Savaş ve Edebiyat Araştırmaları

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 1, 217 - 227, 14.06.2018

Sevim Güldürmez

Öz

Savaşlar, pek çok milleti doğrudan ya da dolaylı olarak tesiri altında bırakan, etkileri uzun süre devam eden toplumsal bir hadise olarak tarih kitaplarında yerini alır. Bu tarih kitaplarında devletlerin başından geçen savaşların fiilî olarak bütün teferruatlarına yer verilir, vakalar kronolojik olarak kayıt altına alınır, arşiv belgeleri, vesikalar kaynak olarak kullanılır ancak tüm bunlar dışında var olan toplumsal taraf, savaşın maddî verileri dışında kalan manevî alan yalnızca bazı sanat dallarının ilgi alanına girer. Bu sanat dallarından biri olan edebiyat bazen aktüel olarak meseleleri kendi kurmaca dünyasına zemin yahut fon olarak alır, bazen de üzerinden yıllar geçtikten sonra hadiseler düşünce ve zaman ilmeğinden süzülüp kendine bir edebî eserde yer bulur. Bu eserlerin birbirlerinden farklı ortaya çıkış amaçları vardır: Kimi zaman, toplumun ve devletin en ihtiyaç duyduğu zamanda o ihtiyaca yanıt olarak karşımızda durur, kimi zaman sadece kendini ortaya koymak dışında bir gayeye hizmet etmez ve içinden çıkmış olduğu toplumdan asgarî izler taşımak haricinde bir misyonu olmaz, kimi zaman ise bir taşıyıcı konumunda hakikatin bire bir yansıtıcısı, “tarihe müstenit bir hikâyesi” olur. Fakat her ne maksatla bir edebî eser vücuda getirilmiş olursa olsun o eseri kendi devri ile birlikte değerlendirmek pek çok araştırmacının ufkunu açmıştır. Edebiyat araştırmacıları ise savaş dönemlerinde vücuda getirilen edebiyat ile yakından ilgilenmiştir. Zira bu dönemin eserleri, kendileri olmak yani kurmaca bir işlevi ihtiva etmek dışında devre dair pek çok ipucunu, bakış açısını, bütünüyle ferdî ve içtimaî hayatı aksettiren dikkate değer bir vasıta konumunda da olmuştur. Bu sebepledir ki kırılma noktalarının, büyük vaka zamanlarının eserleri incelenme ihtiyacı duyulmuş, ortaya pek çok yüksek lisans, doktora tezi, makale ve kitap çalışması çıkmıştır. Bu yazının amacı da Türk Edebiyatı ürünleri üzerine yapılmış savaş konusunu ihtiva eden tezler arasından seçilmiş örnekleri ele alarak tanıtmak ve bazı değerlendirmelerde bulunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Savaş ve Edebiyat Araştırmaları

Kaynakça

• Celal Mat, Türk Romanında Çanakkale Muharebeleri ve Çanakkale Muharebelerini Konu Alan Romanların Eğitime Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi anabilim Dalı, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği Programı, İzmir, 2006.
• Esra Polat, Kurtuluş Savaşı Dönemi Öykülerinde “Dedikodu”nun İşlevi ve “Öteki”nin Anlatısı, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, Trabzon, 2014.
• Fatih Çetin, Kurtuluş Savaşı Dönemini Anlatan Eserler Bibliyografyası, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Kayseri, 2003.
• Fatma Füsun Kıroğlu, Mütareke Devri Türk Basınında Milli Iztırab ve Milli Mücadele İle İlgili Şiirler, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1992.
• Emina Vildiç, Bosna Savaşı’nın Modern Türk Şiirine Yansıması, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Sakarya, 2010.
• Hande Sonsöz, II. Dünya Savaşı’nın Türk Hikâye ve Romanına Etkileri, Yeditepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul, 2010.
• Nurcan Uçak, 1877- 1878 Osmanlı- Rus Harbi’nin Türk Edebiyatındaki Akisleri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalı, Ankara, 1997.
• Onur Aydın, 1980 Sonrası Türk Romanında Milli Mücadele, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Ankara, 2011.
• Orhan Söylemez, Peyami Safa’nın Romanlarında Milli Mücadele, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1986.
• Rahim Tarım, Ercüment Ekrem Talu’nun Romanlarında Milli Mücadele, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1986.
• Salih Koralp Güreşir, Edebiyatımızda Sarıkamış Harbi (1914), Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, İstanbul, 2006.
• Zeynep Şebnem Aldağ, Türk Tiyatrosunda Kurtuluş Savaşı (1919- 1928), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Balıkesir, 2006.
• Zuhal Eroğlu, Tarihe Alternatif Romanlar: İkinci Dünya Savaşı’nın Türkiye Çağ Romanlarında Temsili, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, İstanbul, 2013.
• Erol Köroğlu, Propagandadan Milli Kimlik İnşasına: Türk Edebiyatı ve Birinci Dünya Savaşı, 1914- 1918, Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, İstanbul, 2003.
• Erol Ülgen, 1897 Türk Yunan Savaşı’nın Türk Şiirindeki Akisleri, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, İstanbul, 1993.
• Gökhan Tunç, Millî Mücadele’nin Türk Romanına Yansıması”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı (Yeni Türk Edebiyatı) Anabilim Dalı, Ankara, 2011.
• Levent Bilgi, Türk Romanında Savaş Sonrası Anadolu’ya Zorunlu Göçler, Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, İstanbul, 2006.