurumu incelemekte ve kısa bir dönem aralığında malî tarihine bakmaktadır. Vakıf, gelirlerinin büyük kısmını kırsal vergilerden elde etmektedir. Bu nedenle vakfın malî durumu tarımsal koşullara bağlıdır. İncelenen dönem içinde 1593-96 yılları arası aslında tarımsal üretimin düştüğü fiyatların ise yükseldiği yıllardır. Bu dönemde vakıf malî açıdan iyi durumdadır. 1599 sonrasında ise vakfın hafif malî sıkıntılar yaşadığı görülmektedir. Tüm inceleme dönemi içinde tarımsal koşullarda vakfın fiilî işleyişini kesintiye uğratacak bir kötüleşme, bir afet etkisi veya bir malî bunalım izine rastlanmamıştır

SULTAN MURAD II'S WAQF OF CÂMİ'-İ ŞERÎF AND DÂRÜ'L-HADÎS IN EDİRNE (1592-1607)

Sultan Murad II's Waqf of Darü'l-hadîs in Edirne was one of the largest waqfs in the Balkans. The present study examines institutional and financial history of the waqf between 1592-1607. The waqf derived the major part of its income from rural taxes. Therefore, its financial welfare was directly dependent on the agricultural conditions. The volume of agricultural production was low but the grain prices were high between 1593 and 1596. Waqf's financial situation was good in this short period. The waqf experienced some financial difficulties after the year 1599. However, during the period of our examination, the waqf did not fall into a deep financial crisis due to worsening agricultural conditions.

Anahtar Kelimeler

Vakıf, Sultan Murad, Darülhadis, Edirne, Kurumsal Tarih

Kaynakça

• İstanbul Başbakanlık Osmanlı Arşivi MAD, nr. 512, 6471.
• Ambraseys, Nicholas, Earthquakes in the Mediterranean and Midle East, Cambridge University Press, Cambridge 2009.
• Aslanapa, Oktay, Edirne’de Osmanlı Devri Abideleri, İstanbul 1949.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı, Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri. 806-855 (1403-1451), İstanbul 1972.
• _____________- İ. Aydın Yüksel, İlk 250 Senenin Osmanlı Mimarisi, İstanbul 1976.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Edirne ve Civarındaki Bazı İmaret Tesislerinin Yıllık Muhasebe Bilançoları”, Belgeler Türk Tarih Belgeleri Dergisi, I/2, (Ankara 1964), 235-377.
• _____________, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler I, İstila Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyeler”, Vakıflar Dergisi, 2 (Ankara 1942), 279-304.
• _____________, “Vakıfların Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Kullanılmasında Diğer Şekiller”, Vakıflar Dergisi, 2, (Ankara 1942), 354-365.
• Bilge, Mustafa, İlk Osmanlı Medreseleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul 1984.
• Gökbilgin, M. Tayyib, XV.-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, Üçler Basımevi, İstanbul 1952.
• İnalcık, Halil, “Murad II”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXXI (2006), 164-172.
• Kramers, J. H., “Murād II”, The Encyclopaedia of Islam, New Edition, VII, London-New York 1993, 594-595.
• Kuban, Doğan, Osmanlı Mimarisi, İstanbul 2007.
• Orbay, Kayhan, “Muhasebe Defterlerine Göre 17. Yüzyıl Başlarında Üç Şerefeli Camii Vakfı”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 15 (Ankara 2011), 159-165.
• _____________, “Vakıfların İktisadi Boyutu; Yeni Arşiv Kaynakları ve İktisadi Yaklaşımlar”, 6. Uluslararası Türk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara 2009, III, 1463-1474.
• Ülken, Hilmi Ziya, “Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği”, Vakıflar Dergisi, ayrı basım, IX (Ankara 1971), 13-37.
• Ünver, A. Süheyl, Edirne Muradiye Câmii, Tege Laboratuvarı Yayınlarından IV, İstanbul 1952.