THE SIBYÂN MEKTEPS (PRIMARY SCHOOLS) AND POPULATION IN BILÂD-I SELÂSE (THREE TOWNS: ÜSKÜDAR, GALATA AND EYÜP) IN THE EARLY PART OF THE 18th CENTURY

Yıl 2014, Sayı: 60, 17 - 42, 02.12.2014

HÜSNÜ Koyunoğlu

Öz

The first stage of regular educational institutions in Ottoman Empire was called “sıbyân mektebi”. The reliable statistical information on the numbers of sıbyân mektebis in The Ottoman Empire was of scarce. A document in the Ottoman Archives dated H 1123/ A.D. 1711 referred to the names of sıbyân mektebi in Bilâd-ı Selâse (three towns: Üsküdar, Galata and Eyüp) which were located next to Istanbul. We do not have the certain population information regarding to the 18^th century but, some population forecasting have been made. In this article, population forecasting of that period is examined, the details of the sıbyân mektebi in the above mentioned document were presented and also the population in those dates were estimated based on the number of the schools and on the information obtained 100 years later from some documents.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Üsküdar, Galata, Eyüp, eğitim, sıbyân mektebi, İstanbul’un nüfusu

THE SIBYÂN MEKTEPS (PRIMARY SCHOOLS) AND POPULATION IN BILÂD-I SELÂSE (THREE TOWNS: ÜSKÜDAR, GALATA AND EYÜP) IN THE EARLY PART OF THE 18th CENTURY

Öz

The first stage of regular educational institutions in Ottoman Empire was called “sıbyân mektebi”. The reliable statistical information on the numbers of sıbyân mektebis in The Ottoman Empire was of scarce. A document in the Ottoman Archives dated H 1123/ A.D. 1711 referred to the names of sıbyân mektebi in Bilâd-ı Selâse (three towns: Üsküdar, Galata and Eyüp) which were located next to Istanbul. We do not have the certain population information regarding to the 18th century but, some population forecasting have been made. In this article, population forecasting of that period is examined, the details of the sıbyân mektebi in the above mentioned document were presented and also the population in those dates were estimated based on the number of the schools and on the information obtained 100 years later from some documents.

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Cevdet Maarif. D.HMH. Akyüz, Yahya, “İstanbul Sıbyan Mekteplerinin 1809’daki Durumuna İlişkin
• Bir Belge”, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, XVI/2 (1983), 1-10.
• Aydın, Mahir, “Sultan II. Mahmut Döneminde Yapılan Nüfus Tahrirleıi”, Sultan II. Mahmut ve Reformları Semineri Bildirileri (28-30 Haziran 1989), pp. 109.
• Baltacı, Cahid, XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri, İstanbul 1976.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinde Nüfus ve Arazi Tahriri”, İktisat Fakültesi Mecmuası, ll/1 (1940-41), 20-39. , “Tarihi Demografi Araştırmaları ve Demografi Tarihi”,
• Türkiyat Mecmuası, X, pp-l-26. The same paper was published also by İstanbul Üniversitesi in Ömer Lütfi Barkan, Osmanlı Devleti ’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi, II, editor Hüseyin Özdeğer, İstanbu12010, pp. 1402-1427.
• Bingöl, Sedat, “İstanbul’da 1829 Nüfus Sayımı ve Bazı Mahallelerin
• Müslüman Nüfusu Üzerine Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi DTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, XXIII/36 (Temmuz 2004), 43—60.
• Bilge, Mustafa, İlk Osmanlı Medreseleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1984. de Carbognano, Cosimo Comidas (Kömürciyan, Kosmos), 18. Yüzyılın
• Sonunda İstanbul (İstanbul ’un Tarihi Topografyası), translated to Turkish by Erendiz Özbayoğlu, Eren Yayınevi, İstanbul 1993.
• Ergin, Osman N., Türkiye Maarif Tarihi, Eser Matbaası, 1, İstanbul 1977.
• Evliya Çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyehatnamesi, lst Book and 2nd Book, Editors Seyit Ali Kahraman - Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 20117.
• İnciciyan, P. G., XVIII. Asırda İstanbul, İstanbul Fethi Derneği İstanbul Enstitüsü Yayınları, İstanbul 1956.
• İpşirli, Mehmet, “Bilad-ı Selâse”, DİA, VI, 151-152. Karal, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğu ’nda İlk Nüfus Sayımı-1831, TÜİK, Ankara 1995.
• Karpat, Kemal, Osmanlı Nüfusu (1830-1914): DemograŞk ve Sosyal
• Özellikleri, Translation Bahar Tırnakçı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2003. , Osmanlı Nüfusu (1830-1914): Demograjîk ve Sosyal
• Özellikleri, Timaş, İstanbul 2010.
• Koçu, R. Ekrem, “Bilâd—ı Selâse, Bilad—ı Selâse Kadıları, Bilad-ı Selâse Kadılıkları”, İstanbul Ansiklopedisi, V, 2764—2765 .
• Lütfi, Ahmed, Tarih-i LiitŞ, III, Matbaa-i Amire, İstanbul 1292.
• Murat, Sedat, Dünden Bugüne İstanbul ’un Nüfus ve Demografik Yapısı, İstanbul Ticaret Odası, İstanbul 2006.
• Osmanlı İmparatorluğu ’nun ve Türkiye ’nin Nüfusu 1500-192 7, editor Cem
• Behar, Devlet İstatistik Enstitüsü, Ankara 1996.
• Sakaoğlu, Necdet, “Bilâd—ı Selâse”, Dünden Bugüne Istanbul Ansiklopedisi, Il, İstanbul 1994, 228-229.
• Taşköprülü-zâde, Ahmed lsâmüddin, (Mecdî translation): Hadâ ’ıku ’ş—Şakâik (Şakâik-i Nu ’mâniye ve Zeyilleri, l), publisher Abdülkadir Özcan, İstanbul 1989. de Thevenot, Jean, 1655-1656 ’da İstanbul ve Türkiye (Voyages de Mr. De
• T he'venot en Europe, Asie, et Afrique), translated to Turkish by Reşat Ekrem With the title of, Çığır Kitabevi, İstanbul 1939.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti ’nin İlmiye Teşkilâtı, Ankara The Transcribed Version of the Document Numbered BOA, D.HMH. 108—A G.S. No: 21464
• Medine-i Üsküdar’da ve Tevâbiinde Vâki' Olan el—Yevm Ta *lîm-i Sıbyân Olunan Mekteplerdir ki Zikr Olunur. 12 cemaziyel evvel 1123 (The schools that provide education for children in Üsküdar and related districts at the present time. 28 june 1711)