Sivas İli Zara İlçesi Ağızlarında Kullanılan Deyimler Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2016, Cilt: 55 Sayı: 55, 35 - 50, 30.12.2016

Ömer Güven

Öz

dışında ifade eden kalıplaşmış ifadelerdir. Türkçenin zenginlik kaynaklarından

olan deyimler, dile canlılık ve akıcılık katan önemli unsurlardandır.

Bu durum standart Türkçede olduğu gibi Anadolu ağızlarında da

böyledir. Türkçe ile ilgili pek çok sorunun aydınlanmasında ağızlar bizlere

önemli veriler sunmaktadır. Bu verilerden yararlanabileceğimiz alanlardan

biri de Anadolu Ağızlarında kullanılan deyimlerdir. Deyimler sayesinde

kültürümüzün pek çok öğesini görme imkânı bulabilmekteyiz. Deyimler

incelendiğinde o toplumun yaşam tarzı, gelenekleri, görenekleri, inançları

ile ilgili birçok husus ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmamızda Sivas ili Zara

ilçesi ağzında kullanılan ancak standart Türkçede yer almayan deyimler

ele alınacaktır. “beli bıħını ġırılmaħ” çok yorulmak, takati kesilmek, perişan

olmak; “arsuz it eti yemiş” söylenilen hiçbir sözü umursamayan, laftan

anlamayan kişi; “ḵúlekden aħdarmaħ” bir kimseye söylemedik laf bırakmamak,

ağzına geleni söylemek vb. Ele alınan deyimler daha çok şekil

bilgisi, söz dizimi ve anlam bakımından değerlendirilecektir. Bu çalışmalar

sonucunda elde edilecek sonuçlar sayısal verilerle ortaya konacak ve bu

veriler üzerinde bir değerlendirme yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Deyimler, Zara ağzında kullanılan deyimler, ağız bilimi, Sivas

An Analysis on the Idioms Used in Zara District-Sivas Province

Öz

İdioms are
stereotyped statements that describe a concept, an action or a case, and
generally they wrest from the true meaning. 
Being wealthy sources of
Turkish language, idioms are important elements contributin to language in
sense of vividness and fluidity.  This situation is the same in the Anatolian
dialects as it is in the standard Turkish. Anatolian dialects offer important
inputs that enlighten on many matters regarding the Turkish language. İdioms are
one of the fields from which we can benefit within these inputs. Due to idioms,
we are able to see many of the components of our culture. When analyzing idioms,
many aspects regarding the lifestyle, traditions, customs and beliefs of the
community come to light. In this study, we will discuss idioms that are used in
Sivas province Zara district but are not used in the standard Turkish language.
For example “beli bıħını ġırılmaħ” to be all beat up, to languish, to become miserable;
“arsuz it eti yemiş” one who does not listen to reason; “ḵúlekden aħdarmaħ” to call someone every name in the book etc. The idioms we discuss will
be evaluated from the morphological, syntactical and etymological point of
view. In the end of these studies, the results will be presented as numeral
inputs which will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

İdioms, İdioms used in Zara dialect, Dialectology, Sivas, Zara

Kaynakça

• Güven, Ömer, Sivas İili Zara İlçesi Ağızlarında Kullanılan Deyimler Üzerine Bir İnceleme, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt/Sayı: 55, (2016-2), İstanbul 2016, s. 35-50.