Sıra Dışı Üç Rüya Tabirnâmesi

Yıl 2022, Cilt: 62 Sayı: 2, 293 - 305, 30.12.2022

Savaşkan Cem Bahadır

https://doi.org/10.26650/TUDED2022-1118495

Öz

Uyku ve rüya birbirinden ayrılması mümkün olmayan iki kavramdır. Bu iki kavrama bir de insan faktörü eklendiğinde karşımıza, uyku sırasında görülen rüyalar ve onların insan üzerindeki etkileri çıkmaktadır. Rüya ve tabiri meselesi M.Ö. 5000’li yıllara kadar uzanmaktadır. Kronolojik olarak bakıldığında Asur, Sümer ve Mısır medeniyetlerinden günümüze ulaşmış rüya tabirnamelerinin olduğu görülmektedir. Kutsal kitabımızda rüyanın çeşitli surelerde geçmesi, gelecek hakkında bilgiler verdiğinin anlatılması rüya ve onun tabirine verilen önemin artmasına neden olmuştur. Edebiyatımızda rüya tabirnamelerinin ortaya çıkışı 14. yüzyıla dayanır. Kütüphanelerdeki tabirnameler telif ve tercüme eserlerden oluşmaktadır. Tercüme denildiğinde, İbni Sîrîn’in yazdığı Kitâbü’t-Tabirü’r-Rüya adlı Arapça eserin en çok tercüme edilen eserlerden birisi olduğu anlaşılmaktadır. Çalışmaya konu olan rüya tabirnamelerine bakıldığında alışılagelen çok hacimli, konulara göre tasnif edilmiş ya da rüyada görülen cisim, nesne ve varlıklardan hareket ederek rüyaları açıklayan tabirnameler gibi olmadıkları görülmektedir. Bu eserlerin içerikleri yönüyle incelendiğinde çok sade bir dille yazıldığı ve bünyelerinde barındırdıkları kavramların gündelik hayattaki kavramlardan oluştuğu görülmektedir. Tabirnamelerin müellifleri tarafından her zaman insanların yanında bulanabilsin diye hazırlandığı hissini yaratmaktadır. Hazırlanan çalışmada tabirname literatürü hakkında kısa bilgi verilerek ardından üç sıra dışı tabirnamenin metni ve bu tabirnameler hakkında bilgi okuyucuya aktarılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uyku, Rüya, Rüya Tabirnamesi, İbni Sîrîn, Kısa Tabirnameler

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Three Extraordinary Dream Interpretations

Öz

Sleep and dreams are two inseparable concepts. The issue of dreams and their interpretations dates back to 5000 B.C. When looked at chronologically, dream interpretations are seen to be found in Assyrian, Sumerian, and Egyptian civilizations. Dreams are mentioned in the chapters of the Qur’an and provide information about the future, and this has increased the importance given to dreams and dream interpretation. Books on dream interpretation in libraries consist of copyrighted and translated works. When dealing with translations, the Arabic work Tabir al Ro’oya [Interpretation of Dreams] written by Ibn Sirin is understood to be one of the most translated works. When looking at the dream interpretation works that are the subject of study, they are seen to be unlike the very voluminous ordinary interpretation books that classify dreams according to subject or that explain dreams based on the items, objects, and entities seen in the dream. When examining these works in terms of their contents, they are seen to have been written in a very simple language and to involve concepts from daily life. This creates the feeling that the authors had prepared the descriptions so that people could always relate to them. This study will provide some information about the terminology in the literature and then attempt to convey to the reader the text of three extraordinary idioms and information about these.

Anahtar Kelimeler

Sleep, Dream, Dream interpretation, Ibn Sirin, Brief interpretation of dreams

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Açık, S. S. (2009). Eski Anadolu Türkçesine ait bir tabir-nâme (inceleme-metin- dizin). (Yüksek Lisans Tezi). Sivas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. google scholar
• Açıkalın, B. (1996). Kur’an-ı Kerîm’de rüya kavramı. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Bahadır, S.C. (2017). Rüyalar kitabı/ Ta’birnâme-i İbni Sîrîn. İstanbul: Büyüyen Ay Yayınları. google scholar
• Balaban, A.(2014). Türkçe yazma tabirnameler. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 9, 112-132. google scholar
• Balaban, A. (2011). Muhammed İbni Hasan İbni Aliyyi’l-Hüseyn’in tabirnamesi. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Baştürk, Ş. (2008). Tüş tabirnamesi. (Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa. google scholar
• Eminoğlu, H. (2003). Müşkil-güşâ. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Erdoğan, A. (1993). Türkçe rüya tabir-nâmeleri ve İbn-i Sirin’den tercüme edilen bir tabir-nâme. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. google scholar
• Kırmalı, F. (2011). Tabirnâme-i Türkî. (Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas. google scholar
• Meral, F. (1996). Tabirnameler üzerine bazı araştırmalar. (Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Otugüzel, A. (2018). Tabir-nâme-i İbni Sîrîn-i Afâkî (giriş-metin- sözlük- tıpkıbasım). (Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon. google scholar
• Öz, S.(2016). Tabirname hazâ kitab-ı tabirname-i Ca’fer-i Sâdık. (Yüksek Lisans Tezi). Bingöl Üniversitesi google scholar
• Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bingöl. google scholar
• Tatçı, M., Çeltik, H. (1995). Türk edebiyatında tasavvufi rüya tabir-nâmeleri. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Yüksel, H. A. (1990). Türk İslam ve tasavvuf geleneğinde rüya. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Zengin, A. Y. (1997). Seyyid Süleyman’ın tabirnamesi üzerine bir çalışma. (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
• İnternet Kaynakları google scholar
• Çelebi, İ. (2008). Rüya. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi, Erişim adresi: https://islamansiklopedisi. org.tr/ruya#1 google scholar
• Uraler, A. (2008). Safiyye. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi, Erişim adresi: https://islamansiklopedisi. org.tr/safiyye google scholar
• Türkçe Kur’an Mealleri, https://www.kuranmeali.com/, Erişim tarihi 19.11.2022. google scholar