İsmet Özel’s Perspective on Turkish Society and Political Events in his Poetry during 1965-1975 Period

Yıl 2018, Cilt: 58 Sayı: 2, 375 - 397, 26.12.2018

Celal Fedai

Öz

İsmet Özel (b.1944) is one of the most important figures of Turkish poetry after 1960, and his name is important in Turkish literature. His writing influenced Turkish poetry and the Turkish world of thought. In Özel’s first poems, there are traces of the İkinci Yeni Movement. In these poems, he continues the raisond’être of his inner world. In the mid-1960s, his writing began to show the influence of a socialist world view. Özel reflects these effects and the appearances of the current political struggles and conflicts in Turkish society during the period from1965-1975. These poems are found in his books Evet, İsyan (1969) and Cinayetler Kitabı (1975). He approaches social and political events with a socialist eye. He makes room in his poems to think about worker and student revolts during this period. Özel interprets Turkey’s and the world’s current issues through his poems. He believes he is acting with a sense of responsibility. During this period, his writing takes a closer stance toward the “socialist realist” understanding of art. On the other hand, he also wants to represent his individual world. Thus, he does not want to repeat some of the mistakes other socialist realist poets made. After 1975, he made radical changes in his political views and came up with his works, which were written from an Islamic world view. This study examines and traces the political events of the 1965-1975 period in İsmet Özel’s poetry and his perspective on society as an important element of his approach toward these political events.

Anahtar Kelimeler

İsmet Özel, socialist realism, political conflict, labor revolts, society

İsmet Özel’in Şiirlerinde 1965-1975 Dönemi Siyasî Olayları ve Halka Bakış

Öz

1960 sonrası Türk şiirinin önemli simalarından biri olan İsmet Özel (d.1944), yalnız Türk şiirini değil düşünce dünyasını da etkileyen bir isim olmuştur. Özel’in ilk şiirlerinde İkinci Yeni şiirinin izleri görülür. Bu şiirlerinde, varoluşunu iç dünyasında sürdürür. 1960’lı yılların ortalarında, sosyalist dünya görüşünün etkisiyle şiirler yazmaya başlayan şair, Evet, İsyan (1969) ve Cinayetler Kitabı (1975) adlı eserlerindeki şiirlerinde, 1965-1975 dönemi Türk toplumundaki siyasî mücadelelerin, çatışmaların etkilerini, görünümlerini yansıtmıştır. Toplumsal, siyasî olaylara sosyalist bir gözle yaklaşır. İşçi, öğrenci olaylarını şiirlerine taşır. Türkiye ve dünyada yaşanan aktüel meseleleri şiirleri aracılığıyla yorumlar. Sorumluluk duygusuyla hareket ettiğini düşünür. Şair bu döneminde “sosyalist gerçekçi” bir sanat anlayışına yakındır. Ancak bireysel dünyasını da ortaya koymak ister. Böylelikle sosyalist gerçekçi diğer şairlerin düştüğü kimi hataları tekrarlamak istemez. 1974’ten sonra siyasî görüşlerinde köklü bir değişim yaşayan şair, İslamî bir dünya görüşüyle yazdığı eserlerle karşımıza çıkar. Bu çalışmada İsmet Özel’in 1965-1975 döneminde yayımladığı şiirlerinde dönemin siyasî hadiselerinin izleri ve şairin bu hadiselere yaklaşımında önemli bir etken olan halka bakışı tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

İsmet Özel, sosyalist gerçekçilik, siyasî çatışma, işçi olayları, halk

Kaynakça

• Arolat, O. S. (1969). Sanat soruşturması I: Devrimci genç şairler savaş açıyor. Ant, 153, 14–15.
• Arolat, O. S. (1969). Sanat soruşturması II: Bir toplumun varlığı sanatıyla belirginleşir. Ant, 154, 14–15.
• Arolat, O. S. (1969). Sanat soruşturması III: Halkımızın değerlerini yaşatmak, yaymak, yüceltmek dileğindeyiz. Ant, 156, 14–15.
• Artun, A. (2016). Sanatın iktidarı, ekim devrimi, avangard sanat ve müzecilik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Behram, N. (1976). Dövüşe dövüşe yürünecek. İstanbul: Militan Yayınları.
• Berfe, S. (1969). Gün ola. İstanbul: FKF Yayınları.
• Bilen, M. Y. (1985). 70 kuşağı şiirimizi tartışıyor. İstanbul: Yaba Yayınları.
• Behramoğlu, A. (1975). İsmet Özel üzerine. Militan, 11, 24–43.
• Behramoğlu, A. ve Özel, İ. (1995). Genç bir şairden genç bir şaire mektuplar. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Gülendam, R. (2010). Siyaseti şiirde yaşamak: Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında sosyalist şiir. Turkish Studies, 5(2), 212–280. 
• Hikmet, N. (1993). Memleketimden insan manzaraları. İstanbul: Adam Yayınları.
• Hikmet, N. (2012). Son şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kılıç, M. B. (2012). Saklı rönesans Türkiye’de sol edebiyat hareketleri için bir hat. İstanbul: Notabene Yayınları.
• Kırcan, T. (1970). Evet, İsyan. Soyut, 23, 20.
• Moran, B. (1991). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Onart, A. (1968). Bir şiiri okumak. Soyut, 2, 17–19.
• Özel, İ. (1966). Kan kalesi. Papirüs, 1966, 28–30.
• Özel, İ. (1966). Partizan. Şiir Sanatı, 6–7, 6.
• Özel, İ. (1967). Evet, isyan. Şiir Sanatı, 16, 28–29.
• Özel, İ. (1969). Yaşatan. Yeni Dergi, 60, 32–33.
• Özel, İ. (1971). Ahmet Arif’e dostça bir açıklama. Halkın Dostları, 11, 1–2.
• Özel, İ. (1973). Karlı bir gece bir dostu uyandırmak. Yeni Dergi, 102, 38–39.
• Özel, İ. (1973). Esenlik bildirisi. Yeni Dergi, 111, 41.
• Özel, İ. (1974). Amentü. Diriliş, 1–2, 32–35.
• Özel, İ. (1985). Haziran gibi ölmek. Yeni Gündem, 21, 33.
• Özel, İ. (1991). Waldo sen neden burada değilsin? İstanbul: Çıdam Yayınları.
• Oktay, A. (1986). Türkiye’de toplumcu gerçekçiliğin kaynakları. İstanbul: BFS Yayınları.
• Özer, K.(1959). Gül yordamı. İstanbul: Yedi Tepe Gazetesi ve Yayınları.
• Rieman, W. (1998). Yeni edebiyat dergisi (F. Gökçek, Çev.). Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 8, 161–170 .
• Troyat, H. (1991). Gorki. (Ö. Arıkan, Çev.) İstanbul: Telos Yayınları.
• Süreya, C. (1995). “555K” Sevda sözleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Saunders, S. F. (2016). Parayı verdi düdüğü çaldı, sanat ve edebiyat dünyasında CIA parmağı (Ü. İnce, Çev.). İstanbul: İmge Kitabevi.
• Sezer, S. (2008). 68’in edebiyatı edebiyatın 68’i. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Süreya, C. (1992). Folklor şiire düşman. İstanbul: Can Yayınları.