Öz
Verb bol- is a productive verb which has been used since Old Turkish period. It has a quite wide usage area in New Uyghur Language. Just like the other productive verbs in New Uyghur Language, personal affixes are conjugated by means of taking form and time affixes. It functions in the sentence not only as actual verb but also as auxiliary verb. It takes part in the structure of the combined verbs (bol- + depicting verb) as an essential verb. In addition to making the words with name origin predicate by means of taking auxiliary verb (name+ bol-), it makes them depicting verb (verb + bol-). It is used as verbal noun, verbal adjective, verbal adverb, conjunction, exclamation. Using it instead of i- affix verb/core verb is another characteristic of the verb bol-. We, in this study, will try to explain the functions of the verb bol- by means of the examples
Anahtar Kelimeler
verb bol- New Uyghur Language combined verb complementary verb
Kaynakça
- BAKİ, Abdukerim, Hazırki Zaman Uygur Tili, Milletler Neşriyatı, Pekin 1983
- CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yay., S. 260, İstanbul 1968
- ECKMANN, Janos, “Bolmasa Kelimesine Dair”, TDAY-Belleten, 1954, s. 33-38.
- ERASLAN, Kemal, Eski Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara 2012
- GABAİN, A. Von, Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet Akalın, TDK Yay: 532, An- kara 1988
- KARA, Funda, “Bil- Tasvir Fiilinin İşlevleri”, Turkish Studies, Volume 6/1, 2011
- KAYA, Ceval, Uygurca Altun Yaruk (Giriş-Metin-Dizin), TDK Yay: 607, Ankara 1994
- KOMİSYON, Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü KB Yay:1371, Ankara 1991
- KOMİSYON, Uygur Tiliniñ İzahlık Lugiti, Milletler Neşriyatı, Pekin 1994
- KOMİSYON, Zhongguo Tujueyuzu Yuyan Cıhuiji (Çindeki Türk Dillerinin Karşılaştır- malı Sözlüğü), Milletler Neşriyatı, Pekin 1990
- ÖZKAN, Mustafa, Tarih İçinde Türk Dili, 2. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul 1999
- ÖZKAN, Mustafa; TÖREN, Hatice; ESİN, Osman, Yüksek Öğretimde Türk Dili - Yazılı ve Sözlü Anlatım, Filiz Kitabevi, İstanbul 2006, s. 542
- ÖZTÜRK, Rıdvan, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., 2. bs., Ankara 2010
- Pu Çuan, Vu Zhı-zhong, Şıyong Veivueryu Yufa (Pratik Uygurca Grameri), Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 1994
- REİSİ, Küreş Mehmutcan; LETİP, Amine, EBEYDULLA, Yari, Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2003
- SABİR, Zordun, Ana Yurt, Şinciang Yaşlar-Ösmürler Neşriyatı, Urumçi 2008, bs. 8, C. 1, 2, 3
- TEHUR, Arslan Abdulla; Tehur, RAHMAN, Abdurehim; EBEYDULLA, Yari; Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2010, C. 3
- TEKİN, Talat, Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:9, Yayımlayan: Mehmet Ölmez, İstanbul 2003
- TÖMÜR, Hemit, Hazirki Zaman Uygur Tili Grammatikisi, Milletler Neşriyatı, Pekin TEHUR, Arslan Abdulla; RAHMAN, Abdurehim; EBEYDULLA, Yari, Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2010, C. 3
- YILDIZ, Mustafa, “Yeni Uygur Türkçesinde -vät-, -(i)vät-, -(u)vät-, -(ü)vät-Yapısı, Ge- lişimi Ve Anlamı Üzerine”, Selçuk Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Der., S. 12, 2004
- YİĞİTBAŞI, Hatice “Bugünkü Uygur Türkçesinde Birleşik Fiiller”, TDAY-Belleten, 1999, C. I-II, s. 365-380
Öz
bol- fiili Eski Türkçe döneminden beri kullanlmakta olan işlek bir fiildir. Yeni
Uygurcada çok geniş kullanm alanna sahiptir. Yeni Uygurcadaki başka işlek fiiller gibi
şahs ekleri, şekil ve zaman ekleri alarak çekimlenir. Cümlede hem asl fiil hem yardmc
fiil olarak işlev görür. Asl fiil olarak birleşik fiillerin (bol- + tasvir fiil) yapsnda yer alr.
Yardmc fiil olarak isim soylu kelimeleri yüklemleştirmenin (isim+ bol-) yan sra tasvir
fiil (fiil + bol-) yapar. İsim-fiil, sfat-fiil, zarf-fiil, bağlaç, ünlem olarak kullanlr. i- ek
fiilinin/cevher fiilinin yerine kullanlmas ise bol- fiilinin bir başka özelliğidir. Biz bu
makalede bol- fiilinin Yeni Uygurcadaki işlevlerini örneklerle açklamaya çalşacağz.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- BAKİ, Abdukerim, Hazırki Zaman Uygur Tili, Milletler Neşriyatı, Pekin 1983
- CAFEROĞLU, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yay., S. 260, İstanbul 1968
- ECKMANN, Janos, “Bolmasa Kelimesine Dair”, TDAY-Belleten, 1954, s. 33-38.
- ERASLAN, Kemal, Eski Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., Ankara 2012
- GABAİN, A. Von, Eski Türkçenin Grameri, Çev. Mehmet Akalın, TDK Yay: 532, An- kara 1988
- KARA, Funda, “Bil- Tasvir Fiilinin İşlevleri”, Turkish Studies, Volume 6/1, 2011
- KAYA, Ceval, Uygurca Altun Yaruk (Giriş-Metin-Dizin), TDK Yay: 607, Ankara 1994
- KOMİSYON, Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü KB Yay:1371, Ankara 1991
- KOMİSYON, Uygur Tiliniñ İzahlık Lugiti, Milletler Neşriyatı, Pekin 1994
- KOMİSYON, Zhongguo Tujueyuzu Yuyan Cıhuiji (Çindeki Türk Dillerinin Karşılaştır- malı Sözlüğü), Milletler Neşriyatı, Pekin 1990
- ÖZKAN, Mustafa, Tarih İçinde Türk Dili, 2. bs., Filiz Kitabevi, İstanbul 1999
- ÖZKAN, Mustafa; TÖREN, Hatice; ESİN, Osman, Yüksek Öğretimde Türk Dili - Yazılı ve Sözlü Anlatım, Filiz Kitabevi, İstanbul 2006, s. 542
- ÖZTÜRK, Rıdvan, Yeni Uygur Türkçesi Grameri, TDK Yay., 2. bs., Ankara 2010
- Pu Çuan, Vu Zhı-zhong, Şıyong Veivueryu Yufa (Pratik Uygurca Grameri), Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 1994
- REİSİ, Küreş Mehmutcan; LETİP, Amine, EBEYDULLA, Yari, Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2003
- SABİR, Zordun, Ana Yurt, Şinciang Yaşlar-Ösmürler Neşriyatı, Urumçi 2008, bs. 8, C. 1, 2, 3
- TEHUR, Arslan Abdulla; Tehur, RAHMAN, Abdurehim; EBEYDULLA, Yari; Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2010, C. 3
- TEKİN, Talat, Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi:9, Yayımlayan: Mehmet Ölmez, İstanbul 2003
- TÖMÜR, Hemit, Hazirki Zaman Uygur Tili Grammatikisi, Milletler Neşriyatı, Pekin TEHUR, Arslan Abdulla; RAHMAN, Abdurehim; EBEYDULLA, Yari, Hazirki Zaman Uygur Tili, Şinciang Halk Neşriyatı, Urumçi 2010, C. 3
- YILDIZ, Mustafa, “Yeni Uygur Türkçesinde -vät-, -(i)vät-, -(u)vät-, -(ü)vät-Yapısı, Ge- lişimi Ve Anlamı Üzerine”, Selçuk Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Der., S. 12, 2004
- YİĞİTBAŞI, Hatice “Bugünkü Uygur Türkçesinde Birleşik Fiiller”, TDAY-Belleten, 1999, C. I-II, s. 365-380
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 16 Ekim 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 16 Ekim 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 51 Sayı: 51 |
