LEYLA VÜ MECNUN İLE HÜSN Ü AŞK'IN KARŞILAŞTIRILMALI OLARAK İNCELENMESİ

Yıl 2009, Sayı: 41, 181 - 215, 06.12.2011

Songül Aydın Yağcıoğlu Songül Yağcıoğlu

Öz

Leyla vü Mecnun ile Hüsn ü Aşk, klasik Türk şiirinin iki büyük temsilcisi olan şairlerinin isimleriyle özdeş, iki başyapıttır. Aralarında yaklaşık iki yüz yıllık zaman farkı olmakla birlikte, eserlerinin zengin niteliği Fuzuli ile Şeyh Galib’i birleştirir. Her ikisinde de aşkın konu edinildiği bu eserler anlatım biçimi bakımından birbirinden farklıdır: Leyla vü Mecnun’da anlatım sembolik; Hüsn ü Aşk’ta ise alegoriktir. Bu iki önemli eserin karşılaştırmalı olarak incelenmesi, aralarındaki münasebetin yanı sıra, daha önce dikkat edilmemiş bazı özelliklerinin ortaya konulması açısından da gereklidir. Leyla vü Mecnun ile Hüsn ü Aşk’ı üç temel unsuru esas alarak karşılaştırmak mümkündür. Bunlar olay, kişiler ve konudur. Eserlerin bütün olarak taşıdıkları özelliklerin de ayrıca göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Olayın, içerik ve episodlar; kahramanların ise eserlerde dile getirilen özellikleri itibariyle karşılaştırılması, ortak veya benzer özelliklerin azımsanamayacak kadar çok olduğu sonucunu ortaya çıkarmaktadır. İki eser arasındaki asıl benzerlik konudadır. Hüsn ü Aşk’ta ve Leyla vü Mecnun’da aşk, tasavvufî bir içerikle ele alınmış ve bu çerçevede vahdet-i vücud öğretisi dile getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anahtar kavramlar: Leylâ vü Mecnun, Hüsn ü Aşk, sembol, alegori, tasavvuf, vahdet-i vücud

Kaynakça

• “Fuzulî”, TDVİA, C. 13, İst. 1996, s.239-246.
• “Hüsn ü Aşk”, TDVİA, C.19, İst. 1999, s.29-31.
• “Leyla ile Mecnun”, TDVİA, C.27, Ank. 2003, s.159-164.
• AÇIKGÖZ Namık, “Leylâ ile Mecnun Mesnevisi‟nin Yapısı”, Milli Kültür, Aralık 1987.
• AKIN Nurhayat Şimşek, Hamzânâme (Metin İnceleme) 8.Cilt , Yüksek Lisans Tezi, (Dan.: Refiye Okuşluk Şenesen), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens., Adana 2006.
• AYVAZOĞLU Beşir, Aşk Estetiği, Ötüken Yay., İst. 1997.
• Belal Saber Mohamed ABD El Maksoud, Leyla ile Mecnun Mesnevisinin Arap, Fars ve Türk Edebiyat’ında Ele Alınış Biçimi ve Larendeli Hamdî’nin Eseri, Cilt 1, Dotora Tezi (Danışman: M.A. Yekta Saraç) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2004.
• DOĞAN Muhammed Nur, Hüsn ü Aşk Metin-Nesre Çeviri-Notlar ve Açıklamalar, Ötüken Yay., İst. 2003.
• DOĞAN Muhammed Nur, Leyla ile Mecnun Metin-Düzyazıya Çeviri- Notlar ve Açıklamalar, YKY, İst. 2002.
• ERAYDIN Selçuk, Tasavvuf ve Tarikatlar, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fak. Vakfı Yay., İstanbul 1997.
• GÖLPINARLI Abdülbâki, Mevlânâ‟dan Sonra Mevlevilik, İnkılap ve Aka Yay., İst. 1983.
• GUENON Rene, Savaş Metafiziği ve Sembolik Silahlar, “Seyfü‟l-İslam”, Çev.: Mustafa Tahralı, İnsan Yay., İst. 2003.
• HOLBROOK Victoria R, Aşkın Okunmaz Kıyıları, İletişim yay., İst. 2008.
• İbn-i Sina/İbn-i Tufeyl Hay bin Yakzan, çev.: M. Şerefeddin Yaltkaya/Babanzâde Reşid.: N.Ahmet Özalp, Yapı Kredi Yay., İst. 2010.
• İslam Felsefesinde Sembolik Hikâyeler, İbn-i Sina-Sühreverdi- A.Gazzali, N.Razi, İnsan Yay., İst. 2004.
• KÖKSAL Fatih, Yenipazarlı Vâlî Hüsn ü Dil İnceleme- tenkitli Metin, Kitabevi Yay., İst.2003.
• LEVEND Agah Sırrı, “Divan Edebiyatında Hikâye”, Belleten, TDK, 1967.
• LEVEND Agah Sırrı, Arap, Fars ve Türk Edebiyatlarında Leylâ ve Mecnun Hikâyesi, TTK Basımevi, Ankara- 1959.
• SARAÇ M.A.Yekta, Klasik Edebiyat Bilgisi Biçim-Ölçü-Kafiye, 3F Yay., İst.- 2007.
• NİCHOLSON Reynold., İslam Sufileri, Çev.: Yücel Belli, Murat Temelli, Ataç Yay., İst. 2004.
• WELLEK Rene –VARREN Austin, Edebiyat Teorisi, Çev.: Ömer Faruk Huyugüzel, Akademi Kitabevi, İzmir 1993.
• Şahabettin Sühreverdi, Cebrail‟in Kanat Sesi –Sembolik Hikâyeler-, Sufi Yay., İst. 2006.
• SCHİMMEL Annemarie, İslamın Mistik Boyutları, Çev.:Ergun Kocabıyık, Kabalcı Yay., İst. 2004.
• Şeyh Galib Divanı, Haz.: Muhsin Kalkışım, Akçağ Yay., Ankara 1994
• TURİNAY Necmettin, “Klasik Hikâyenin Son Merhalesi: Hüsn ü Aşk”, Şeyh Gâlib Kitabı, İst. Büyükşehir Belediyesi Yay., İst. 1995, s. 87-121.
• ULUDAĞ Süleyman, Tasavvufî Terimler Sözlüğü, Kabalcı Yay., İst. 2005.
• ÜNVER İsmail, “Mesnevi”, Türk Dili-Türk Şiiri Özel Sayısı II (Divan Şiiri), TDK Yay., C: LIIS:415-416-417/Temmuz- Ağustos- Eylül 1986, s.430- 565
• YAVUZ Kemal, Gülşehrî’nin Mantıku’t tayr’ı (Gülşen-nâme)-Metin ve Günümüz Türkçesine Aktarma-, Kırşehir Valiliği Yay., Ankara 2007.
• YAVUZ Kemal, “Leylâ ile Mecnûn Hikayesinin Edebiyattaki Yeri”, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, C.2, S. 4, Aralık 2005, s.57-69.
• YILDIZ Ali, “Battal Gazi Destanı‟nda tasavvuf ve Sembolizm”, Dergah Edebiyat Kültür ve Sanat Dergisi, S.178, C.:XV Aralık, s.15-19.