Sinsin Oyunu ve Bu Oyunun Eski Türk Kültüründeki Yansımaları

Yıl 2019, , 221 - 231, 29.06.2019

Fikret Yıldırım

https://doi.org/10.26650/TUDED2019-0009

Öz

Sinsin, bir grup insanın düğün törenlerinde oynadıkları ateş temelli bir oyundur. Sinsin oyun adı Türkçe dışında Gagauzcada zarf olarak (sinsin “gizlice”) yaşamaktadır ve bu oyun tespit edebildiğimiz kadarıyla Türkiye dışında görülmemektedir. Sinsin sözcüğü, Türkiye’de oyunun oynandığı bölgelere göre siŋsiŋ, simsim, siŋidi, çındır ya da yumruk oyunu adlarını almaktadır. Sinsin oyunu esasen üç ögeden oluşmaktadır. Öncelikle, temel öge ateştir. Gece düğün evinin önünde ya da açık bir alanda büyük bir ateş hazırlanır. İkinci öge, davul ve zurna adı verilen müzik aletleridir. Üçüncüsü, ateşin etrafında toplanan çoğunlukla erkeklerden oluşan insan topluluğudur. Sinsin eski Türk kültürel ögelerini barındırması açısından ilginç bir oyundur. Davul, ateş ve ateşin etrafında özel dans figürleri ile dönen oyuncu Eski Türk kültürünün şamanist kalıntılarını bize göstermektedir. Ateşin etrafında dans eden oyuncu daima tetiktedir ve sık sık kalabalığı dikkatlice izlemektedir. Kendi ‘yaşam alanı’nı ‘düşmanlar’dan koruması açısından sinsin oyuncusu için bu dikkat gereklidir. Ayrıca, sinsin oyunu dramatik savaş sahneleri barındırdığı için bu oyunun Eski Türklerin savaş stratejilerinin kalıntılarını da içerdiğini söyleyebiliriz. Bugüne kadar sinsin sözcüğü üzerine çeşitli etimolojik açıklamalar yapılmıştır. Bu yazıda sinsin oyunun belirgin özellikleri ile birlikte etimolojisi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sinsin, ateş oyunu, halk oyunları, şamanizm, etimoloji

The Game Sinsin and Its Old Turkic Cultural Reflections

Öz

Sinsin is a game centered around a fire which is typically played by a group of people at weddings. This game is especially seen in Turkey although the name of this game still survives in the Gagauz language as an adverb (sinsin “secretly”), too. The word sinsin has variations like siŋsiŋ, simsim, siŋidi, çındır or yumruk oyunu in different regions of Turkey. This game has three main elements. The first element is the large fire which is prepared at night in front of the wedding house or in an open field. The second element is musical instruments, davul “drum” and zurna “clarion”. The third element is a group of people (usually just men), grouped around the fire. Sinsin is actually a very interesting game in terms of its Old Turkic cultural elements. Along with the drum, the fire and the player moving around the fire with special dance moves it shows us the shamanic remnants of the Old Turkic culture. To date, various etymological explanations have been made on the word sinsin. In this article, we mainly dealt with the special features of the game sinsin along with its etymology.

Anahtar Kelimeler

Sinsin, fire game, folk dances, shamanism, etymology

Kaynakça

• Ahmetbeyoğlu, A. (2010). Bizans Tarihçisi Menandros’un Türkler (Gök-Türkler) Hakkında Verdiği Bilgiler. Tarih Dergisi, 50(2009/2), 11-25.
• Akalın, Ş. H. et al. (2011). Türkçe Sözlük (11th ed.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Altıparmak, S. (2012, April 3). Sinsin oyunu [Derin Kökler]. [Video]. Access Address: https://www.youtube.com/watch?v=ZlYKWkRKWsQ
• And, M. (2016). Oyun ve Bügü: Türk Kültüründe Oyun Kavramı (4th ed. in Yapı Kredi Yayınları). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• And, M. [1964?]. Türk Köylü Dansları. İstanbul: İzlem Yayınları.
• Arslan, E. (2017, January 25). Kızılcahamam pazar koyu sinsin gecesi. [Video]. Access Address: https://www.youtube.com/watch?v=5p3x6T0PnpA
• Atalay, B. (1946). Türkçe’de Kelime Yapma Yolları. İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Baskakov, N. A. and Toshchakova, T. M. (1947). Oyrotsko-russkiy slovar’. Moskva: Gosudarstvennoye izdatel’stvo inostrannıh i natsional’nıh slovarey.
• Caferoğlu, A. (1994). Anadolu Dialektolojisi Üzerine Malzeme II, Oyunlar, Tekerlemeler, Yanıltmaçlar ve Oyun Istılahları; Konya, Isparta, Burdur, Kayseri, Çorum, Niğde, Vilayetleri Oyunları (2nd ed.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Clauson, G. (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish. London: Oxford University Press.
• Demirsipahi, C. (1975). Türk Halk Oyunları. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Doerfer, G. (1967). Türkische und mongolische Elemente im Neupersischen, unter besonderer Berücksichtigung älterer neupersischer Geschichtsquellen, vor allem der Mongolen- und Timuridenzeit (Vol. 3). Wiesbaden: Steiner.
• Ercan, H. (1955). Folklor Araştırmaları (3): Sinsin Oyunu. Türk Yurdu, 250, 379-381.
• Ercilasun, A. B. and Akkoyunlu, Z. (2015). Kâşgarlı Mahmud, Dîvânu Lugât’i-Türk, Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin (2nd ed.). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Erdal, M. (1991). Old Turkic Word Formation, A Functional Approach to the Lexicon (Vol. I). Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
• Erden, A. (1999). Anadolu Giysileri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Evliyâ Çelebi. (2012). Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi, 1.-6. Kitaplar. Seyit Ali Kahraman and Yücel Dağlı (Eds.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Gaydarci, G. A. et al. (1991). Gagauz Türkçesinin Sözlüğü. N. A. Baskakov (Chief Ed.). İsmail Kaynak and Mecit Doğru (Transl.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gazimihâl, M. R. (1999). Türk Halk Oyunları Kataloğu (Vols. 1-3). Nail Tan and Ahmet Çakır (Eds.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gürsoy-Naskali, E., Duranlı, M. (1999). Altayca-Türkçe Sözlük: N. A. Baskakov ile T. M. Toşç akova’nın Oyrotsko-Russkiy Slovar’ından Genişletilmiş. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Karabaşa, S. (Ed.). (2014). Geçmişten Geleceğe Yaşayan Kültür Mirasımız: Türkiye Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Koçu, R. E. (1969). Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Korkmaz, M. (2012). Deylem’den Dersim’e Dersimliler. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Koşay, H. Z. (1944). Türkiye Türk Düğünleri Üzerine Mukayeseli Malzeme. Ankara: Maarif Vekilliği Eski Eserler ve Müzeler Umum Müdürlüğü Yayınları.
• Köpriyet. (n.d.) Singeç Köprüsü. Access Address: http://kopriyet.blogspot.com/2016/08/singec-koprusu.html
• Lessing, F. D. (1960). Mongolian-English Dictionary. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Ma, Y. (1994). China’s Minority Nationalities. Beijing: Foreign Languages Press.
• Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü (Vol. 3). [4th ed.]. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Parlak, R. (2011, November 4) Tura Oyunu. Arguvan Haber. Access Address: http://www.arguvanhaber.com/tura-oyunu-makale,122.html
• Radloff, W. (1893). Aus Sibirien: Lose Blätter aus meinem Tagebuche (Vol. II). 2nd Ed. Leipzig: T. O. Weigel.
• Radloff, W. (1994). Sibirya’dan (Vol. 3). Ahmet Temir (Transl.). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Roux, J.-P. (2002). Türklerin ve Moğolların Eski Dini. Aykut Kazancıgil (Transl.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sayce, A. H. (1902). The Religions of Ancient Egypt and Babylonia. Edinburgh: T. & T. Clark.
• Shaw, R. B. (2014). Kâşgar ve Yarkend Ağzı Sözlüğü. Prepared by Fikret Yıldırım (with Turkish translation and supplements). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Sin [I]. (2004). In AnaBritannica, Genel Kültür Ansiklopedisi ([13th ed.]. Vol. 19, p. 431). İstanbul: Ana Yayıncılık.
• Steingass, F. J. [1892]. A Comprehensive Persian-English Dictionary, Including the Arabic Words and Phrases to be met with in Persian literature. London: Crosby Lockwood and Son, Printed by W. H. Allen and Co., LTD.
• Şeyḫ Süleymān Efendi-i Buḫārī. (1298 [1881]). Luġat-i Çaġatay ve Türkī-i ʿOs̱mānī. İstanbul. [Facsimile ed. in Türk Dilleri Araştırmaları, 13, p. 29-368.]
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (n.d.a). Sinsin Oyunu. Access Address: http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR-51140/sinsin-oyunu.html
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (n.d.b). Somut Olmayan Kültürel Miras Ulusal Envanteri. Access Address: http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR-159257/somut-olmayan-kulturel-miras-ulusalenvanteri.Html
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. (n.d.c). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Hakkında. Access Address: http://aregem.kulturturizm.gov.tr/TR-50837/somut-olmayan-kulturelmirasin-korunmasi-sozlesmesi-hak-.html
• Tietze, A. (2016). Tarihî ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü (Vols. 1-2-4). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayını.
• Tor, G. (2004). Mersin Ağzı Sözlüğü. Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi, 38. İstanbul: Kitap Matbaası.
• Türk Dil Kurumu. (1968). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Vol. 3). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (1978). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Vol. 10). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (1979). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Vol. 11). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (1982). Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü (Vol. 12-Ek 1). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (1996). XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü (Vol. 5). 2nd Ed. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ülkütaşır, M. Ş. (1941). Sin-Sin Oyunu. Halk Bilgisi Haberleri, 118, 223-224.