Umut-Umutsuzluk Diyalektiği Bağlamında Hasan Ali Toptaş’ın Romanlarında Kuş Motifi

Yıl 2019, Cilt: 59 Sayı: 2, 285 - 314, 31.12.2019

Beyza Ertem

Öz

Çağımızın önde gelen romancılarından biri olan Hasan Ali Toptaş hakkında akademik düzeyde birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmalar içinde öne çıkanlar, tematik çalışmalardır. Yazarın romanları, farklı yorumlara açık metinler olduklarından yapılan çalışmalar bahsi geçen romanlara farklı perspektiflerden bakmaya imkân tanımaktadır. Ayrıca, yazarın metinleri modernist ve postmodernist nitelikler taşıdığı için okur merkezli okumalara açıktır. Umut ve umutsuzluk kavramları, yazarın romanlarında sıklıkla yer almakta ve özellikle roman kişilerinin hayata bakışını biçimlendirmektedir. Bu özelliğiyle umut, Toptaş edebiyatının anahtar kelimelerinden biridir. Benzer bir şekilde yazarın romanlarında öne çıkan ve yinelenen unsurlardan biri de kuş sözcüğüdür. Bir edebî eserde yinelenen unsurlar motif olarak değerlendirilebileceği gibi, aynı yazarın farklı eserlerinde yer alan ortak unsurlar da bir araya gelerek bir motif oluşturabilir. Eserlerde tespit edilen motifler genellikle tek başına ve tek eser esas alınarak anlamlandırılmaktadır. Oysa yazarın farklı eserlerinde yer alan ortak motiflerin aynı amaca hizmet etmesi de ihtimal dahilindedir. Metinlerarası araştırmalar, bu ihtimalin varlığını destekler. Bu çalışmanın amacı, Hasan Ali Toptaş’ın yayımlanmış yedi romanında ortak bir şekilde yer alan kuş motifini yorumlamak ve bu motifin işlevini ortaya koymaktır. Bu doğrultuda bir varlık olarak kuşun taşıdığı nitelikler, insanın umutlu ve umutsuz hâliyle ilişkilendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hasan Ali Toptaş, umut, kuş, motif, roman

The Bird Motif in Hasan Ali Toptaş's Novels in the Context of Hope-Hopelessness Dialectics

Öz

Hasan Ali Toptaş, one of the leading novelists of our time, has been extensively studied on academic levels. The most prominent ones among these studies are thematic studies. As the author's novels are open to different interpretations, these works allow us to look at the novels from different perspectives. In addition, the author's texts are open to reader response criticism because they have modernist and postmodernist qualities. The concepts of hope and despair are often included in the novels of the author and shape the way in which the characters look at life. With this feature, hope is one of the key words of Toptaş literature. Likewise, one of the prominent and recurring elements in the novels of the author is the word bird. Repeating elements in a literary work can be considered as motifs, but also common elements from different works of the same author can come together to form a motif. The motifs identified in the works are usually interpreted on their own and based on a single work. However, it is possible that the common motifs in different works of the author serve the same purpose. Intertextual research studies support this possibility. The aim of this study is to interpret the bird motif as a commonality in the seven published novels of Hasan Ali Toptaş, and to reveal the function of this motif. Accordingly, the qualities of the bird as an entity will be associated with the hopeful and hopeless condition of man.

Anahtar Kelimeler

Hasan Ali Toptaş, hope, bird, motif, novel

Kaynakça

• Aslan, P. (2004). Hasan Ali Toptaş’ın Romanlarındaki Arayışın Gerçek Yüzü. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aygündüz, F. (2017). Kafka’nın Dayısının Oğlu!. Mesut Varlık (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 66-68). İstanbul: Everest.
• Baran, E. (2017). Tamamlanan Metin Eksiktir. Mesut Varlık (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 88-101). İstanbul: Everest.
• Camus, A. (2003). Yabancı. İstanbul: Can.
• Ecevit, Y. (2016). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim.
• Erdem, S. (1991). Anka. İslâm Ansiklopedisi. C:3, 201. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Freedman, W. (2009). Edebî Motif: Bir Tanım ve Değerlendirme. Funda Özşener (Çev.). Dokuz Eylül Üniversitesi GSF Yedi:Sanat,Tasarım ve Bilim Dergisi. S:2, 61-66.
• Gülten, N. (2014). Kierkegaard’ta Umutsuzluk, İman ve Umut. (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi / Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kaplan, K. (2017). Uykuların Doğusu. Mesut Varlık (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 83-87). İstanbul: Everest.
• Karataş, Turan. (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• Kierkegaard, S. (1990). Korku ve Titreme. N. Ekrem Düzen (Çev.). İstanbul: Ara.
• Koç, E. (2008). Bir Umut Metafiziği Olarak Gabriel Marcel Felsefesi. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. S:18, 171-194.
• Oral, S. (2017). Sessizliğin Evinden Taşan Büyülü Sözcükler. Mesut Varlık (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 176-180). İstanbul: Everest.
• Parla, J. (2015). Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım. İstanbul: İletişim.
• Serbes, E. (2017). Belki de Ne Olduğumu Anlamak İçin Yazıyorum. Mesut Varlık (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 217-223). İstanbul: Everest.
• Sözer, H. (2017). Hasan Ali Toptaş’ın Eserlerinde Yerel Dile Ait Sözlük Birimler ve Denizli Ağzı. International Journal of Language Academy. S:5/3, 146-164.
• Talaslı, G. (2017). Grinin Ara Sokakları. Mesut Varlık (Ed.), Başlarken Yalnızsın, Bitirdiğinde Daha da Yalnız (s. 48-55). İstanbul: Everest.
• Tekin, M. (2012). Roman Sanatı I: Romanın Unsurları. İstanbul: Ötüken.
• Toptaş, H.A. (2014). Heba. İstanbul: İletişim.
• Toptaş, H.A. (2016). Bin Hüzünlü Haz. İstanbul: Everest.
• Toptaş, H.A. (2017a). Gölgesizler. İstanbul: Everest.
• Toptaş, H.A. (2017b). Kayıp Hayaller Kitabı. İstanbul: Everest.
• Toptaş, H.A. (2017c). Kuşlar Yasına Gider. İstanbul: Everest.
• Toptaş, H.A. (2017d). Sonsuzluğa Nokta. İstanbul: Everest.
• Toptaş, H. A. (2017e). Uykuların Doğusu. İstanbul: Everest.
• Türk Dil Kurumu. (1974). Türkçe Sözlük. (6. Baskı). Ankara: Bilgi Basımevi.
• Uludağ, S. (1998). Hebâ. İslâm Ansiklopedisi. C:17, 147-148. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.