Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatında Diasporanın Yansımaları

Yıl 2025, Cilt: 65 Sayı: 2, 304 - 323, 01.09.2025

Sevilay Bulut

https://doi.org/10.26650/TUDED2025-1576118

Öz

Dünyada yaşanan köklü değişiklikler, salgın hastalıklar, teknoloji, savaş, sınırların anlamının değişmesi, zorunluluklar ya da bireysel kararlar, insanların farklı ülkelere yönelme eğilimlerini belki de daha önce hiç olmadığı kadar artırmıştır. Bu ve benzeri durumlara bağlı olarak gerek ülkemizde gerekse dünyada, göçmen olma ya da bir diasporaya mensup olma deneyimini çeşitli yönleriyle yaşayan kişileri yansıtmayı amaçlayan bir edebî yaklaşım gözle görülür hâle gelmiştir. Araştır manın amacı; alışık oldukları ortam ve kültürel bağlamdan uzaklaşan insanların bu süreçte yaşadıkları deneyimleri farklı yönleriyle ele alan çocuk ve gençlik edebiyatı yapıtlarını incelemektir. Araştırmada, ana teması göçmenlik ya da diaspora olan çocuk ve gençlik edebiyatı yapıtlarında, çocuk ve genç göçmenlerin deneyimlerinin nasıl sunulduğu ve göçmenlikle ilgili ideolojilerin nasıl yansıtıldığına odaklanılmıştır. Bu yapıtlar yalnızca göçmen çocukların ve gençlerin deneyimlerini betimlemekle kalmıyor, aynı zamanda göç ve aidiyetle ilgili ideolojilerin yayılmasında da etkili oluyor. Araştırmada doküman analizi yönteminden yararlanılmıştır. Yapıtlar eleştirel içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiş, betimsel kodlamadan yarar lanılmıştır. Kodlama sonucunda belirli kategoriler ve temalara ulaşılmıştır. Göçmen deneyimleriyle ilgili temalardan biri olan Değişimi Betimleme’nin kategorileri: Dil Engelleri, Gerçekçi Deneyimler, Duyguların İfadeleri ve Sosyal Uyum’dur. Deneyime dayalı bir diğer tema olan Yaratılan Vatan temasının alt kategorileri ise Vatan Anlatısı ile Vatana Karşı Yaşanılan Ülke olarak belirlenmiştir. Göçmenlerle ilgili ideolojilere ilişkin temaların ilki olan Ötekilik temasının alt kategorileri ise Sosyal İlişki Kurma, Göçmen Kimliklerinin Temsili ve Dışlama/Marjinalleştirme’dir. Bir diğeri olan Sınırlı Özerklik temasına bağlı olarak Bastırılmış Kahramanlar ve Irkçılık Direniş alt kategorilerine ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı , gençlik edebiyatı , göçmenlik , diaspora

Reflections of Diaspora in Turkish Children’s and Youth Literature

Öz

Fundamental changes have driven people to adopt new perspectives and, in some cases, relocate. This has heightened migration tendencies, resulting in a growing body of literature that reflects the experiences of diaspora members, addressing social, cultural, and psychological contexts. The study focuses on how the experiences of child and youth immigrants are represented and how ideologies related to migration are conveyed in children’s and young adult literary works whose main theme is migration or diaspora. These literary works not only depict the experiences of immigrant children and youth but also participate in the dissemination of ideologies surrounding migration and belonging. Using document analysis, the research employs descriptive coding to identify subcategories, categories, and themes, analyzing how authors address diaspora in these works. The analysis identified several themes and their corresponding subcategories. The themes related to immigrants’ experiences include Portraying Change, with categories such as Language Barriers, Authenticity of Experiences, Emotional Representation, and Social Integration. Another experiencecentered theme, Created Homelands, consist of the subcategories Portrayal of the Homeland and Homeland vs. Host Country. The themes associated with ideologies about immigrants include Otherness, encompassing subcategories like Connecting with Others, Representation of Migrant Identities, and Isolation/Marginalization, as well as Restricted Autonomy, with subcategories Subdued Protagonists and Racism and Resistance.

Anahtar Kelimeler

Children’s literature , youth literature , migration , diaspora

Kaynakça

• Alba, Richard. “Bright vs. Blurred Boundaries: Second-Generation Assimilation and Exclusion in France, Germany, and the United States.” Ethnic and Racial Studies 28, no. 1 (2005): 20-49. https://doi.org/10.1080/0141987042000280003. google scholar
• Alkan, Burcu, and Maksudyan, Nazan. “Children at the Margins of Labour Migration in Füruzan’s Works After Germany.” Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi 63, no. 2 (2023): 383-407. google scholar
• Asutay, Hikmet. “An Outlook on Immigrant Literature in Terms of Culture Education.” International Journal of Educational Researchers 7, no. 1 (2016): 17-23. google scholar
• Beach, Richard, Enciso Patricia, Harste Jerome, Jenkins Cynthia, Raina S. A., Rogers Rebecca, and Yenika-Agbaw Vivian. “Exploring the 'Critical' in Critical Content Analysis of Children’s Literature.” In 58th Yearbook of the National Reading Conference, 129-43. National Reading Conference, 2009. google scholar
• Bharathi, B. Abinaya. “Literature of Diaspora, Including Immigration and Refugees.” International Journal of Research in Humanities, Arts and Science 2, no. 3 (2017): 1(2). google scholar
• Bishop, Rudine Sims. “Windows and Mirrors: Children’s Books and Parallel Cultures.” In California State University Reading Conference: 14th Annual Conference Proceedings, 3-12. 1990. google scholar
• Cengiz, Semran. “Immigration, Identity and Literature.” Journal of World of Turks/Zeitschrift für die Welt der Türken 2, no. 3 (2010): 185-94. google scholar
• Ceylan, Mevlüt. “Migration and Literature: London’s Turkish Immigrants.” Dil ve Edebiyat Araştırmaları, no. 23 (2021): 427-61. google scholar
• Cho, Grace. “The Role of Heritage Language in Social Interactions and Relationships: Reflections from a Language Minority Group.” Bilingual Research Journal 24, no. 4 (2000): 369-84. google scholar
• Demiryürek, Gökçe. “Determination of Migration Perspective Among Children’s Literature Researchers.” Edutech Research 2, no. 1 (2024): 54-69. google scholar
• Feldman, Daniel. “Address Unknown: German Children’s Literature About Refugees.” Children’s Literature Association Quarterly 45, no. 2 (2020): 124-44. https://doi.org/10.1353/chq.2020.0015. google scholar
• Gu, Xiaoyan, and Catalano, Theresa. “Representing Transition Experiences: A Multimodal Critical Discourse Analysis of Young Immigrants in Children’s Literature.” Linguistics and Education 71 (2022): 101083. https://doi.org/10.1016/j.linged.2022.101083. google scholar
• Hope, Julia. “Applying Refugeecrit to Recent Middle Grade/Young Adult Children’s Literature About Refugees.” In The Routledge Handbook of Refugee Narratives, 191-201. Routledge, 2023. google scholar
• Johnson, Holly, Mathis, Janelle, and G. Short, Kathy. Critical Content Analysis of Children’s and Young Adult Literature. New York: Routledge, 2017. google scholar
• Karaduman, H. Ağan, and Çoban, Elif. “Brain Drain in Turkey: An Investigation on the Leading Motives of Skilled Migration.” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 6, no. 7 (2019): 322-39. google scholar
• Karataş, Kasım, and Ayyıldız, A. Artam. “Bugünün Türkiye’sinde Göç Gerçeği: Küresel Hareketliliğin Neresindeyiz?” İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 13, no. 2 (2021): 473-500. google scholar
• Kaya, İlhan. “Avrupalı Türkler: Misafir İşçilikten Avrupa Vatandaşlığına.” Doğu Coğrafya Dergisi 13, no. 19 (2008): 149-66. google scholar
• Küçükaydın, Menşure, Ulum, Ömer Gökhan, and Ulum, Hakan. “Depictions of Refugees in Children’s Picturebooks in Turkey.” Early Childhood Education Journal 52, no. 7 (2024): 1563-75. google scholar
• Leahy, M. Anne, and Foley, Bridget C.. “Diversity in Children’s Literature.” World Journal of Educational Research 5, no. 2 (2018): 172-83. http://dx.doi.org/10.22158/wjer.v5n2p172. google scholar
• Maqsood, P., and Shahal K. K.. “Indian Diasporic Literature: A Critical Approach.” Global English Oriented Research Journal 2, no. 1 (2016): 82-90. google scholar
• Merriam, Sharan B. Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber. Translated by Selahattin Turan. Ankara: Nobel Publishing Distribution, 2013. google scholar
• Ministry of Foreign Affairs (MFA). “The Expatriate Turkish Citizens.” 2023. https://www.mfa.gov.tr/the-expatriate-turkish-citizens.en.mfa. google scholar
• Nel, Philip. “Introduction: Migration, Refugees, and Diaspora in Children’s Literature.” Children’s Literature Association Quarterly 43, no. 4 (2018): 357-62. https://doi.org/10.1353/chq.2018.0043. google scholar
• Ong, Patricia A. L. “Critical Multiculturalism and Countering Cultural Hegemony Through Children’s Literature.” Waikato Journal of Education 27, no. 1 (2022): 51-65. google scholar
• Pires, Maria da Natividade. “‘Building Identity and Understanding Diversity’: Children’s Literature and Traditional Literature Potential in the School Curriculum.” US-China Education Review 8, no. 2 (2011): 251-62. google scholar
• Rodriguez, Sanjuana C., and Braden, Eliza G. “Representation of Latinx Immigrants and Immigration in Children’s Literature: A Critical Content Analysis.” Journal of Children’s Literature 44, no. 2 (2018): 46-61. google scholar
• Rothman, Jason. “Understanding the Nature and Outcomes of Early Bilingualism: Romance Languages as Heritage Languages.” International Journal of Bilingualism 13, no. 2 (2009): 155–163. google scholar
• Şahin, Ali E., and Dedeoğlu, Hakan. “An Evaluation of the International Children’s Books About Turkey and Turks.” Bilig, no. 67 (2013): 195. google scholar
• Savsar, Leyla. “‘Who Shall Return Us the Children?’ Picturing Home (lessness) and Postcolonial Childhoods in Immigrant Children’s Literature.” PERCEPTIONS: Journal of International Affairs 25, no. 1 (2020): 121-42. google scholar
• Superle, Michelle. Contemporary English-Language Indian Children’s Literature: Representations of Nation, Culture, and the New Indian Girl. New York: Routledge, 2011. google scholar
• Uysal, Su Saime, and Şen, Erhan. “‘Kuş Olsam Evime Uçsam’ Adlı Çocuk Edebiyatı Yapıtının Göç Olgusu Açısından İncelenmesi.” Çocuk Edebiyatı ve Dil Eğitimi Dergisi 4, no. 1 (2021): 62-79. google scholar