Necip Fazıl’ın “Aynalar Yolumu Kesti” Şiirine Hermenötik Bir Yaklaşım ve Şiir Dilinin Fonksiyonları

Yıl 2021, Cilt: 61 Sayı: 1, 1 - 20, 08.07.2021

Hilal Akça

Öz

Edebî metinlerin en önemli özelliği çok katmanlı bir yapıya sahip olmaları ve bu yapının getirdiği çok anlamlılık sayesinde farklı okuma tekniklerine açık olmalarıdır. Bu nedenle metni yorumlama çabası tarihin her döneminde üzerinde durulan ve tartışılan konulardan biridir. Hermenötik (yorumbilim) metni “yorumlamak” ve “açıklamak” üzerine geliştirilen bir yöntemdir. Hermenötik düşüncenin kökeni, etimolojik olarak tanrıların mesajlarını anladığı kadarıyla insanlara aktarma görevi üstlenen Hermes’e kadar dayandırılmaktadır. Başlangıçta sadece kutsal kitapların ve hukuk metinlerinin yorumlanmasında kullanılan bu yöntem, 18. yüzyıldan itibaren edebî metinlerin açıklanmasında da kullanılmaya başlanmıştır. Klasik ve modern hermenötiğin “anlama” ve “yorumlama” kavramlarına bakış açısı farklıdır. Modern hermenötiğe göre eseri yorumlayan kişi, metnin anlamını kendi diline, kavram ve hayal dünyasına, dünya görüşüne bazen de hayatına uygun olarak tatbik eder ve kaynaştırır. Bu çalışmada modern Türk şiirinin önemli isimlerinden olan Necip Fazıl’ın “Aynalar Yolumu Kesti” şiiri, çağdaş hermenötik alanında çalışanların ortaya koydukları felsefi yorumlama düşüncesinden hareketle geliştirilen tahlil yöntemiyle incelenerek şiir dilinin özelliklerini ve fonksiyonlarını üstlenen “imge”, “metafor” ve “sembol” gibi kavramlar dilbilimsel ve kültürel bağlamlarda değerlendirilecektir. Necip Fazıl’ın şiir sanatının ana eksenini oluşturan “arayış” metaforunun; dinî, felsefi, psikolojik, tarihî, mistik ve metafizik katmanlarıyla çok anlamlılığa uygun bir yapıyı nasıl desteklediği örneklemlenerek şiir dilinin farkı işlevleri görünür kılınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hermenötik, Necip Fazıl, şiir dili, figüral anlam, metinlerarasılık

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

A Hermeneutic Approach to Necip Fazıl’s “Mirrors Cut My Way” and Functions of Poetry Language

Öz

The most important feature of literary texts is their multi-layered structure and the possibility of multiple interpretations. Hermeneutics is one such method of interpreting and explaining a text. Initially, it was only used in the interpretation of religious and legal texts and in the explanation of literary texts since the 18th century. However, the perspective of classical and modern hermeneutics on the concepts of understanding and interpretation is different. According to modern hermeneutics, the interpreter applies the meaning of the text to his own language, imagination, and life. Following this method, the poem of Necip Fazıl’s “Mirrors Cut My Way” will be analyzed with the analysis method developed based on the philosophical interpretation idea. Concepts such as image, metaphor, and symbol, which compose the features and functions of poetic language, will be evaluated in linguistic and cultural contexts. The functions of the language of poetry will be made visible by illustrating how Necip Fazıl’s “quest” metaphor, which constitutes the main axis of the art of poetry, supports a structure that is suitable for multiple meanings with its religious, philosophical, psychological, historical, mystical, and metaphysical layers.

Anahtar Kelimeler

Hermeneutic, Necip Fazıl, poetry language, figurative meaning, intertextuality

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Aktulum, K. (2000). Metinlerarası ilişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi. google scholar
• Arslan, T. (2020). Antik Yunan’dan günümüze hermeneutik, Ankara: Nobel Yayınları. google scholar
• Barthes, R. (1993). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat-S. Rifat, Çev.), İstanbul: Yapıkredi Yayınları. google scholar
• Bingöl, U. (2019). Felsefi hermeneutik ve serseri şiirinin felsefi hermeneutik açısından yorumlama denemesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 94-115. google scholar
• Birand, K. (1998). Kâmıran birand külliyatı. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Bozkurt, A. (2017). Şiir-fragmanlar/her yüz bir dünyadır. İstanbul: İnkılâp Kitapevi. google scholar
• Cebecioğlu, E. (2004). Tasavvuf terimleri ve deyimleri sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları. google scholar
• Dilthey, W. (1999). Hermeneutik ve tin bilimleri. (D. Özlem, Çev.), İstanbul: Paradigma Yayınları. google scholar
• Eagleton, T. (2015). Şiir nasıl okunur?. (K. Genç, Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Eliade, M. (2005). Dinler tarihi/inançlar ve ibadetlerin morfolojisi. (M. Ünal, Çev.), Konya: Serhat Kitapevi. google scholar
• Eliade, M. (2016). Okültizm, büyücülük ve kültürel modalar. (C. Soydemir, Çev.), Ankara: Doğu Batı Yayınları. google scholar
• Heidegger, M. (2011). Sanat eserinin kökeni. (F. Tepebaşılı, Çev.), Ankara: De Ki Basım Yayım. google scholar
• Kılıç, C. (2014). Platon’un metafizik terminolojisi ve mağara alegorisinin mistik temelleri, Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research, 7(33), 570-587. google scholar
• Kısakürek, N. F. (2008). Çile. (65. bs.), İstanbul: Büyük Doğu Yayınları. google scholar
• Koncu, H. (2003). Klasik türk şiirinde kuyu, zindan ve mağaranın bazı kullanımları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 30, 305-329. google scholar
• Kurt, M. (2018). Çağdaş türk şiirinde modernizmin imgeleri. Ankara: Çolpan Kitap. google scholar
• Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü (2006). (Z. Erginli, Ed.) İstanbul: Kalem Yayınevi. google scholar
• Okay, O. (2013). Poetika Dersleri. İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
• Özlem, D. (2019). Hermeneutik ve şiir. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi. google scholar
• Pala, İ. (1998). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. İstanbul: Ötüken Neşriyat. google scholar
• Schimmel, A. (2001). İslamın mistik boyutları. (E. Kocabıyık, Çev.), İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar
• Şengül, A. (2015). Gaibi kurcalayan çilingir/necip fazıl kısakürek. İstanbul: Kesit Yayınları. google scholar
• Tatar, B. (2004). Hermenötik. İstanbul: İnsan Yayınları. google scholar
• Tatar, B. (2014). Din, ilim ve sanatta hermenötik. İstanbul: İSAM Yayınları. google scholar
• Tatar, B. (2016). Felsefi hermenötik ve yazarın niyeti. İstanbul: Vadi Yayınları. google scholar
• Tatar, B. (2018). 3 Derste hermenötik. İstanbul: Vadi Yayınları. google scholar
• Tektaş, M. (2017). İnsan aynasında hakikati seyredebilmek. Somuncubaba Aylık İlim-Kültür ve Edebiyat Dergisi, 20, 28-34. google scholar
• Tokyürek, H. (2018). Altun yaruk sudur IV. tegzinç/karşılaştırmalı metin yayını. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
• Tokyürek, H. (2019). Eski uygur türkçesinde budizm ve manihaizm terimleri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. google scholar
• Toprak, M. (2003). Hermeneutik (yorum bilgisi) ve edebiyat. İstanbul: Bulut Yayınları. google scholar
• Wellek, R. & Warren, A. (2001). Edebiyat teorisi. (Ö. F. Huyugüzel, Çev. ). İzmir: Akademi Kitapevi. google scholar