Kasımalı Bayalinov’un “Kıyın Ötkööl” Romanında Zaman Unsurunun Öznel Tasarımı

Yıl 2023, Cilt: 63 Sayı: 1, 17 - 36, 26.06.2023

Reyhan Karkınlı

https://doi.org/10.26650/TUDED2023-1153764

Öz

Nesnel zamanın içerisinde yazar, olay zamanına farklı yaklaşabilir. Zaman akışının belli bir tempoya sahip olmaması yazarın zamana bakış açısını da belirler. Bu bağlamda çalışmada Kırgız yazar Kasımalı Bayalinov’un Kıyın Ötkööl romanındaki zamana bakış açısının ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmada, Genette’in yapısalcı zaman kategorisi esas alınmış, zaman unsuru felsefi, öznel ve psikolojik boyutları bakımından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda zaman; metin dışı ve içi olmak üzere iki ana başlıkta ele alınmıştır. Anlatımdaki zaman düzen ve süre kategorilerine göre değerlendirilmiştir. Yapılan incelemede zamansal geri dönüşlerin, geçmiş ve şimdiki zaman arasında bağ kurmak ve karşılaştırmaya olanak sağlamak amacıyla kullanıldığı; mola zamanlarında, Rus Çarlığı döneminde isyan sırasında ve sonrasında yaşanan tahribatın vurgulandığı; zaman eksiltmeleri yapılırken Sovyet rejimi adına olumlu gelişmelerin yaşanmadığı ve Kırgızlar adına geçmişe dair hatırlanmak istenmeyen anların tercih edildiği; sahne tekniğinin kullanıldığı kısımlarda da yeni rejimle birlikte açlık ve yoksulluğun olmadığı bir ortamda “hepimiz eşitiz” mesajlarının verildiği; geçmiş zamanın, huzursuzluğu; şimdiki zamanın, huzurla gelen hayatı; gelecek zamanın ise huzurun ötelere taşınmasını simgelediği görülmüştür. Sonuç olarak Bayalinov’un zaman unsurunu ideolojik eksenli, Sovyet rejimine hizmet eden, oluşan yeni sistemin yerleştirilmesi ve benimsetilmesi sürecine katkı sağlayan bir anlayışla ele aldığını söylemek mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Kasımalı Bayalinov, Kıyın Ötkööl, Sovyet ideolojisi, zaman, öznellik

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Subjective Projection of Time Modality in Kasımalı Bayalinov’s Novel “Kıyın Ötkööl”

Öz

An author may approach the time of an event differently in objective time. The fact that time flow does not have a certain tempo also determines an author’s perspective toward time. In this context, this study aims to reveal Kyrgyz author Kasımalı Bayalinov’s perspective toward time in his novel Kıyın Ötkööl [Hard Times]. This study attempts to evaluate time in terms of its philosophical, subjective, and psychological dimensions based on Genette’s (2011, p. 21-164) categorization of structuralist time, assessing time within the narration according to the categories of duration and order, both within and beyond the text. The analysis observes temporal flashbacks to be used to establish a connection between past and present and to enable comparison. The destruction experienced during and after the revolt in the time of Tsarist Russia is emphasized by the breaks in time, while the use of ellipses is used for the moments when positive developments were not being experienced by the Soviet regime, as well as for the moments that were not desired to be remembered on behalf of Kyrgyz. The stage technique was seen to be used for the new regime, with the message of “we are all equal” being presented in an environment where no hunger or poverty was present. Past tense is used to symbolize unrest, present tense is used to symbolize life that comes with peace, and future tense is used to symbolize the transfer of peace to the future. As a result, Bayalinov can be said to handle the factor of time along an ideological axis with an understanding that serves the Soviet regime and contributes to the establishment and adoption of the new system.

Anahtar Kelimeler

Kasımalı Bayalinov, Kıyın Ötkööl, Soviet ideology, time, subjectivity

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Adıgüzel, S. (2004). İsmail Şıhlı’nın ayrılan yollar romanı ve sosyalizm realizmi. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, 23, 115-122. google scholar
• Aktaş, Ş. (2000). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş (5. Bs). Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Alımbayev, C. (2019). 19. yy’da Kırgızlar. Asya Araştırmaları Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (2) , 113-125. google scholar
• Artıkbayev, K. (2015). XX Kılımdagı Kırgız adabiyatının tarıhı (2. Bs). Bişkek: Turar. google scholar
• Asanaliyev, K. (1981). Door menen birge. Frunze: Kırgızstan Basması. google scholar
• Augustinus, A. (2010). İtiraflar. (Ç. Dürüşken, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. google scholar
• Bayalinov, K. (1980). Kıyın Ötkööl. Bişkek: İmak Ofset. google scholar
• Bourneur, R. ve Quellet, R. (1989). Roman dünyası ve incelemesi. (H. Gümüş, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları google scholar
• Chatman, S. (2008). Öykü ve söylem filmde ve kurmacada anlatı yapısı. (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: De Ki Yayınları. google scholar
• Cigitov, S. (2006). Çağdaş Kırgız edebiyatına dair. (K. Göz, Çev.). Modern Türklük Araştırmaları Dergisi. 3(1), 7-20. google scholar
• Çetin, N. (2012). Roman çözümleme yöntemi. Ankara: Öncü Kitap Yayınları. google scholar
• Çüçen, A. K. (2003). Heidegger’de varlık ve zaman. Bursa: Asa Kitabevi google scholar
• Dervişcemaloğlu, B. (2016). Anlatıbilime giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları. google scholar
• Eagleman, D. (2016). Beyin: senin hikâyen. (Z. A. Tozar, Çev.). İstanbul: Domingo Yayınevi. google scholar
• Genette, G. (2011). Anlatının söylemi: yöntem hakkında bir deneme. (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayını. google scholar
• Google Haritalar (2022, 2 Ağustos) Google haritalar içinde. Erişim adresi: https://www.google.com/maps/ dir/miz+Bel,+K%C4%B1rg%C4%B1zistan/41.1561779,79.1861637/@41.7307945,76.4046928,8z/ m1!1s0x389afc398bfaf833:0x7b9899280aa81ea!2m2!1d75.8272482!2d42.2460685!1m0!3e0 google scholar
• Güncel Türkçe Sözlük (2022, 2 Ağustos) TDK sayfası içinde. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ google scholar
• Heidegger, M. (1996). Zaman kavramı. (S. Babür, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi. google scholar
• Heidegger, M. (2008). Varlık ve zaman. (H. H. Ökten, Çev.). İstanbul: Agora Kitaplığı google scholar
• İbraimov, O. (2012). İstoriya Kırgızıskoy literaturı xx veka. Bişkek: Biyiktik. google scholar
• Koç, S. (2009). Sovyet döneminden önce Kırgız edebiyatı. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2 (2) , 22-36. google scholar
• Morris, C. G. (2002). Psikolojiyi anlamak, psikolojiye giriş. (H. B. Ayvaşık ve M.Sayıl, Çev.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. google scholar
• Narlı, M. (2002). Romanda zaman ve mekân kavramları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (7), 91-106. google scholar
• Sıdıkbekov, T. (1960). Kırgız Sovet adabiyat tarıhının oçerki. Frunze: Okuu-Pedogogika Basması. google scholar
• Smanova, E. (2002). Kasımalı Bayalinov, tuulgan kününö 100 cıl bibliyografiyalık körsötküç, Bişkek: Kırgız Respublikasının Uluttuk Kitepkanası. google scholar
• Stevick, P. (2004). Roman teorisi. (S. Kantarcıoğlu, Çev.). Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Uçan, M. H. (2017). Normlar/normaller/lekeliler ve aydınlar kimliği. Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Enstitüsü, 19(2), 365-376. google scholar