COPIES OF HUSREV U SHIRIN BY SHEYHI LOCATED IN LIBRARIES OTHER THEN THOSE IN TURKEY

Yıl 2017, Cilt: 27 Sayı: 1, 259 - 288, 21.06.2017

Funda Şan

https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.322937

Öz

The best Turkish translation of Husrev u Shirin written as Persian by Nizamî-yi

Gencevi (1141-1209) in 12th century might be said Sheyhi’s translation. The

first translation of the text to Turkish language was made by Qutb with Khorezm

Turkish in 14th century. After Qutb, Fahri also translated it to Old Anatolian

Turkish as based on Nizamî’s work in the same century. These two texts have

one each manuscript which we know, one is at the Bibliothéque National de

France, and the other is at the Staatsbibliothek zu Berlin. The text of Husrev u

Shirin written by Sheyhi which we study as Phd dissertation has totally more

than one hundred copies in country and outside the country. 70 manuscritpts of

Husrev u Shirin who belongs to Sheyhi was founded in18 different libraries in

only out of country during the study. In this article, we try to give information

about manuscripts of Husrev u Shirin in the libraries abroad and also give some

information about these libraries.

Anahtar Kelimeler

Husrev u Shirin, Sheyhi, manuscript, copy of manuscript, abroad libraries which has manuscripts

ŞEYḪÎ'NİN ḪUSREV Ü ŞÎRÎN'İNİN TÜRKİYE DIŞINDA BULUNAN NÜSHALARI

Öz

Nizâmî-yi Gencevî’nin (1141-1209) 12. yüzyılda Farsça olarak yazdığı Husrev

ü Şîrîn adlı mesnevînin en iyi diyebileceğimiz Türkçe tercümesi Şeyhî’nin 15.

yüzyılda yaptığı tercümedir. Bu mesnevînin Türkçeye ilk tercümesi 14. yüzyılda

Harezm Türkçesi ile Kutb adlı bir şair tarafından yapılmış, daha sonra aynı

yüzyılda Fahrî tarafından bu kez Eski Anadolu Türkçesiyle, yine Nizamî’nin

eseri esas alınarak tercüme edilmiştir. İki tercümenin de bugün elimizde

biri Bibliothéque National de France, diğeri Staatsbibliothek zu Berlin’de

olmak üzere toplamda bilinen iki nüshası bulunmaktadır. Doktora tezi olarak

çalıştığımız Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn adlı tercüme eserinin ise yurt içi ve yurt

dışında olmak üzere toplamda yüzün üzerinde nüshası mevcuttur. Araştırma ve

incelemelerimiz sonucunda sadece yurt dışında toplamda 18 farklı kütüphanede

70 adet Şeyhî’ye ait Husrev ü Şîrîn mesnevîsi saptanmıştır. Yazımızda yurt

dışındaki kütüphanelerdeki nüshalar tek tek tanıtılıp özellikleri ortaya konmaya

çalışılacak, bu vesileyle yurt dışındaki yazma eser kütüphaneleri hakkında da

bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Husrev ü Şîrîn, Şeyhî, yazma eser, nüsha, yurt dışındaki yazma kütüphaneleri

Kaynakça

• AUMER, Joseph, Verzeichniss der Orientalischen Handschriften der K. Hof. und Staats Bibliothek in München, Deutschland, Türkische Handschriften, Otto Harrossowitz, Wiesbaden, 1970.
• BALIĆ, Smail, Katalog Türkischen Handschriften der Österreichischen National Bibliothek, Neuerwerbungen 1864-1994, mit einem Anhang: Bosnaische Aljamiado-Handschriften, 5. Band, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Dizi XII, Sayı 13, Ankara 2006.
• BLOCHET, E[dgard], Catalogue des Manuscrits Turcs de la Bibliothèque Nationale, tome I-II, Paris, 1932, 1933.
• BRİTISH LİBRARY, List of Oriental Manuscripts (1909-1921) (Or. 6948-9034), yayımlanmamış katalog.
• PROVERBIO, V[ania] Delio, Turcica Vaticana, Città Del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, 2010.
• Дмитриева, Л.В., Opisanie tyurkskikh rukopisey института востоковедения, Академия наук CCCP, Москва, 1980. [Dmitrieva L. V. Opisanie Türkskih Rukopisey Instituta Vostokovedeniya, Akademia Nauk SSSP, Moskva, III [I. cilt 1965, 2. cilt 1975], 1980.]
• DOZY, R[einhart].P[ieter].A[nne], Catalogues Codicum Orientalium Bibliotheca Academiae Lugduno Batavae, vol. II, Brill, 1851.
• FLEISCHER, Henricus Orthobius, Catalogus Codicum Manuscriptorum Orientalium [Bibliothecae Regiae Dresdensis], Lipsiae, 1831.
• FLEMMING, Barbara, Verzeichnis der orientalischen Handschriften in Deutschland, türkische Handschriften, BAND XIII, Teil 1, Franz Steiner Verlag GMBH, Wiesbaden, 1968.
• FLÜGEL, Gustav, Die Arabischen, Persischen und Türkischen Handschriften der Kaiserlich-Königlichen Hofbibliothik zu Wien, K. K. Hof-und Staatsduruckerei, Band I-III, Wien, 1865.
• GÖTZ, Manfred, Verzeichnis der Orientalischen Handschriften in Deutschland, Türkische Handschriften, BAND XIII, Teil 2, Franz Steiner Verlag Gmbh, Wiesbaden, 1968.
• KUT, Günay, “Cemâlî” , Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 7, İstanbul, 1993, s.316-317.
• İstanbul Kütüphaneleri Türkçe Hamseler Kataloğu, Milli Eğitim Bakanlığı Basımevi, İstanbul, 1961.
• KRAFFT, Albrecht, Arabischen, Persichen und Türkischen Handschriften der K[aiserlich]. K[önigliche] Orientalischen Akademie zu Wien, Wien, 1842.
• MERLIN, R., Bibliothek de M. Le Baron Silvestre de Sacy, vol. iii, Paris, 1842.
• NAMETAK, Fehim, Katalog Arapskih Turskih, Perzijskih i Bosanskih Rukopisa, Gazi Husrev-Begova Biblioteka u Sarajevu, Sevezak četvrti, London-Sarajevo, 1998.
• PARLATIR, İsmail, Georg Hazai, Barbara Kellner, Catalogue of the Turkish Manuscripts in the Library of the Hungarian Academy of Sciences, TUBAHungarian Academy of Sciences, 2007.
• PARLATIR, İsmail, Georg Hazai, Barbara Kellner, Macar Bilimler Akademisi Kütüphanesi‘ndeki Türkçe Yazmaları Kataloğu, TÜBA-Hungarian Academy of Sciences, Ankara, 2007.
• PERTSCH, Wilhelm, Verzeichniss der türkischen Handschriften der königlichen Bibliothek zu Berlin, A.Asher&Co., 1889.
• PERTSCH, Wilhelm, Die Orientalischen Handschriften der Herzoglichen Bibliothek zu Gotha, Zweiter Teil: Die Türkischen Handschriften, Druck Der Kais Kön. Hof- und Staatsdruckerei, Wien, 1864.
• POPORA, Haso, Catalogue of The Arabic Turkish, Persian & Bosnian Manuscripts in the Ghazi Husrev-Bey Library, Volume XVI, London-Sarajevo, 2008.
• RIEU, Charles, Catalogue of the Turkish Manuscripts in the British Museum, British Museum, London, 1888.
• ROSSİ, Ettore, Elenco Dei Manoscritti Turchi della Biblioteca Vaticana, Città del Vaticano, 1953.
• RYPKA, J[an], „Zajaczkowski, Ananiasz: Poemat iránski, Husrev-u-Šīrīn w Wersji Ocmańsko-Tureckiej Šeyhi“, Orientalistische Literaturzeitung, Akademie- Verlag, May 1, 1966, Nr. 5/6, s. 262-265.
• SCHMIDT, Jan, Catalogue of Turkish Manuscript in the Library of Leiden University and other Collections in the Netherlands, volume I [17th-18th century], II [1800-1970], III [1970-2003], Legatum Warnerianum in Leiden University Library, Leiden, 2000, 2002, 2006.
• SCHMIDT, Jan, Catalogue of Turkish Manuscript in the Library of Leiden University and other Collections in the Netherlands, Minor Collections, Brill, Leiden- Boston, 2012.
• TİMURTAŞ, Faruk Kadri, Şeyhî’nin Hüsrev ü Şîrîn’i: İnceleme-Metin, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1963.
• TORNBERG, C[arl] J[Johan], Codices Arabici, Persici et Turcici Bibliothecae Regiae Universitatis Upsaliensis, Impensis Regiae Universitatis Upsaliensis, 1849.
• TRAKO, Salih, Leyla Gazič, Katalog Rukopisa Orijentalnog Instituta –Lijepa Knjizevnost, Sarajevo, 1997.
• UNAT, Faik Reşit, Hicrî Tarihleri Milâdî Tarihe Çevirme Kılavuzu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 6. baskı, 1988. (1. baskı:1940)
• ZAJACZKOWSKI, Ananiasz, Poemat Iranski Husrev-u-Sirin w Wersji Ocmanko- Tureckiej Šeyhi: (Paris Bibliothéque National de France, A. F. Turc. 322), Pantstw. Wydaw. Naukowe, Warszawa, 1963.