Determinations in Revnakoğlu’s Documents Regarding Bektashization among Bektashi Fathers and Other Dervish Lodges

Yıl 2021, Cilt: 61 Sayı: 1, 379 - 409, 08.07.2021

Mustafa Koç

Öz

Cemalettin Server Revnakoğlu, who conducted important research on the history of Istanbul dervish lodges and tariqas, also created a large archive consisting of many documents and items related to the subject. Many documents about Bektashism in his archive are disorganized and not published. The scope of this study includes Baba İbrahim, Baba Hasan Basri, Baba Tevfik, Ali Fethi Beybaba, and Ali Bey—Bektashi fathers whose biographies have been compiled by Revnakoğlu. His notes also addressed Bektashi aspects in the sheikhs and dervish lodges of Rifa‘iyya, Celvetiyya, Khalwatiyya, Mevleviyya, Ussakiyya, and Naqshibandiyya-Khalidiyya tariqas; specifically, he mentioned Baba Ziya, who was the sheikh of Üsküdar Rifa‘i Dervish Lodge, and Molla Bey, from Kubbeli Dervish Lodge in Rifa‘iyya; Baba Haşim in Celvetiyya, Dede Ramiz in Khalwatiyya, Abdülvahid Çelebi in Mevleviyya, Baba Emin from Yedikule Ussaki Dervish Lodge and his caliph Fahreddin Himmeti Efendi in Ussakiyya, and Sheikh Mustafa Efendi in Naqshibandiyya-Khalidiyya. Revnakoğlu, who had a special interest in Sufism, met many sheikhs and visited most of the dervish lodges and zawiyas due to both his duties and special interest. His father, Mr. Server, who fed off Baba Nafi (sheikh of Rumelihisarı Bektashi Dervish Lodge) also helped Revnakoğlu establish close relations with the Sufi community. As a result, he conveyed his own observations and the testimonies of the people around him in his writings. 

Anahtar Kelimeler

Bektashi Fathers, Bektashization, Mevleviyya, Revnakoğlu, Sufism

Bektaşî Babaları ve Diğer Tekkelerde Bektaşîleşmeye Dair Revnakoğlu Dosyalarından Tespitler

Öz

İstanbul tekke ve tarikat tarihi hakkında mühim araştırmalar yapan Cemalettin Server Revnakoğlu, aynı zamanda konuyla ilgili pek çok vesika ve eşyadan oluşan geniş bir arşiv meydana getirmiştir. Arşivinde Bektaşîlikle ilgili pek çok vesika dağınık halde bulunmaktadır ve neşredilmemiştir. Bu çalışma kapsamında Revnakoğlu’nun biyografisini aktardığı Bektaşî babalarından İbrahim Baba, Hasan Basri Baba, Tevfik Baba, Ali Fethi Beybaba ve Âlî Bey’e yer verilmiştir. Revnakoğlu notlarından, İstanbul’da bazı tarikatların şeyh ve tekkelerinde Bektaşî cihet de tespit edilmiş; Rifâ‘iyye’de Üsküdar Rifâ‘i asitanesinden Ziya Baba ve Kubbeli Tekke’den Molla Bey, Celvetiyye’de Haşim Baba, Halvetiyye’de Ramiz Dede, Mevleviyye’de Abdülvahid Çelebi, Uşşâkiyye’de Yedikule Uşşakî Tekkesi’nden Emin Baba ve halifesi Fahreddin Himmeti Efendi, Nakşibendiyye-i Hâlidiyye’de ise Şeyh Mustafa Efendi bu yönleriyle dikkat çekmiştir. Tasavvufa özel bir ilgisi olan Revnakoğlu hem görevleri hem de bu özel ilgisi dolayısıyla pek çok şeyhle tanışıp tekke ve zaviyelerin çoğunda bulunmuştur. Rumelihisarı Bektaşî Tekkesi şeyhi Nafi’ Baba’dan nasip alan babası Server Bey’in de Revnakoğlu’nun sufi çevre ile yakın ilişki kurmasında yardımı olmuştur. Kurduğu bu yakın ilişkiler neticesinde yazılarında kendi gözlemlerini ve etrafındaki kişilerin şahitliklerini aktarmıştır, konuyla ilgili yaptığı değerlendirmeleri ise Türk tarikat tarihinin iç yüzüne ışık tutmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bektaşî babaları, Bektaşîleşme, Mevleviyye, Revnakoğlu, Tasavvuf

Kaynakça

• Ergun, S. N. (1943). Türk Musikisi Antolojisi (Cilt 2) Dini Eserler. İstanbul: Rıza Koşkun Matbaası, s. 410. google scholar
• Osmânzâde Hüseyin Vassaf. (2006). Sefîne-i Evliyâ (Cilt 1). (M. Akkuş, A. Yılmaz, Haz.) İstanbul: Kitabevi google scholar
• Osmânzâde Hüseyin Vassâf. (2006). Sefîne-i Evliyâ (Cilt IV). (M. Akkuş, A. Yılmaz, Haz.) İstanbul:Kitabevi. google scholar
• Revnakoğlu, C. S. (1952, 22 Ekim). Bektaşîlikte Dinî Bir Ayin Var mı?, Vakit. google scholar
• Revnakoğlu, C. S. (1965). Meşhur Bektaşiler: Yaşar Baba. Tarih Dünyası, (Cilt 2). (S. 6). s-s. 177-180. google scholar
• Revnakoğlu, C. S. (1965). Meşhur Bektaşiler: Yaşar Baba. Tarih Dünyası, (Cilt 2). (S. 7). s-s. 251-253. google scholar