The Old Uyghur literature is a translation literature in which texts have been translated from many languages. The majority of these are texts with religious content. Even though these religious texts are related to Buddhism, Manichaeism, and other religions, concepts and conceptual areas can be seen in these texts that reflect the Turkish mental structure. One of these conceptual areas involves anima-related vocabulary. This paper compares the animal names mentioned in the Old Uyghur Altun Yaruk Sudur text with the T0663 and T0665 versions of the Sutra of Golden Light, which has three versions in Chinese. When examined in general terms, the Old Uyghur Altun Yaruk Sudur text and the Chinese texts do not coincide exactly with one another, because while the Chinese texts are shorter, the Old Uyghur text is longer. This shows that translators had made some omissions while translating, and as a result, the Old Uyghur text has acquired the identity of a translation copyright rather than a translation. In addition, 39 animal names with Chinese equivalents have been identified in the Altun Yaruk Sudur text, and comparing them with the Chinese text reveals how many of the words are semantically equivalent or not. Thus, the article reveals how much the Uyghur translator adhered to or deviated from the text while translating, as well as how animal names were reflected in the Old Uyghur mental structure.
Altun Yaruk Sudur [Sutra of Golden Light] Old Uyghur Chinese animal names semantic equivalence
Bir çeviri edebiyatı olan Eski Uygur Edebiyatında pek çok dilden metin tercüme edilmiştir. Bunların büyük bir çoğunluğu da özellikle dinî içerikli metinlerdir. Bu dinî içerikli metinler her ne kadar Budizm, Manihaizm ya da diğer dinlerle ilgili olsa da metinlerin içerisinde Türk zihin yapısını yansıtan kavramları ve kavram alanlarını görmek mümkündür. Bu kavram alanlarından biri de havyanlar ile ilgili söz varlığıdır. Çalışmada Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur metninde geçen hayvan adları Çince üç versiyonu bulunan Sūtra’nın T0663 ve T0665 versiyonları ile karşılaştırılmıştır. Genel itibarıyla incelendiğinde Eski Uygurca Altun Yaruk Sudur metni ile Çince metinler birbiriyle birebir örtüşmemektedir. Çünkü Çince metin daha kısayken Eski Uygurca metin daha uzundur. Bu da mütercimlerin çeviri yaparken bir takım tasarruflarda bulunduklarını, bundan kaynaklı olarak da metnin çeviriden ziyade tercüme-telif hüviyeti kazandığını göstermektedir. Bunun yanında konuyla ilgili olarak Altun Yaruk Sudur metninde Çince denkliği bulunan 39 hayvan adı tespit edilmiş ve bunlar Çince metin ile karşılaştırılarak kelimelerin anlamsal denkliklerinin olup olmadığı tespit edilmiştir. Böylece Uygur müterciminin çeviri yaparken metne ne kadar bağlı kaldığı ya da kalmadığı da ortaya çıkarılmıştır. Bunun yanında Türk zihin yapısındaki hayvan adları ortaya konulmuştur.
Altun Yaruk Sudur Eski Uygurca Çince hayvan adları anlamsal denklikler
gerek yok.
Erciyes Üniversitesi SBAÜ-2023-12516 nolu Araştırma Üniversitesi projesi
Bu makale Erciyes Üniversitesi SBAÜ-2023-12516 nolu Araştırma Üniversitesi projesi kapsamında hazırlandığı için BAP birimine teşekkür ederim. Ayrıca ArGePark araştırma binasında gerekli altyapı ve laboratuvar olanaklarını sağlayan Erciyes Üniversitesi Araştırma Dekanlığı'na teşekkür ediyorum.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Türk Dili ve Edebiyatı (Diğer) |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2024 |
Gönderilme Tarihi | 21 Kasım 2023 |
Kabul Tarihi | 28 Şubat 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |