Türkiye Türkçesinde Cümle Bağlacı Olarak Kullanılan "ve" ve "da" Hakkında Bazı Mülahazalar

Yıl 2016, Cilt: 54 Sayı: 54, 111 - 127, 30.12.2016

Ahmet Şefik Şenlik

Öz

Bu makale Türkiye Türkçesinde cümle bağlayıcıları olarak görev

yapan ve ve dA hakkında bazı mütalaaları ihtiva etmektedir. Söz konusu

edatlar, menşe ve etimolojik tahlile dair birkaç nottan sonra sentaks, semantik

ve cümleler arasındaki bazı irtibatlandırıcı özellikleri bakımından

değerlendirilmektedir. Türkçede kullanılan ve’nin metin içerisinde biri simetrik

diğeri asimetrik olmak üzere gerçekten iki farklı anlamı mı var, bağlanan

cümlelerin yerini bir anlam kaybı olmaksızın değiştirmek mümkün

müdür, bu hususta dA’nın durumu aynı koşullarda nedir, gibi sorulara cevap

aranmaktadır. Başka bir hususu, metin içinde aracı ve artçı olarak tabir

edebileceğimiz farklı pozisyonlar alabilen bir birim olan dA’nın durumu

oluşturuyor; dA’nın bulunduğu yere göre farklılaşan irtibatlandırıcı fonksiyonunun

türleri ortaya konmaya çalışılıyor. Son hususu ise zarf cümleleri

ve temel cümleler arasında yer alabilen ve ve dA oluşturuyor.

Anahtar Kelimeler

Bağlaçlar, ve, dA, cümleler arası simetri, Türkçe söz dizimi, -(y)Ip gerundium

Some Remarks on "ve" and "dA" As Links Between Sentences in Turkish

Öz

This paper deals with conjunctions ve and
dA,
which connect sentences in Turkish. After a short section about their origins
and etymological analyses we deal with them according to their syntactical and
semantic functions and certain connective properties in texts. So we ask the
questions whether ve has really two different meanings,
symmetrical and asymmetrical, in different types of texts, and what about
dA in the same environment, and whether it is possible to change the
places of the sentences without losses in meaning. Another subject is about
dA,
which can be used as a connective word in different places in the text, i.e. as
interface and postpositive unit. What is the connective function in those
different positions? The last question is about the functions of ve
and dA between gerundial/adverbial clauses and main sentences.

Anahtar Kelimeler

Conjunctions, ve, dA, symmetry between sentences, Turkish syntax

Kaynakça

• Şenlik, Ahmet Şefik, Türkiye Türkçesinde Cümle Bağlacı Olarak Kullanılan "ve" ve "da" Hakkında Bazı Mülahazalar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt/Sayı: 54, (2016-1), İstanbul 2016, s. 111-127.