Öz
Türk şiirinde II. Yeni olarak adlandırılan anlayışın temsilcisi olarak kabul edilen şairlerin sosyal, siyasal veya güncel konulara yer vermedikleri yönündeki eleştiriler, bu anlayışla şiir yazan şairlerin bütün yapıtları için doğru bir genelleme değildir. Başta Sezai Karakoç olmak üzere, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Edip Cansever ve İlhan Berk gibi II. Yeni olarak kabul edilen şairlerin eserlerinde Ortadoğu ve Afrika'nın çeşitli yönleriyle yer aldığını söylemek gerekir. Cemal Süreya, bu coğrafyaları, modernizm ve gelenek çatışması bağlamında ele alarak, medeniyetin doğduğu yer olarak düşündüğü Ortadoğu'nun tarihini ve bugününü karşılaştırıp çeşitli imgeler üzerinden anlatır. Ortadoğu'nun içinde bulunduğu olumsuz şartları dile getiren şair, geleceğe dair ümitlerini bu coğrafyanın tarihinden gelen güç sayesinde ortaya koymaya çalışır. Turgut Uyar ise modernizmin neden olduğu bunalımı anlatırken bu coğrafyaları bir kaçış yeri olarak anlatır. Edip Cansever ve İlhan Berk'de ise Ortadoğu ve Afrika yine modernlik karşıtlığının bir yansıması olarak şiire girerken bazen kendi kişisel intibaları, hatıra ve hayalleriyle bu coğrafyalar arasında imgesel bağlar kurulur. Şiirinde bu coğrafyalara en çok yer veren şair ise Sezai Karakoç'tur. Onun şiirlerinde, bu coğrafyalar din, tarih, kültür ve gelenek merkezli bir yaklaşımla ele alınır. İslam dünyası için çok önemli bir coğrafya olan Ortadoğu, Sezai Karakoç için aynı zamanda kültürü ve insan zihnini şekillendiren en önemli etkendir. Bu bağlamda onun şiirinde bu coğrafyalar eski-yeni dönemlerin zıtlığı ve bu zıtlığın neden olduğu bunalımı yansıtacak biçimde de kendilerine yer bulurlar.
Anahtar Kelimeler: Şiir, II. Yeni şiiri, Ortadoğu, Afrika, modernizm, sömürü.
OTHER WORLD IN THE SECOND NEW POETRY: MIDDLE EAST AND AFRICA
Abstract
The critisizm to the poets who are the representatives of trend called The Second New in Turkish poetry that they didn't mentioned the social, political or current issues is not a correct generalization for all works of these poets. It must be stated that poets like Sezai Karakoç, Cemal Süreya, Turgut Uyar, Edip Cansever ve İlhan Berk, namely The Second New in Turkish poetry, mention various aspects of the Middle East and Africa. Cemal Süreya tells the history of the Middle East that he thinks it is the birth place of the civilization comparing with its past and today through some images dealing with these geographies in terms of struggling of modernism with the conflict of traditions. The poet reflecting unfavorable conditions of the Middle East tries to Express his hopes for future by the help of the power originating from the history of this geography. As for Turgut Uyar, while he is talking about the depression caused by modernism, he tells that these geographies are escape ways. While the Middle East and Africa are included in the poem as the reflection of contrast of modernism in Edip Cansever and İlhan Berk, an imaginary relationship is founded between their own personal impressions, memories and dreams with these geographies. The poet who gives most places in his poem is Sezai Karakoç. In his poems, these geographies have been discussed in an approach with a history, culture and tradition centered. The Middle East which is a very important geography for the Islamic World is the most significant factor for Sezai Karakoç that forms the culture and human mentality. In this context, these geographies find places in his poems in such a way that they reflect the contrast of the new and old periods and the depression caused by this adversity.
Keywords: Poem, The Second new poetry, Middle East, Africa, modernism, exploitation.
Kaynakça
- ANDI, M. Fatih, “Afrika Bağımsızlık Savaşlarının İkinci Yeni Şiirine Yansımaları ve Sezai Karakoç”, Güneşe Tutulan Ayna, Hat Yayınevi, İstanbul 2010, s. 184-198.
- ARIK, Feda Şamil, “Selçuklular Zamanında Anadolu’da Veba Salgınları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 15, sy. 26, Ankara, s. 21-57.
- AYHAN, Ece, Aynalı Denemeler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1995.
- AYHAN, Ece, Bütün Yort Savular 1954–1997, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2008.
- AYHAN, Ece, Kınar Hanım’ın Denizleri, Açık Oturum Yayınları, İstanbul 1959.
- BAŞKAL, “Zekeriya, Sezai Karakoç’un Şiirlerinde Modernlik Eleştirisi”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Türkoloji Dergisi, C. 17, sy. 2, Ankara 2010, s. 51–65.
- BENGÜ, Memet Fuat, İkinci Yeni Tartışması, Adam Yayınları, İstanbul 2000.
- BERK, İlhan, Beşik 1947–1975 Toplu Şiirler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2007.
- BERK, İlhan, Türkiye Şarkısı, Kaynak Yayınları, İstanbul 1953.
- BEZİRCİ, Asım, İkinci Yeni Olayı, Evrensel Basım Yayın, İstanbul 1996.
- BUYRUKÇU, Muzaffer, “Cemal Süreya Konyak İçiyor”, Varlık, sy. 1060, Ocak 1996, s.24–27.
- CANER, Fırat, Turgut Uyar’ın Huzursuzluğu, Bilkent Üniversitesi, Ankara 2006, (yayımlanmamış doktora tezi).
- CANSEVER, Edip, Nerde Antigone, Yeditepe Yayınları, İstanbul 1961.
- CANSEVER, Edip, Petrol, İstanbul Matbaası, İstanbul 1959.
- CANSEVER, Edip, Sonrası Kalır I, YKY, İstanbul, 4. baskı 2008.
- COŞKUN, Sezai, “Sezai Karakoç’un Şiirleri Üzerinde Edebiyat – Medeniyet - Coğrafya İlişkisi Bağlamında Bir İnceleme”, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 5/1 Winter 2010, ss. 663–680.
- CÖNTÜRK, Hüseyin, Behçet Necatigil ve Edip Cansever Üstüne, Kardeş Matbaası, İstanbul 1964.
- CÖNTÜRK, Hüseyin-BEZİRCİ, Asım, İki İnceleme: Turgut Uyar ve Edip Cansever, a Dergisi Yayınları, İstanbul 1961.
- DİRLİKYAPAN, Murat Devrim, Phoenix’in Evrimi: Edip Cansever’de Dramatik Monolog, Bilkent Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, Ankara 2007, (yayımlanmamış doktora tezi).
- DOĞAN, Mehmet, Cemal Süreya’nın Şiiri, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007, (basılmamış doktora tezi).
- İLHAN, Attilâ, İkinci Yeni Savaşı, Bilgi Yayınevi, İstanbul 1996.
- KAPLAN, Mehmet, Şiir Tahlilleri 2 Cumhuriyet Devri Türk Şiiri-Dergâh Yayınları, İstanbul 2007.
- KARAKOÇ, Sezai, Çağ ve İlham IV, Diriliş Yayınları, İstanbul 1986.
- KARAKOÇ, Sezai, Çıkış Yolu I-Ülkemizin Geleceği, Diriliş Yayınları, İstanbul, 2008.
- KARAKOÇ, Sezai, Gün Doğmadan, 3. baskı, Diriliş Yayınları, İstanbul 2003.
- KARAKOÇ, Sezai, Hatıralar, Diriliş, nr 51, 7 Temmuz 1989.
- KARAKOÇ, Sezai, İnsanlığın Dirilişi, Diriliş Yayınları, İstanbul 2008.
- KARATAŞ, Turan, Doğunun Yedinci Oğlu: Sezai Karakoç, Kaknüs Yayınları, İstanbul 1998.
- KOÇAK, Orhan, Bahisleri Yükseltmek, Turgut Uyar’ın Şiirinde Kendini Yaratma Deneyimi, Metis Yayınları, İstanbul 2011.
- KUL, Erdoğan, Ece Ayhan’ın Şiirleri Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007, (yayımlanmamış doktora tezi).
- OKTAY. Ahmet, “Hoş Geldin Üvercinka”, Yeni Ufuklar, sy. 71, Nisan 1958, ss. 282–285.
- ÖZCAN. Tarık, “Cemal Süreya’nın Şiirinde Ortadoğu İmgesi”, Fırat Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Dergisi, C. 3, sy. 1, Elazığ 2005, s. 121–127.
- SÜREYA. Cemal, Sevda Sözleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
- TİMUROĞLU. Vecihi, “Beni Öp Sonra Doğur Beni”, Yeni Ortam, sy. 518, 18 Şubat 1974, s.7–10
- UYAR, Turgut, Büyük Saat, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2005, s.143–221
- YILDIRIM, Fariz, Turgut Uyar’ın Şiirlerinin Yapı ve Tema Bakımından İncelenmesi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ 2007, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Aralık 2011 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2011 Cilt: 21 Sayı: 2 |
