Image and Responsiveness: Melih Cevdet Anday’s Poetry

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 1, 143 - 164, 30.06.2022

Melih Levi

https://doi.org/10.26650/TUDED2022-1073053

Öz

This article studies the evolution of Melih Cevdet Anday’s poetic style with a particular emphasis on his use of imagery. Traditional accounts of Anday’s poetry have tended to call attention to the beginning of his poetic career as part of the Garip (Birinci Yeni) movement and eventual alignment with the aesthetic sensibility of the İkinci Yeni. Recently, critics have complicated this picture by demonstrating continuities in Anday’s early and late poetic styles, as well as calling into question the categorization of Anday with the İkinci Yeni. This article builds on this recent criticism by demonstrating continuities and changes in Anday’s descriptive practices across the different stages of his poetic career. A thorough examination of Anday’s imagery requires assessment of the careful distance he maintained from the other imageoriented practices in the modern era. To that end, Anday’s linguistic and philosophical approach to imagery are analyzed, as well as the tenor of the relationship Anday establishes between language and objective reality. Finally, the centrality of Wallace Stevens’s influence on Anday’s poetic style needs to be emphasized, since both poets challenge dominant image-oriented trends in modern poetry. Thus, Stevens’s influence on Anday proves instructive for an analysis of the poet’s changing style within the modernist context. The article builds on existing scholarly comparisons of the two poets by analyzing Anday’s 1965 translations of Stevens. Finally, it offers a detailed analysis of the formal, linguistic, and descriptive aspects of Anday’s poem “İstasyon" to demonstrate the nature of the poet’s philosophical negotiations between language and reality.

Anahtar Kelimeler

Melih Cevdet Anday, poetry, imagery, modernism, Wallace Stevens

Melih Cevdet Anday Şiirinde İmge ve Duyarlılık

Öz

Bu makale, Melih Cevdet Anday'ın şiirsel üslubunun gelişimini, özellikle şairin imge kullanımına vurgu yaparak incelemektedir. Anday şiirinin incelemelerinde, genellikle şairin Garip (Birinci Yeni) akımının bir üyesi olarak kariyerine başladığı ve sonradan İkinci Yeni'nin estetik ilkeleriyle uyum geliştirdiğine dikkat çekilmiştir. Son zamanlarda birçok eleştirmen, Anday'ın erken ve geç dönem üslubundaki devamlılıkları göstermiş ve Anday'ın İkinci Yeni’yle sınıflandırılmasını sorgulayarak bu resmi karmaşıklaştırmıştır. Bu makalede, Anday'ın edebî kariyerinin farklı aşamalarında betimleyici üslubunda yaşanmış dönüşümleri ön plana çıkarılmaktadır. Anday'ın imgeye yaklaşımının kapsamlı bir incelemesi için şairin modern dönemdeki imge yönelimli diğer şiir üsluplarından nasıl ayrıldığını değerlendirmek gerekir. Bu doğrultuda, Anday'ın imge inşa süreci dilbilimsel ve felsefi yaklaşımlarla incelenmektedir. Anday'ın betimleyici üslubu aracılığıyla nesnel gerçeklikle kurduğu ilişkinin doğası tanımlanmaktadır. Ayrıca, Wallace Stevens'ın Anday'ın üslubu üzerindeki etkisinin önemi vurgulanmaktadır. Stevens’ın, Anday gibi, modern şiir geleneğinde yaygın olarak karşılaşılan nesnel imge eğilimlerine mesafeli durmuş olması, şairin Anday üzerindeki etkisini daha da önemli kılmaktadır. Bu etkiyi daha detaylı incelemek adına, Anday'ın 1965 senesinde Stevens’tan yaptığı şiir çevirileri analiz edilmektedir. Son olarak, şairin söz/dünya ve dil/gerçeklik arasındaki felsefi arayışlarının doğasını ortaya koymak adına Anday'ın “İstasyon” şiirinin biçim, dil ve betimleyici üslup yönünden ayrıntılı bir analizi sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Melih Cevdet Anday, şiir, imge, modernizm, Wallace Stevens

Kaynakça

• Akatlı, F. (1998). Melih Cevdet Anday şiirinde tarih ve zaman. Zamanı yaşatan roman, zamana direnen şiir içinde (s. 143-151). İstanbul: Boyut Yayıncılık. google scholar
• Aktunç, H. (2004). Zamanı korkutan şiir. O. Kahyaoğlu (Ed.), Güneşte ayıklanmış: Melih Cevdet Anday şiiri içinde (s. 295-297). İstanbul: neKitaplar. google scholar
• Altieri, C. (2013). Wallace Stevens and the demands of modernity: Toward a phenomenology of value. Ithaca: Cornell University Press. google scholar
• Anday, M. C. (1965). Acaip çiçek. Yeni ufuklar. 13(152), 8-9. google scholar
• Anday, M. C. (2015). Y. Armağan (Ed.), Şiir yaşantısı: Şiir yazıları. İstanbul: Everest Yayınları. google scholar
• Anday, M. C. (2021). M. S. Aydın (Ed.), Sözcükler: Bütün şiirleri. İstanbul: Everest Yayınları. google scholar
• Armağan, Y. (2003). Melih Cevdet Anday şiirinde zaman. (MA Thesis). Ankara: Bilkent University. google scholar
• Armağan, Y. (2007). Türk şiirinde modernism. (PhD Thesis). Ankara: Bilkent University. google scholar
• Armağan, Y. (2020). İmgenin icadı: İkinci Yeni’nin meşruiyeti. İstanbul: İletişim. google scholar
• Batu, P. (2005). Wallace Stevens & Melih Cevdet Anday: The poetics of supreme fiction. (MA Thesis). İstanbul: Boğaziçi University. google scholar
• Coole, D. (2010). The inertia of matter and the generativity of flesh. In D. Coole and S. Frost (Eds.), New materialisms: Ontology, agency, and politics (pp. 92-115). Durham: Duke University Press. google scholar
• Culler, J. (2015). Theory of the lyric. Cambridge: Harvard University Press. google scholar
• Cumalı, N. (2004). Anday’ın Odysseia’sı. O. Kahyaoğlu (Ed.), Güneşte ayıklanmış: Melih Cevdet Anday şiiri içinde (s. 133-142). İstanbul: neKitaplar. google scholar
• Diamond, E. (1990). Realism and hysteria: Toward a feminist mimesis. Discourse, 13(1), 59-92. google scholar Enginün, İ. (2009). Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
• Fuat, M. (2004). Kolları Bağlı Odysseus. O. Kahyaoğlu (Ed.), Güneşte ayıklanmış: Melih Cevdet Anday şiiri içinde (s. 129-132). İstanbul: neKitaplar. google scholar
• Halman, T. S. (2006). Melih Cevdet Anday: Kolları Bağlı Odysseus. In J.L. Warner (Ed.), The Turkish muse: Views & reviews (1960s-1990s) (pp. 26-28). New York: Syracuse University Press. google scholar
• Kanık, O. V. (2014). Garip: Şiir hakkında düşünceler ve Melih Cevdet, Okay Rifat, Orhan Veli’den seçilmiş şiirler. İstanbul: YKY. google scholar
• Kleinberg-Levin, D. (2012). Redeeming words and the promise of happiness: A critical theory approach to Wallace Stevens and Vladimir Nabokov. New York: Lexington Books. google scholar
• Koçak, O. (1995). Güneşte çözülenler Anday’ın şiirinde imge. Ş. Erbaş (Ed.), Melih Cevdet Anday günlükleri içinde (s.115-127). Ankara: Edebiyatçılar Derneği Yayınları. google scholar
• Koçak, O. (2004). “Melih Cevdet Anday’ın şiirinde ten ve tin. O. Kahyaoğlu (Ed.), Güneşte ayıklanmış: Melih Cevdet Anday şiiri içinde (s. 143-176). İstanbul: neKitaplar. google scholar
• Kurdakul, Ş. (2005). Melih Cevdet Anday. Çağdaş Türk edebiyatı III: Cumhuriyet dönemi I (Şiir) içinde (s. 220-229). İstanbul: Evrensel Basım Yayın. google scholar
• Merleau-Ponty, M. (1964). Signs (R. C. McCleary, Trans.). Evanston: Northwestern University Press. google scholar
• Oktay, A. (1982, 28 Nisan). Zamanı tersinden okumak. Cumhuriyet, s. 5. google scholar
• Sharpe, K. (2021). Combined and uneven modernism: Turkey’s İkinci Yeni poets. Dibur 10, 165-197. google scholar
• Stevens, W. (1989). Milton J. Bates (Ed.). Opus posthumous. New York: Vintage. google scholar
• Stevens, W. (2015). Wallace Stevens: The collected poems. New York: Vintage. google scholar