Peri Masalı, Eşitsizlikler ve “Eşit Masallar”

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 2, 489 - 527, 30.12.2022

Ürün Şen Sönmez

https://doi.org/10.26650/TUDED2022-1104665

Öz

Tek ve üzerinde uzlaşılmış bir tanımı yapılamasa da masal, bazı özellikleri öne çıkarılarak tarif edilebilir ya da türün sınırları çizilebilir. Bu sınırların çizilmesini sağlayan niteliklere göre de farklı tasnifler yapılır. Sözlü masallar, klasik masallar, postmodern masallar vb. adlandırmalar bir sınır çizme, sınıflandırma ve adlandırma çabasının sonucunda ortaya çıkmıştır. Sözlü masalların edebîleştirilip ahlakileştirilerek yazıya geçirilmeleri ile oluşan, burjuva kültürünün, yaşam biçiminin, ahlakının ideolojik metinlerine dönüştürülen klasik masallar ve hem onları hem de onların öncüllerini kapsayan peri masalı, bugün tüm dünyada oldukça canlı bir tartışmanın konusudur. Özellikle 20. asrın ikinci yarısından itibaren klasik masalları yıkmaya yönelik girişimlerin artmasıyla, klasik masallara yönelik eleştirel birikim de zenginleşmiştir. Söz konusu yıkma girişimleri çoğunlukla masallardaki iktidar ilişkileri ve cinsiyet kalıpları üzerinden yürütülür. Bu bağlamda klasik masallar yıkılır ve yeniden yazılır. Bu şekilde üretilen metinlere genel bir bakışla postmodern masallar denebilir. Tutum göz önüne alındığında bu adlandırma hatalı ya da eksik değilse de fazla kapsayıcı olmakla eleştirilebilir. Bunun yanında anti masal, karşı masal, karşıt masal, ilerlemeci masal, özgürleştirici masal, eşit masal gibi niyeti açık eden tanımlar da kullanılır. Bu çalışmada “Eşit Masallar” serisindeki yeniden üretimler, toplumsal cinsiyet ve iktidar ilişkileri bağlamında masalın klasikten postmoderne geçirdiği ideolojik dönüşüm ve inşa edilen eleştirel birikimle koşutluklar kurularak çözümlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Peri Masalı, Grimm Kardeşler, Postmodern Masal, Eşit Masallar, Toplumsal Cinsiyet

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Fairy Tales, Inequalities, and “Eşit Masallar”

Öz

Despite not being able to make any singleagreed-upon definition, the tale can be described by highlighting some of its features or drawing the boundaries of the genre. Different classifications are made according to the qualities that enable these boundaries to be drawn. Denominations such as oral tales, classical tales, and postmodern taleshave emerged as a result of to draw boundaries, classify, and name. Classical tales are formed through the literalization, moralization, and writing of oral tales, transforming them into ideological texts of bourgeois culture, lifestyle, and morality, and fairy tales, which include both classical and oral tales as well as their predecessors are the subject of very lively discussions all over the world today. Since the second half of the 20th century in particular, the critical accumulation of classical tales has also been enriched by the increase in attempts to destroy them. These attempts at destruction have mostly been carried out with regard to the power relations and gender stereotypes in these tales. In this context, classical tales are being destroyed and rewritten. The texts produced in this way can be called postmodern tales with an overview. When considering these attitudes, this denomination can be criticized as being too inclusive, if not inaccurate or incomplete. In addition, definitions that reveal the intention are also used, such as anti-tales, conflicting tales, counter tales, progressive tales, tales of liberation, and equality tales. The present study analyzes the reproductions in the Eşit Masallar” in the context of gender and power relations by establishing parallels with the ideological transformation of tales from the classical to the postmodern period and the critical accumulation that has been built.

Anahtar Kelimeler

Fairy tale, Brothers Grimm, postmodern tale, gender

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Arslan, G. (2020). Rapunzel. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Bacchilega, C. (2016). Postmodern masallar. (F. B. Helvacıoğlu, Çev.). İstanbul: Avangard Yayınları. google scholar
• Bettelheim, B. (2010). The uses of enchanlme.nl - The meaning and importance of fairy tales. New York: Vintage Books. google scholar
• Estés, C. P. (2018). Kurtlarla koşan kadınlar. (H. Atalay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. google scholar
• Fromm, E. (1992). Rüyalar, masallar, mitoslar. (A. Arıtan, Çev.). İstanbul: Arıtan Yayınları. google scholar
• Gilbert, S. M. ve Gubar S. (2016). Tavan arasındaki deli kadın. (N. Sakman, Çev.). İstanbul: Aylak Adam Yayınları. google scholar
• Gülsoy, M. (2020). Sindirella’nın bilmecesi. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Hükümenoğlu, H. (2020). Pamuk kalpli prens ve yedi cüceler. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Kara, Ç. (2015). Halk masalı yazmak. International Journal ofEurasia Social Scienses, 6(20). s. 1-20. google scholar
• Ölçer, E. (2003). Türkiye masallarında toplumsal cinsiyet ve mekân ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Bilkent Üniversitesi. google scholar
• Parmaksız, A. (2017). Freud bana Mmasal anlatsa. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları. google scholar
• Sezer, M. Ö. (2016). Masallar ve toplumsal cinsiyet. İstanbul: Evrensel Yayınları. google scholar
• Tatar, M. (2002). The annotated classic fairy tales. New York: Norton. google scholar
• Uslu, F. (2020). Kurbağa prens. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Üner, A. M. (2019). Klasikten postmoderne bir masalın müthiş serüveni: Kurbağa prens, kurbağa prenses, prenses ve kurbağa . Türklük Bilimi Araştırmaları, (2019), 209-225. google scholar
• Warner, M. (2019). Bir zamanlar bir ülkede... (G. Turan, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. google scholar
• Yenice, M. (2020). Kırmızı başlıklı kız. İstanbul: Can Yayınları. google scholar
• Zipes, J. (2018a). Dayanılmaz peri masalı. (Volkan Atmaca, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları. google scholar
• Zipes, J. (2018b). Peri masalları ve yıkma sanatı. (Z. Çiftçi Kanburoğlu, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları. google scholar