Savaş Edebiyatı

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 1, 99 - 110, 14.06.2018

Harun Duman

Öz

Tarih denilince akla ilk gelen olaylardan biri savaşlardır. İnsanlığın tarihi bir noktada savaşların tarihidir. Var olma mücadelesi veren toplumlar savaşmak zorunda kalırlar. Bu açıdan savaşlar toplumların kaderini belirler. Tarihte yaşayan ve güçlü medeniyet kuran uluslar, kaybettikleri savaşların sonunda yok olurlar. Bu nedenle insanoğlu var olduğu sürece, savaşlar da var olacaktır. Savaşlar yalnızca meydanlarda, kalelerde, cephelerde veya siperlerde yapılan askeri çatışmalar değildir. Cephe gerisi diye adlandırılan yerler de savaşın bir parçası olur ve bu süreçten etkilenirler. Savaşan insanların başarısı veya başarısızlıkları uluslarının kaderini belirler. Savaş edebiyatı; savaş sırasında veya sonrasında, savaşı anlatacak şekilde yazılmış edebî eserlerin tümünü kapsar. Savaşların tarihine ve edebiyatına ait ürünler bütün dünyada, özellikle de Avrupa’da, kendine özgü müze ve kütüphane oluşturacak boyuttadır. Tarih boyunca sayısız savaş yaşayan ve “ordu millet” olarak tanınan Türklerde savaş edebiyatı oluşum destan devrinden başlayıp günümüze kadar sürer. Kazanılan zaferlerin veya kaybedilen savaşların edebiyat ve sanata yansımasıyla, bir Türk savaş edebiyatının oluşur. Bu makalede Türk savaş edebiyatın üzerine ileri sürülen görüşler değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Savaş, edebiyat, destanlar, kahramanlık, askerlik

War Literature

Öz

Battles are
some of the most important events in the history of humankind.
To some extent, human history is the history of wars. Communities have to fight
for survival. Therefore, wars determine their existence. Even the most powerful
civilizations disappeared after they lost battles. Wars will prevail as long as
human beings exist. Wars are not only military clashes fought at battlefields,
battlefronts, or fortresses. Places behind the front lines are also affected by
wars. The success or failure of warriors determines the destiny of nations at war.
War literature includes literary works that convey the story of battles,
accounting for events both before and after the war, as well as the actual
process of it. The history and literary works about wars are extensive all over
the world and especially in Europe, where there are museums and libraries dedicated
to this purpose. The production of war literature by Turks, who fought
countless battles and are known as an army nation, started with the age of epic
stories that continues to this age. Turkish war literature has emerged with reflections
of the victories and losses in wars in arts and literature.  In this paper, ideas about Turkish war
literature are reviewed.

Anahtar Kelimeler

battle, literature, epic stories, military, heroism, War, heroism

Kaynakça

• (KARAOSMANOĞLU) Yakup Kadri (1919). “Harp ve Edebiyat”, Büyük Mecmua, nr: 15, 13 Teşrin-i sani/Kasım.
• [ADIVAR] Halide Edip (1940). İngiliz Edebiyatı Tarihi (Başlangıçtan Elizabet Devrine Kadar), İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Neşriyatı.
• [ADIVAR] Halide Edip (1941). “İngiliz Edebiyatı ve Harp”, İ. Ü. Üniversite Konferansları (1940-1941), İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Neşriyatı.
• “Harp Edebiyatı”, Donanma, nr: 164-115, 2 Mayıs.
• “Harp Edebiyatı”, Yeni Mecmua, nr: 5, 9 Ağustos.
• AUERBACH (1941). “Edebiyat ve Harp”, İÜ Üniversite Konferansları (1940-1941), İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Neşriyatı.
• BELGE, Murat (1980). “Savaş ve Edebiyat”, Milliyet Sanat, nr: 10, 15 Ekim, s. 2.
• BİLGEGİL, M. Kaya (1980). Edebiyat Bilgi ve Teorileri I, Belâgat, Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• CLAUSEWİTZ, Carl von (1987). Harp Üzerine, C. I-III, (Çev. H. Fahri Çeliker), Ankara: Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı.
• ENGİNÜN, İnci (1987). “Çanakkale Zaferinin Edebiyata Aksi”, M.Ü. Türklük Araştırmaları Dergisi, nr: 2, İstanbul: MÜ Yayınları.
• ERTEM, Sadri (1939). “Harp ve Edebiyat”, Foto Magazin, nr: 18, I Birinci Teşrin/Ekim.
• KÖPRÜLÜ, Fuad (1972). Köprülüden Seçmeler, (Haz: O. Fuad Köprülü), İstanbul: Millî Eğitim Yayınları.
• LARNAC, Jean (1963). “İhtilâllerin ve Savaşların Edebiyat Üzerindeki Tesirleri”, Yeni Ufuklar, C. 12, nr: 135, Ağustos.
• OH, Eunkyung (2014). “Türk Edebiyatında Kore Savaşı”, ÇNÜ Türk Harp Edebiyatı Konulu I. Uluslararası Türkiyat Sempozyumu, (1-3 Kasım 2013), Ankara: Berikan Yayınevi.
• ÖZGÜL, Metin Kayahan (2014). “Harp Edebiyatına Harbi Bir Bakış”, ÇNÜ Türk Harp Edebiyatı Konulu I. Uluslararası Türkiyat Sempozyumu, (1-3 Kasım 2013), Ankara: Berikan Yayınevi.
• SAFA, Peyami (1941). “Bizim Harp Edebiyatımız”, Tasvir-i Efkâr, 16 İkinci Kanun/Ocak.
• SÜLEYMAN NAZİF (1919). “Harp ve Edebiyat”, Hadisat, nr: 72, 7 Mart.
• SÜLEYMAN NAZİF (1919). “Harp ve Edebiyat”, Hadisat, nr: 152, 1 Haziran.
• SÜLEYMAN NAZİF (1922). “Harp Edebiyatı”, Dergâh, nr: 23, 20 Mart.
• ŞEHSUVAROĞLU, Halûk Y. (1937). “Harp Edebiyatı”, Yücel, C. VI, nr: 31, Eylül.
• TARLAN, Ali Nihat (1965) “Edebiyat Tarihi Hakkında”, Türk Dili ve Edebiyatı, C. XIII, İstanbul: İÜ Edebiyat Fakültesi Neşriyatı.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri (1981). Tarih İçinde Türk Edebiyatı, İstanbul: Vilayet Yayınları.
• ULU, Cafer (2012). “Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basının Propaganda Aracı Olarak Kullanılması: Harp Mecmuası Örneği”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Yıl: 10 Bahar, Sayı: 12, Çanakkale: ÇOMÜ Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Yayınları.
• WELLEK, Rene- WARREN A. (1983). Edebiyat Biliminin Temelleri, (Çev: A. Edip Uysal), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.