SENTENCE AS LEXICAL BUNDLE AND ONE PHRASE PROPOSAL

Yıl 2016, Cilt: 26 Sayı: 2, 241 - 245, 28.12.2016

Caner Kerimoğlu

Öz

There
are many controversial subjects in the Turkish grammar writing. Classification
of word phrases, the parameters used in determining the parts of sentence, and
distinguishing the types of sentences are still being discussed. One of these
subjects is concerning compound sentence. In recent years a different view has
been expressed that there is no compound sentence in Turkish but in Turkish
grammars it is generally stated that Turkish has three types of compound
sentences.These are listed as "conditional compound sentence",
"compound sentence with ki", "nested compound sentence". In
some grammars, there is also a fourth type with the name "introductory
compound sentence". This article deals with the sentence which is regarded
as  "compound sentence". The
sentence Ali ‘Geleceğim’ dedi“Ali
said that I will come.” is generally accepted as “compound sentence” in Turkish
grammars. Geleceğim is evaluated as
an internal sentence, Ali dedi is
called main sentence. In this article, it is argued that these forms can not be
accepted as compound sentence. It is also suggested a new term “sentence
phrase” for this type of internal sentence.

Anahtar Kelimeler

compound sentence, ınternal sentence, parenthetical sentence, phrases

SÖZCÜK ÖBEĞİ OLARAK CÜMLE VE BİR ÖBEK ÖNERİSİ

Öz

Türkçe
sözdiziminde tartışılan pek çok konu bulunmaktadır. Sözcük öbeklerinin
sınıflandırılması, cümle ögelerinin belirlenmesinde hangi ölçülerin
kullanılacağı, cümlenin türlere ayrılması gibi konular üzerinde tartışmalar
sürmektedir. Bu tartışmalı alanlardan birisi birleşik cümle konusudur. Son
yıllarda Türkçede birleşik cümle olmadığı yönünde farklı bir görüş dile
getirilmektedir ancak Türkçe dil bilgisi kitaplarında genellikle Türkçenin üç
tür birleşik cümleye sahip olduğu ifade edilir. Bunlar “şartlı birleşik cümle”,
“ki’li birleşik cümle”, “iç içe birleşik cümle” şeklinde sıralanır. Bazı dil
bilgisi kitaplarında “girişik birleşik cümle” adıyla dördüncü bir türe de yer
verilir. Bu makale “iç içe birleşik cümle” olarak kabul edilegelen cümle türünü
ele almaktadır. Türkçe dilbilgisi kitaplarında “Ali ‘Geleceğim’ dedi”
yapısındaki cümlelerin genellikle “birleşik cümle” olarak kabul edildiği
görülür. İç cümle (Geleceğim) ve ana
cümle (Ali dedi) biçiminde bir ayrıma
gidilir. Bu çalışmada söz konusu cümle dizilişinin birleşik cümle olmadığı
savunulmaktadır. İç cümle olarak kabul edilen dizilerin ise yargı bildirmeyen
öbek niteliğinde olduğu vurgulanmaktadır. Bu öbekler için de “cümle öbeği” önerisi
yapılmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

birleşik cümle, iç cümle, iç içe birleşik cümle, sözcük öbekleri, kelime grupları

Kaynakça

• AKTAN, Bilal, 2009, Türkiye Türkçesinin Söz Dizimi, Gazi Kitabevi, Ankara.
• ALTUN, Mustafa, 2012, Türkçede Kelime Grupları Çözümlemeleri, MVT, İstanbul.
• BANGUOĞLU, Tahsin, 1998, Türkçenin Grameri, TDK, Ankara.
• BASKAKOV, A. N., 2011, Çağdaş Türkçede Kelime Grupları (Çev. O. S. Karaca), Kesit Yayınları, İstanbul.
• BİLGEGİL, Kaya,1984, Türkçe Dilbilgisi, Dergah Yay., İstanbul.
• DELİCE, İbrahim, 2003, Türkçe Sözdizimi, Kitabevi, İstanbul.
• DEMİR, Nurettin - YILMAZ, Emine, 2003, Türk Dili El Kitabı, Grafiker Yay. Ankara.
• DURUKAN, Erhan, 2010, “Türkiye Türkçesinde Sözcük Grupları ve Öğretimi Üzerine”, A.Ü. Türkiyat Enstitüsü Dergisi, 43, s. 145-166.
• EDİSKUN, Haydar, 1999, Türk Dilbilgisi, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• EKER, Süer, 2015, Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yay., Ankara.
• ERGİN, Muharrem, 1993, Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul.
• GÖKDAYI, Hürriyet, 2010, “Türkiye Türkçesinde Öbekler”, Turkish Studies, V/3, s. 1297-1319.
• GENCAN, Tahir Nejat, 2001, Dilbilgisi, Ayraç Yay., Ankara.
• KAHRAMAN, Tahir, 2014, Çağdaş Türkiye Türkçesi Dilbilgisi, İzmir. KARAAĞAÇ, Günay, 2009, Türkçenin Söz Dizimi, Kesit Yay., İstanbul.
• KARAAĞAÇ, Günay, 2012, Türkçenin Dil Bilgisi, Akçağ Yay., Ankara.
• KARAHAN, Leyla, 2000, “Yapı Bakımından Cümle Sınıflandırmaları Üzerine”, Türk Dili, 583, s. 16-24.
• KARAHAN, Leyla, 2004, Türkçede Söz Dizimi, Akçağ Yay., Ankara.
• KERİMOĞLU, Caner, 2006, “Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminde Söz Dizimi ile İlgili Kabuller Üzerine I (Kelime Grupları)”, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, s. 106-118.
• KOÇ, Nurettin, 1996, Yeni Dilbilgisi, İnkılap Yay., İstanbul.
• KORKMAZ, Zeynep, 2009, Türkiye Türkçesi Grameri, TDK, Ankara.
• MEMEDOĞLU, Alaeddin, 2001, Türk Dilinde Bağımlı Birleşik Cümle Söz Dizimi, Aşiyan Yay., Adapazarı.
• ÖZKAN, Mustafa - SEVİNÇLİ, Veysel, 2008, Türkiye Türkçesi Söz Dizimi, 3F Yay., İstanbul.
• ÖZMEN, Mehmet, 2013, Türkçenin Sözdizimi, Karahan Yay., Adana.
• ŞİMŞEK, Rasim,1987, Türkçe Sözdizimi, Trabzon.
• Günay KARAAĞAÇ,Türkçenin Söz Dizimi,Kesit Yay.,İstanbul,2009