Klasik Türk Edebiyatında Şehrengizler ve Cami'î'nin Manisa Şehrengizi

Yıl 2008, Sayı: 39, 229 - 248, 31.12.2010

Fatih Tığlı

Öz

Türk edebiyatında ilk örnekleri XVI. yüzyılın ilk çeyreğinde Mesihî ve Zâtî tarafından ortaya konulan şehrengiz türünde eser veren şairlerden biri de Manisalı Câmi‘î'dir.

          Edebiyat tarihinde Vâmık u Azrâ (Muhabbetnâme) isimli eseri ile tanınan Manisalı Câmi‘î'nin hayatı hakkında bilgimiz son derece az olup en geniş bilgi Latifî'nin Tezkiretü'ş-şuâra isimli eserinde bulunmaktadır. Âşık Çelebi'nin Meşâ'irü'ş-şuâra isimli tezkiresinde Senâyî maddesinde sadece ismi geçmekte,  sonraki kaynaklarda da bu bilgiler tekrar edilmektedir.

Yazımızın ilk bölümünde Türk edebiyatında şehrengiz hakkında yapılmış çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra Câmi‘î'nin hayatından ve eserlerinden bahsedilmiş, Millet Kütüphanesi Ali Emiri Bölümü Manzum nr. 685'de kayıtlı bir şiir mecmuasının 197a-197b varakları arasında yer alan Manisa Şehrengizi'nin çeviri yazısı yapılarak eser çeşitli yönlerden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Klâsik Türk Edebiyatı, Şehrengiz, Mesnevi, Manisa, Câmi‘î, XVI. yüzyıl.

Anahtar Kelimeler

Klâsik Türk Edebiyatı, Şehrengiz, Mesnevi, Manisa, Câmiî, XVI. yüzyıl

Kaynakça

• AKKUŞ. Akkuş, “Türk Edebiyatında Şelır—eııgizler ve Bursa Şelır-eııgizleri", Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 1987, 111+207 s. (Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Haluk ipekten).
• AKKUŞ Metin, “Şebrengiz”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, c.8, Dergâh Yayınları, İstanbul 1998.
• ALTUNBAY. Rüştü Altunbay, Camii ve Vamık ııAzrası, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Birinci Disiplin Ilk Travayı, İstanbul 1937, 51 s. (Danışman: Fuat Köprülü).
• Aşık Çelebi, Meşâı'r fiş—Şuarâ or Tezkere of Aşık Çelebi, Ed.: G. M. Meredith—Owens, Luzac & Co., London 1971.
• AYDEMİR Yaşar, Ravzî Divanı, Birleşik Kitabevi, Ankara 2007.
• AYDEMİR Yaşar, “Ravzî’nin Edineik Şehrengizi”, Gazi Üniversitesi Türkiyat Tiı'rklı'ı'k Bilimi Araştırmaları Dergisi. sy. I, Güz-2007, 5. 97—126. *
• Defter-i Hekiıııoğlıı Ali Paşa Kütüphanesi, Dersaadet 131 1.
• ÇAKICI Bilal. “Za‘Ş’nin Vardar Yenicesi Şehr—engîzi”. Harvard Üniversitesi Türklük Bilgisi Araştırmaları Dergisi-Journal of Turkish Studies, c. 32/1, 2008, s. 169-193.
• ECE Selami, Maııisalı Câıııiî’ı'ıı'ıi' Vamık ıı Azra Mestıevisi (İnceleme—Metin-Sadeleştirme), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora Tezi, Erzurum 2002, X11+873 s. (Tez Yöneticisi: Doç. Dr. Metin Akkuş).
• ERGUN Sadettin Nüzhet, Türk Şairleri, İstanbul 1935—45.
• HARMANCI M. Esat Harmancı, Maıiı'salı Câmi'i, Muhabbet—Name ( Vânıık ıı *Azrâ), İnceleme— Metiıı—Nesre Çeviri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı Doktora Tezi, İstanbul 2003, 7104181 s. (Danışman: Prof. Dr. Orhan Bilgin). '
• İŞCAN Nuran, Câmii Vânıık ıı Azra, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Mezuniyet Tezi, İstanbul 1970, 412 s. (Danışman: Ali Nihat Tarlan).
• KAÇAR Mücahit, “Divan Şiirinde “Erkek Sevgili Tipi” ve Şehrengizlerdeki Erkek Güzeller”; İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, c. XXXVI], 5.61— 84.
• KARACASU Barış, “Türk Edebiyatında Şehr—engîzler”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi (TAL/D) Eski Türk Edebiyatı-[[, c. 5, sy. 10, İstanbul 2007, s. 259—313.
• KARAİSMAİLOĞLU Adnan, ”Türk ve Fars Edebiyatlarında Şehr—engizler", Milli Kültür, nr. 62. Eylül 1998, s. 56—57. '
• Kemâl Paşa—Zâde, Yıîsııf ıı Zelîlıâ, Haz.: Mustafa Demirel, Harvard Üniversitesi Yayınları, Harvard 2004.
• Latîfî, Tezkireıı'i’ş—Şıı’arâ ve Tabsıra“?’ıı—Nı'ı'zeınâ, Haz.: Rıdvan Canım, Atatürk Kültür Merkezi Yayınlan, Ankara 2000.
• LEVEND Agâh Sim, Türk Edebiyatında Şelır—engizler ve Şelır-eııgı'zlerde İstanbul, İstanbul Fetih Derneği Yayınları, İstanbul l958.
• M[ehmet] İzzet, Türk Edebiyatında Şelırengizler, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Mezuniyet Tezi, İstanbul 1935—36, 72+V s. (Danışman: Ragıp Özden).
• Mehmet Tahir, Osmanlı Mı'iellifleı'i, c. 2, lstanbul 1333.
• Müstakîmzâde Süleymân Sadettin Efendi, Mecellcıı'i'ıı—Nisâb, Tıpkıhasım. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• TANRISEVER Mustafa, “Şehrengı'z—i Ulvi Çelebi (Manisa Şelırengizi)“, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih'Coğrafya Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Mezuniyet Tezi. Ankara 1972.
• TIĞLI Fatih, “Klâsik Türk Edebiyatında Şehrengiz Çalışmaları Hakkında Bibliyografya Denemesi”, Türkoloji Araştırmaları Tııııc'a Kartalım/ner Özel Sayısı—ll, c. 2/4 Güz 2007. s. 763—770.
• TUMAN Mehmet Nail, Tuhfe—ı” Nâilî, Haz.: Cemal Kurnaz—Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yayınları. Ankara 2001.
• SARAÇ M. A. Yekta. Klâsik Edebiyat Bilgisi Biçinı-Ölçii—Kajîye, 3F Yayınevi. İstanbul 2007.
• Ulvi, Şelıreııgiz—i Ulvî Çelebi, İstanbul Üniversite Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe Yazmalar no. 1532, vr. l25b—l28a.
• Za‘t‘x, Dîvân, Millet Kütüphanesi Ali Emiri Manzum no. 254. Şt
• ”* . f" ' “ *: . . ı ı r .pr— *?)