İŞGAL KARANLIĞINDA BİR İSYAN ALEVİ: SÜLEYMAN NAZİF'İN PİERRE LOTİ HİTABESİ

Yıl 2011, Cilt: 44 Sayı: 44, 163 - 196, 24.09.2012

Mehmet Samsakçı

Öz

Döneminin en büyük hatiplerinden, en sert ve âteşîn yazarlarından
birisi olan Süleyman Nazif, Mütareke dönemi İstanbul’unda Türk
milletinin hukukunu savunan cesur yazılara imza atmıştır. İşgal
sonrasında yayımladığı “Kara Bir Gün” isimli yazısıyla, işgal
ordularını kızdırdığı kadar okuyucularını coşturmuş olan Nazif, 23
Ocak 1920 Cuma günü verdiği meşhur Pierre Loti Konferansı’yla da
dönemin fikir ve his hayatında unutulmaz bir etki yaratmıştır. Bu
çalışmada, Pierre Loti Cemiyeti’nin teşekkülü ve tertip edilen Pierre
Loti Günü’nün ayrıntıları verilmiş, daha önce tam metni yeni harflerle
yayımlanmamış olan ve Hitâbe ismini taşıyan konferans, matbuattaki
akisleriyle beraber, tam metin olarak yeni harflere aktarılmış, ayrıca bu
konuşma dolayısıyla gerçekleşen Süleyman Nazif-Pierre Loti
mektuplaşması söz konusu edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Süleyman Nazif, Pierre Loti, Pierre Loti Society, Pierre Loti Günü, konferans

Kaynakça

• Anderson, Matthew Smith, (2001), Doğu Sorunu 1774-1923: Uluslararası İlişkiler Üzerine Bir İnceleme, (Çev. Idil Eser), İstanbul, Yapı Kredi Yay.
• Beyatlı, Yahya Kemal, (2002), Eğil Dağlar, İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti - Yapı Kredi Yay.
• Beysanoğlu, Şevket, (1970) Doğumunun 100. Yılında Süleyman Nazif (Hayatı-Sanatı- Eserleri- Eserlerinden Seçmeler), Ankara, Diyarbakır’ı Tanıtma ve Turizm Derneği Yay.
• Criss, Bilge, (1994), İşgal Altında İstanbul (1918-1923), II. Baskı, İstanbul, İletişim Yay.
• Ertürk, Hüseyin, (1996), İki Devrin Perde Arkası, İstanbul, Sebil Yay.
• (Gövsa), İbrahim Alâattin, (1933), Süleyman Nazif (Hayatı, Mektupları, Fıkra ve
• Nükteleri), İstanbul, Semih Lütfi: Sühûlet Kütüphanesi.
• Gür, Muhammet, (1992) “Makale ve Mektuplarına Göre Süleyman Nazif”, Marmara
• Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, (Basılmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• Hisar, Abdülhâk Şinasi, (2005), İstanbul ve Pierre Loti, İstanbul, Yapı Kredi Yay.
• Karakaş, Dr. Şuayb, (1988), Süleyman Nazif, Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Kemalettin Şükrü, (1930), Mütareke Acıları, İstanbul, Selâmet Matbaası
• Kerman, Zeynep, (2000), “Doğumunun 150. Yılı Münasebetiyle Türkçede Pierre Loti
• Tercümeleri ve Hakkında Yazılan Yazılar Bibliyografyası”, Türk Dili, nr. 580, Nisan 2000, s. 338.
• Loti, Pierre, (2009), Doğu Düşleri Sona Ererken, (Önsöz ve çeviri: Faruk Ersöz),
• İstanbul, Kitap Yayınevi.
• Loti, Pierre, 82002), Sevgili Fransa’mızın Doğu’daki Ölümü, (Çev: Tuğrul Baykent), Ankara, T. C. Kültür Bakanlığı Yay.
• “Loti, Pierre”, (2003), md., Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, c. 27, Ankara, Türkiye Diyanet Başkanlığı Yay.
• Mennan, Zeynep, “Türkiye’de Olumsuz Pierre Loti Eleştirileri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, C. 20, nr. 2, s. 31-40.
• Pertusi, Prof. Agostino, (2006), İstanbul’un Fethi C.2: Dünyadaki Yankısı, (Çev: Prof. Dr. Mahmut H. Şakiroğlu), İstanbul, İstanbul Fetih Cemiyeti Yay.
• Safa, Peyami, (1941), “Süleyman Nazif Merhum”, Tasvir-i Efkâr, nr. 4586-230, 5 Ocak1941, s.1.
• (Sevük), İsmail Habip, (1931), Edebî Yeniliğimiz I-II (İkinci Kısım), İstanbul, Devlet Matbaası.
• Süleyman Nazif, (1339), Çal Çoban Çal, İstanbul, İnci Mecmuası İdarehanesi.
• Süleyman Nazif, (t.y.), Disocurs prononce par Suleiman Nazif Bey a la conference organisee en l’honneur de Pierre Loti: a l’Universite de Stamboul le 23 Janvier 1920, İstanbul, Imprimerie Ahmed İhsan & Ci.
• Süleyman Nazif, (1336), Hitâbe, İstanbul, Ahmed İhsan ve Şürekâsı.
• Vardar, Devrim, (2007), “İstanbul’un İşgali: İstanbul’un 1918-1923 Yılları Arası İtilaf Kuvvetlerince İşgalinin Sosyolojik Açıdan Türkiye’nin Yakın Tarihindeki Yeri Ve Önemi”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
• Elektronik Kaynaklar
• Enginün, İnci, “Loti’nin Türklere Bakışı ve Edebiyatçılarımızın Yorumu”,
• http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1-35141/inci-engunu.html
• Tınç, Lütfü, “Türkçedeki Pierre Loti”, 21. Yüzyıla Girerken Pierre Loti, Türkiye ve
• Avrupa: Pierre Loti’nin 150. Doğum Yıldönümünde Türkiye ve Avrupa’nın Siyasal ve
• Edebi İlişkileri Kolokyumu, 5 Mayıs 2000. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/belge/1
• /lutfi-tinc.html?vurgu=Loti
• Türkmen, Zekeriya, “İstanbul’un İşgali ve İşgal Dönemindeki Uygulamalar”, (13 Kasım
• 16 Mart 1920), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, nr. 53, c. : XVIII, Temmuz
• http://www.atam.gov.tr/index.php? Page= DergiIcerik&IcerikNo=234 Süreli Yayınlar
• İleri, nr. 734, 23 Kânunusani, 1336 (1920), s. 1.
• İleri, nr. 735, 24 Kânunusani 1336 (1920), s. 1.
• Servet-i Fünun, (Pierre Loti Nüshası), nr. 1447, 26 Şubat 1336.
• Tavir-i Efkâr, nr. 2967, 23 Kânunusani 1336 (1920), s. 1.
• Tasvir-i Efkâr, nr. 2968, 24 Kânunusani 1336 (1920), s. 1.
• Vakit, nr. 796, 25 Kânunusani 1336 81920), s. 1.