ETİMOLOJİYE METATEZLE YAKLAŞIM VE "KIRBAÇ" KELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ

Yıl 2006, Cilt: 34 Sayı: 34, 91 - 101, 03.08.2012

Selçuk Kırbaç

Öz

Kelime içindeki komşu veya uzak seslerin yer değiştirmesi olarak tanımlanan metatez, etimoloji çalışmalarında bize fayda sağlar. Metatez, söyleyişi kolaylaştırma yönünde meydana gelen bir ses değişikliğidir. Biz bu ses değişikliğini kullanarak kelimelerin birincil şekillerine ulaşabiliriz. Bu metodu kullanarak bir kelimenin kökeninin nasıl aydınlatılacağını göstermek istedik. Bu kelime Türkçeden birçok yabancı dile geçen kırbaç kelimesidir

Anahtar Kelimeler

Etimoloji, metatez, ses bilgisi

Kaynakça

• Abdulah Ğkaljiö, Turcizmi ıı Sı'pskolıı'vatskonı Jeziku, Sarajevo, 1989.
• Ahmet Caferoğlu, “Anadolu Ağızlarındaki Metatlıese Gelişmesi”, TDAY— Belleten 1955, s. 1-7.
• Ahmet Topaloğlu, Dilbilgisi Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1989.
• Bedrettin Aytaç, Arap Lelıçelerindeki Türkçe Kelimeler, İstanbul, 1994.
• Divanü Lügati’t—Türk Tercümesi (Çeviren: Besim Atalay), 11. Cilt, Ankara, 1985.
• Doğan Aksan, Türkçenin Söz Varlığı, Ankara, 1996.
• EŞ'asiyap Gemalmaz, Erzurum İli Ağızları. (İtıcelenıe-Metinler-Sözliik ve Dizinler) [.Cilt, Erzurum, 1978.
• Ez-Zamahşarî El—Hvarizmî, Mııkaddiınetü'l—Edeb (Hazırlayan: Nuri Yüce), Ankara, 1988.
• F. Çağlayan, “Metathésc”, TD I V/3 (Nisan 1955), 409-41 1.
• Faruk Yıldırım, “Çukurova Ağızlarında Ünlü Göçüşmesi”, 2. Uluslar arası. Çukurova Halk Kültürü Bilgi Şöleni» Bildiriler, Adana, 1999, s. 657-663.
• Gerhard Doerfer, “Türkçenin İdeal Bir Etimolojik Sözlüğünün Nasıl Olması Gerektiği Hakkında Düşünceler”, Türk Dili, Sayı 392— 393, Ankara, 1984, s. 366—374.
• Günay Karaağaç, “Eski Metatez Örnekleri”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, lzmir, sayı 6, 1991, s. 85- 102.
• Hasan Eren, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Ankara, 1999.
• Hasan Eren, “Türk Dillerinde Metatlıese” TDAY— Belleteıı 1953, s. 161—180.
• Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü [, Ankara, 1991.
• Kutadgu Bilig III—İndeks (Neşre hazırlayanlar: Kemal Eraslan, Osman F. Sertkaya, Nuri Yüce), Istanbul, 1979.
• Mahmud b.Kadi-i Manyas, Gülistan Tercümesi (Hazırlayan: Doç.Dr. Mustafa Özkan), Ankara, 1993.
• Mehmet Ölmez, “Etimoloji Sözlükleri”, Kebikeç, Sayı 6, 1998, s.175—183.
• Orhan Şaik Gökyay, Dedem Korkudan Kitabı, İstanbul, 2000.
• Önder Çağıran, “Türkiye Türkçesi Ağızlarındaki Ünsüz Göçüşmelerinin Kuruluş Sistemi", 3. Uluslararası Türk Dil Kurultayı, 1996, s. 236-266.
• Platon, Kratylos (Çev. Suad Y. Baydur), İstanbul, 1989. .
• Seyfettin Altaylı, Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü, İstanbul, 1994.
• Seyf-i Sarayi, Gülistan Tercümesi (Hazırlayan: Doç.Dr.Ali Fehmi Karamanlıoğlu), Ankara, 1989.
• Sir Gerard Clauson, An Ely/ııological Dictionary of Pre»Thirleeıııİı—Ce/ımıy Turkish, Oxford, 1972.
• Süheyla Bayrav, F ilalojı'ııiıı Oluşumu, İstanbul, 1998.
• Şemseddin Sami, Kumas—ı Türkî (Yayına hazırlayan: Dr.M.Emin Agar), İstanbul, 1989.
• Şule Kırcıoğlu, “Hasan Eren’in Etimoloji İle İlgili Yazıları ve Bu Yazılarda Geçen Kelimeler", Kebikeç, Sayı 6, s. l85.
• Tahsin Banguoğlu, Türk Grameri—Ses Bilgisi, Ankara, 1959.
• Tarama Sözlüğü V K—N, Ankara, 1969.
• Türkçe Sözlük 2 K—Z, TDK Yayınları, Ankara, 1998.
• W.Redhouse, Turkish and English Lexicon, Beyrut, 1987.
• Zeynep Korkmaz, Gramer Teri/izleri Sözlüğü, Ankara, 1992.
• Zeynep Korkmaz, Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara, 1994. Kısaltmalar Başk. Başkurtça
• Cez. Cezayir Lehçesi
• lr. lrak Lehçesi Kaz. Kazakça Kırg. Kırgızca Lib. Libya Lehçesi Lüb. Lübnan Lehçesi
• Mis. Mısır Lehçesi Özb. Özbekçe Sud. Sudan Lehçesi
• Sur. Suriye Lehçesi Tat. Tatarca Tkm. Türkmence Y.Uyg. Yeni Uygurca