Erken Cumhuriyet Dönemi Misyoncu Dergiciliği: Folklor Postası

Yıl 2024, Cilt: 64 Sayı: 1, 97 - 116, 30.04.2024

Meriç Harmancı

https://doi.org/10.26650/TUDED2024-1369421

Öz

Folklor dergileri; folklor tarihi araştırmalarının seyrini, dönemin aydınlarının folklora bakışını ve çalışmalarını, yapılan araştırmalarda elde edilen bilgi ve bulguları takip edebilmeyi sağlaması açısından geçmişte de günümüzde de önemli bir değer ihtiva eder. Türkiye’de ilk folklor dergisi 1928 yılında yayın hayatına başlayan Halk Bilgisi Mecmuası’dır. Bu dergiyi 1929 yılında ilk sayısı çıkan Halk Bilgisi Haberleri ve 1943 yılında yayınlanmaya başlayan Folklor Dergisi takip eder. Ancak Halk Bilgisi Mecmuası ve Folklor Dergisi sadece birer sayı çıkmıştır. 1944 yılında yayınlanmaya başlayan ve 1946 yılına kadar 19 sayısı çıkan Folklor Postası, düzenli yayınlanan ikinci folklor dergisidir. Bu çalışma, Türk folklor dergilerinin en eskilerinden biri olan ve Türk folklor araştırmaları açısından önemli bir yere sahip Folklor Postası dergisinde yayımlanan yazılara ve yazarlara odaklanarak Cumhuriyet’in ilk dilimindeki folklor anlayışını ve halk bilgisi çalışmalarının seyrini ortaya koymayı amaçlamaktadır. İncelemede Folklor Postası dergisinin tüm sayılarından hareketle bir Cumhuriyet portresi sunulmaya çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda dergideki kapak sözlerinden, görsellere; yazılardan halk bilimine hizmet eden araştırmacılara kadar tüm izler takip edilmiştir. Folklor Postası, muhtevası itibariyle Türk kültürü, sosyolojisi, edebiyatı, tarihi ve folkloru bakımından zengin veri kaynağı sunan bir hazine niteliği taşırken Cumhuriyet’in yüzüncü yılında, Cumhuriyet aydınlarının çalışmaları ve yazılarıyla folklora verdikleri desteğin vesikası niteliğindedir.

Anahtar Kelimeler

Halk bilimi, dergicilik, Folklor Postası, misyon, aydın

Missionary Journalism in the Early Republican Period: Folklor Postası

Öz

Folklore journals have important value both in the past and currently in terms of allowing one to follow the course of folklore history research, the view and studies of the intellectuals of the period on folklore, and the information and findings obtained in research. The first folklore journal in Türkiye was the Halk Bilgisi Mecmuası [The Folklore Periodical], which started its publication life in 1928. This journal was followed by Halk Bilgisi Haberleri [Folklore News], the first issue of which was published in 1929, and Folklor Dergisi [Folklore Journal], which started publication in 1943. However, Halk Bilgisi Mecmuası and Folklor Dergisi only published one issue each. Publishing 19 issues between 1944-1946, Folklor Postası [Folklore Post] was the second folklore magazine to be published regularly. This study aims to reveal the understanding of folklore and the course of folklore studies in the first period of the Republic by focusing on the articles and authors published in Folklor Postası, one of the oldest Turkish folklore journals and an important area for Turkish folklore research. The analysis attempts to present a portrait of the Republic based on all 19 issues of Folklor Postası magazine. For this purpose, the analysis follows all traces in the magazine, from cover words and articles to visuals and researchers serving folklore. Folklor Dergisi is a treasure that provides a rich data source in terms of its content pertaining to Turkish culture, sociology, literature, history, and folklore and is a proof of the support Republican intellectuals gave to folklore through their works and writings in this current year when we celebrate the centennial of the Republic.

Anahtar Kelimeler

Folklore, journalism, Folklor Postası, mission, intellectual

Kaynakça

• Akça, K. (1944). Folklor ve Türk folklorünün karakteri. Folklor Postası, (1), 4. google scholar
• Akça, K. (1944). İlk öğretim. Folklor Postası, (1), 13-14. google scholar
• Akça, K. (1944). Türk folklor dâvası. Folklor Postası, (3), 3. google scholar
• Akça, K. (1946). Bir Anadolu geleneği :19 Mayıs gençlik bayramı -Halk Dernek ve Yarışları. Folklor Postası. (16). 8. google scholar
• Aksoyak, İ. H. (2022). İbrahim Aczî Kendi. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/aczi-ibrahim-aczi-kendi. Erişim tarihi: 06.09.2023. google scholar
• Ayas, O. G. (2020). Bir Antropolojik Özselleştirme Örneği Olarak Vahit Lütfi Salcı’nın Alevi Müziği Çalışmaları. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi, (96), 385-410. google scholar
• Balcı, N. R. (1945). Halk ilâçları hakkında. Folklor Postası. (10). 15. google scholar
• Baykurt, Ş. (1985). Türkiye’de folklor dergiciliği. Anadolu Folkloru, (1), 7-11. google scholar
• Bayram, B. (2011) Mehmet Şakir Ülkütaşır’ın halk bilimi ile ilgili çalışmaları (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. google scholar
• Bayrı, M. H. (1944). Deli Şerif. Folklor Postası. (2), 5, 14. google scholar
• Bayrı, M. H. (1945). İkrarî ve Sabrî. Folklor Postası. (4). 6-8. google scholar
• Belli, Ş. (1945). Millî oyunlarımız ve Doğu’da çıkan bir yazı. Folklor Postası. (8). 9-10. google scholar
• Beşe, M. E. Anadolu Düğünleri: Orhangazi Köylerinde Düğün. Folklor Postası. (13). 16. google scholar
• Çağlar, B. K. (1946). Yurt güzellemesi. Folklor Postası. (16), 10. google scholar
• Çetin, A. (1995). Muzaffer Erdoğan. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11, 288-289. google scholar
• Çilingiroğlu, K. (1945). Kuzey Doğu Anadolu halk oyunları Erzurum. Folklor Postası. (7). 13-19. google scholar
• Çobanoğlu, Ö. (2002). Halkbilimi kuramları ve araştırma yöntemleri tarihine giriş. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Çoşan, S. (2020). İhsan Hınçer. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hincer-ihsan. Erişim tarihi: 04.09.2023. google scholar
• Dayı, M. E. (2019). “Mehmet Fahrettin Kırzıoğlu”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. EK-2, 64-65. google scholar
• Dundes, A. (2005). Folklor nedir? (G. Aydın, Çev.). Millî Folklor. (65). 127-129. google scholar
• Duygulu, M. (1996). Mahmut Ragıp Gazimihâl. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 13, 477-479. google scholar
• Erik, M. A. (2022). Halk Bilgisi mecmuası (İnceleme-Çeviri Metin). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını. google scholar
• Erkal, E. M. (1996). Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 13,28-30. google scholar
• Erkin Osmanzade, L. (2012). Devlet konservatuvarlarında verilmekte olan viyola eğitiminde çoksesli Türk müziği eserlerin yeri ve önemi. (Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne. google scholar
• Fındıkoğlu, Z. F. (1945). Folklorun sanat, edebiyat ve bilgi kaynağı olarak değeri”. Folklor Postası. (8). 5-6, 19. google scholar
• Fındıkoğlu, Z. F. (1946). Tahtacı aşiretleri arasında geçirdiğim bir kaç saat. Folklor Postası. (14). 3-4. google scholar
• Gelibolulu Âşık Demir. (1945). Koşma. Folklor Postası. (8). 4. google scholar
• Hınçer, İ. (1946). Konya evleri, Folklor Postası. (19). 2. google scholar
• Hınçer, İ. (1949). Türk folklor araştırmalarını niçin çıkartıyoruz. Türk Folklor Araştırmaları. 1 (1). 1. google scholar
• Hınçer, İ. (1978). Kaybettiğimiz bir folklorcu: Bozkırlı Ali Kemal Akça (1908-1977). Türk Folklor Araştırmaları. 17 (342). 8211-8212. google scholar
• Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş modernlik ve estetik kültür (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. google scholar
• Kendi, İ. A. (1945). Âşık Hikmetî. Folklor Postası. (7). 12,16. google scholar
• Koca, E. (2020). Mehmet Önder. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmet-onder. Erişim tarihi: 05.09.2023. google scholar
• Mazıcı, B. (2012). Safranbolu ilçesi halk edebiyatı ve halkbilimi ürünleri üzerinde bir araştırma. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir. google scholar
• Oğuz, M. Ö. (2014). Araştırmaların tarihi. M. Ö. Oğuz (Ed.), Türk halk edebiyatı el kitabı (s. 1-60). Ankara: Grafiker Yayınları. google scholar
• Önder, M. (1983). Basınımızda ilk özel folklor dergisi Folklor Postası. Türk Folkloru. (54). 3. google scholar
• Özcan, A. (1945). Saya. Folklor Postası. (5). 17. google scholar
• Özseven, A. (1945). İstanbul’da çocuk oyunları. Folklor Postası. (6). 12-13. google scholar
• Özyıldırım, A. E. (2019). Matbu ve meçhul bir edebiyat tarihi: Ali Sedat [Oksal]’ın 1932’de İstanbul’da google scholar
• Samncıgil, K. (1944). Garip itikatlar. Folklor Postası. (3). 11. google scholar
• Sayar, A. G. (2012). Ahmet Süheyl Ünver. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42, 350-352. google scholar
• Saygun, A. A. (1946). Bela Bartok. Folklor Postası. (13). 3, 19. google scholar
• Sümer, F. (1946). Dil incelemeleri: bazı kelime ve yer adları hakkında. Folklor Postası. (14). 17. google scholar
• Şeker, E. (1946). Bir Anadolu geleneği: Akşehir>de sıra yareni. Folklor Postası. (19). 17. google scholar
• Şener, A. F. (1945). Bir Anadolu geleneği: kına gecesi. Folklor Postası. (14). 16. google scholar
• Şener, İ. (1944). Ana yurdumuzu tanıyalım. Folklor Postası. (1). 15-16. google scholar
• Şener, İ. (1944). Eğinde halk kültür, ahlâk ve adetleri. Folklor Postası. (2). 13-16. google scholar
• Şengül, A. (2020). Ahmet Kutsi Tecer. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-kutsi-tecer. Erişim tarihi: 06.09.2023. google scholar
• Tan, N. (2006). Kuruluşunun 80. yılı dolayısıyla Türk halk bilgisi derneği. Ankara: BRC Basım Matbaacılık. google scholar
• Tetik, S. (2017). Rast. Müzikoloji Dergisi. (5) 2, 1668-1676. google scholar
• Tiyek, M. A. (2022). İbrahim Aczî Kendi’nin hayatı, eserleri ve Divan’ı (inceleme-metin). (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. google scholar
• Tonga, N. (2020). Haşim Nezihi Okay. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasim-nezihi-okay. Erişim tarihi: 06.09.2023. google scholar
• Turan Karabulut, A. (2013). Türk halk bilgisi derneği tarafından yayımlanan halk bilgisi haberleri dergisi hakkında kısa bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0 (50), 143-149. google scholar
• Uçman, A. (1992). Mehmed Halid Bayrı. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 5, 348-351. google scholar
• URL 1: https://siracaydintasbas.tr.gg/TAR%26%23304%3BH%C7E.htm. Erişim tarihi: 05.09.2023. google scholar
• Yalgın, A. R. (1944). Uludağ’da halk çalgıları ve zurna. Folklor Postası. (1). 10-12. google scholar
• Yalgın, A. R. (1946). Uludağ’da: Türkmen obaları ve kadın giyimleri, Folklor Postası. (17). 3. google scholar
• Yıldırım, D. (1998). Türk bitiği. Ankara: Akçağ Yayınları. google scholar
• Yılmaz, İ. (1946). Yaylada. Folklor Postası. (18). 7. google scholar
• Yücel, H. Â. (1944). Halk edebiyatının kıymeti. Folklor Postası, (1), 1. google scholar
• Yüksel, A. (2010). Faruk Sümer. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 38, 133-134. google scholar
• Yüksel, D. Y. (t.y.). Ahmet Adnan Saygun. Atatürk Ansiklopedisi, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/ ahmet-adnan-saygun-1907-1991/. Erişim tarihi: 05.09.2023. google scholar