Öz
Ibrahim Yinal was a maternal half-brother of Tughril and Chagri Begs, the founders of the Great Seljuk Empire. Sources do not mention him much during the struggles with the Ghaznavids after coming the Seljukids to Khorasan. However, when Tughril Beg moved west after the Battle of Dandanqan, Ibrahim came under his command and achieved notable successes. After the conquests of Jibal and Ray, he was appointed as a governor of Azerbaijan and led successful raids into the eastern provinces of the Byzantine Empire which culminated in the battle of Pasin in 1048. Later, Ibrahim revolted against Tughril Beg but his attempt came to nothing, nevertheless Tughril Beg pardoned him and kept him close to himself. Due to his favorable activities Mosul was granted to him. In his presence in Mosul, he conspired a second revolt against Tugril Beg with Arslan Besasîrî,this second revolt also, though with great difficulty, was quashed by Tughril Beg. As far as the given accounts about Yinal are concerned, one can easily conclude his contention against Tughril Bey was futile. Nonetheless, Ibrahim Yinal was one of the prominet actors who contributed much to the rapid expansion of Great Seljukids,and to increase its prestige in the region.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AGACANOV, Sergey Grigoreviç, Selçuklular, (Çev. Ekber N. NecefAhmed R. Annaberdiyev), Ötüken, İstanbul 2006.
- Ahmed b. Mahmûd, Selçuknâme, (Haz. E. Merçil), Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2011.
- Aristakes Lastivertci, History, (Translated Robert Bedrosian), New York 19 Azimî, Azimî Tarihi (Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler: H. 430-538), Metin, (Çeviri, Notlar ve Açıklamalar A. Sevim), TTKY, Ankara 19 BOSWORTH, C. E., “The Political and Dynastic History of the Iranian World (A. D. 1000-1217)”, The Cambridge History of Iran, Cambridge 1968.
- BROSSET, Marie Félicité, Gürcistan Tarihi, (Çev. H. D. Andreasyan, Haz. E. Merçil), TTKY, Ankara 2003.
- Bundârî, Zübdetü’n-nusra ve Nuhbetü’l-usra, çev. Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, TTKY, Ankara 1999.
- DONUK, Abdülkadir, Eski Türk Devletlerinde İdari-Askeri Ünvan ve Terimler, İstanbul 1988.
- Ebu’l-Fazl Beyhakî, Tarih-i Beyhakî, (Nşr. Ali Ekber Feyyaz), Tahran 2536 şehinşahi.
- GENÇ, Süleyman, “Selçuklu Tarihinde İbrahim Yınal İsyanı ve Onun Fatımi Arkaplanı”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 31, İzmir 2010.
- Gerdîzî, Zeynü’l-ahbâr, (Haz. Abdülhayy Habîbî), Tahran 1347 hş.
- GREGORY Abu’l-Farac (Bar Hebraeus), Abu’l-Farac Tarihi, (Çev. Ö. R. Doğrul), TTKY, Ankara 1999.
- GROUSSET, René, Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, (Çev. Sosi Dolanoğlu), İstanbul 2005.
- GÜNER, Ahmet, “Kâkûyîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Hamdullah Müstevfî, Tarih-i Güzîde, (Nşr. Abdü’l-Hüseyn Nevâî), Tahran 1364 hş.
Öz
İbrahim Yınal, Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucuları olan Tuğrul ve Çağrı Beyler'in anne bir kardeşidir. Selçuklu topluluklarının Horasan'a gelmesinden sonra Gazneliler ile başlayan mücadelelerde adından fazla bahsedilmemektedir. Ancak özellikle Dandanakan Savaşı'ndan sonra batıya yönelen Tuğrul Bey'in emri altına girerek pek çok önemli başarı elde etmiştir. Rey ve Cibal bölgesindeki fetihlerinden sonra Azerbaycan Genel Valiliği'ne tayin edilmiş, buradan Doğu Anadolu'ya yönelik faaliyetlerde bulunmuştur. Bizans'a karşı Pasinler Savaşı'nı kazanmıştır. Daha sonra Tuğrul Bey'e isyan etmiş, ancak başarısız olmuştur. İlk isyanından sonra Tuğrul Bey tarafından affedilmiş ve sultan onu kendi yanında tutmuştur. Bu dönemde de başarılı faaliyetlerde bulunan İbrahim Yınal'a Musul verilmiş, burada bulunduğu sırada Arslan Besasîrî ile irtibata geçerek ikinci kez isyan etmiş, zor da olsa Tuğrul Bey tarafından bertaraf edilmiştir. Hakkında verilen bilgilerden sadece Tuğrul Bey'e karşı olan mücadelesini kaybetmiş olduğu anlaşılmaktadır. İbrahim Yınal, Büyük Selçuklular Devleti'nin hızlı bir şekilde genişlemesi ve bu sayede bölgede önem kazanmasındaki en etkin kişilerden birisidir.
Anahtar Kelimeler: Selçuklular, İbrahim Yınal, Tuğrul Bey, Rey, Cibal
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AGACANOV, Sergey Grigoreviç, Selçuklular, (Çev. Ekber N. NecefAhmed R. Annaberdiyev), Ötüken, İstanbul 2006.
- Ahmed b. Mahmûd, Selçuknâme, (Haz. E. Merçil), Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul 2011.
- Aristakes Lastivertci, History, (Translated Robert Bedrosian), New York 19 Azimî, Azimî Tarihi (Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler: H. 430-538), Metin, (Çeviri, Notlar ve Açıklamalar A. Sevim), TTKY, Ankara 19 BOSWORTH, C. E., “The Political and Dynastic History of the Iranian World (A. D. 1000-1217)”, The Cambridge History of Iran, Cambridge 1968.
- BROSSET, Marie Félicité, Gürcistan Tarihi, (Çev. H. D. Andreasyan, Haz. E. Merçil), TTKY, Ankara 2003.
- Bundârî, Zübdetü’n-nusra ve Nuhbetü’l-usra, çev. Kıvameddin Burslan, Irak ve Horasan Selçukluları Tarihi, TTKY, Ankara 1999.
- DONUK, Abdülkadir, Eski Türk Devletlerinde İdari-Askeri Ünvan ve Terimler, İstanbul 1988.
- Ebu’l-Fazl Beyhakî, Tarih-i Beyhakî, (Nşr. Ali Ekber Feyyaz), Tahran 2536 şehinşahi.
- GENÇ, Süleyman, “Selçuklu Tarihinde İbrahim Yınal İsyanı ve Onun Fatımi Arkaplanı”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 31, İzmir 2010.
- Gerdîzî, Zeynü’l-ahbâr, (Haz. Abdülhayy Habîbî), Tahran 1347 hş.
- GREGORY Abu’l-Farac (Bar Hebraeus), Abu’l-Farac Tarihi, (Çev. Ö. R. Doğrul), TTKY, Ankara 1999.
- GROUSSET, René, Başlangıcından 1071’e Ermenilerin Tarihi, (Çev. Sosi Dolanoğlu), İstanbul 2005.
- GÜNER, Ahmet, “Kâkûyîler”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Hamdullah Müstevfî, Tarih-i Güzîde, (Nşr. Abdü’l-Hüseyn Nevâî), Tahran 1364 hş.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Cilt: 23 Sayı: 2 |
