(CONFIDENTIAL) NEGOTIATIONS ABOUT DODECANES FROM TRIPOLI WAR TO LAUSANNE TREATY

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 1, 139 - 161, 27.06.2018

Çağla Tağmat

https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.437782

Öz

Island groups which were called as “Agean Islands” during Byzantium era

and called as Dodecanes by translating from Greek language were under the

domination of Ottoman State from 16th century until Tripoli War. Dodecanes

which were occupied by Italy during Tripoli War became a moot point between

Turkey, Greece and Italy and this discussions continued during Balkan Wars,

The First World War and after the National War of Independence.

Dodecanes for which three countries struggled, were given to Italy in Lausanne

Peace Conference without any negotiation, in the same conference Agean

Islands issue discussed between Turkey and Greece and Castellorizo issue was

discussed between Italy and Turkey.

Although Dodecanes issue was not discussed during Lausanne PeaceConference, the head of Greek Delegation, Eleftherios Venizelos, endeavored

for Dodecanes with the confidential correspondences conducted with Foreign

Office and Harold Nicolson.

In this paper not only the negotiations and discussions about Dodecanes from

Tripoli War to Lausanne Conference but the confidential correspondences of

Venizelos to take the Dodecanes will be evaluated in the light of Benaki Museum

Venizelos Archive documents.

Anahtar Kelimeler

Agean Islands, Italy, Lausanne Peace Conference, Nicolson, Dodecanes, Turco-Greek, Venizelos

TRABLUSGARP SAVAŞI’NDAN LOZAN ANTLAŞMASI’NA ON İKİ ADA KONUSUNDA (GİZLİ) GÖRÜŞMELER

Öz

Bizans döneminde genel olarak “Ege Adaları” adıyla anılan ve Trablusgarp

Savaşı ile Yunanca “Dodekanisos” adından çevrilerek literatüre On İki Ada olarak

geçen adalar grubu, 16. yüzyıldan 1912 yılına kadar Osmanlı hakimiyetinde

kalmıştır. Trablusgarp Savaşı ile İtalyan işgalinin yaşandığı Rodos ve On İki

Ada, bu süreçten sonra Türkiye, İtalya ve Yunanistan arasında sürekli tartışma

konusu olmuş ve bu tartışmalar Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı ve hatta

Milli Mücadele dönemi sonrasına kadar devam etmiştir.

Ege Denizinde üç ülkenin, uğruna büyük mücadele verdiği On İki Ada, Lozan

Barış Konferansı döneminde tartışmaya açılmaksızın İtalyan hakimiyetine

verilirken, bu konferansta özellikle Yunanistan ve Türkiye arasında Ege Adaları,

Türkiye ile İtalya arasında da Meis Adası konuları önemli tartışma maddelerini

oluşturmuştur.

Lozan Konferansı’nda her ne kadar On İki Ada konusu tartışmaya açılmış

olmasa da Yunanistan Heyetinin temsilcisi Eleftherios Venizelos, konferansın

ikinci aşamasında İngiliz delegesi Harold Nicolson ve Foreign Office ile yaptığı

gizli yazışmalar ile On İki Ada’nın Yunanistan’a verilmesi için önemli çaba sarf

etmiştir.

Bu makalede Trablusgarp Savaşı’ndan Lozan Konferansı’na, On İki Ada

konusunda yaşanan tartışmaların yanı sıra Lozan Konferansı’nda Venizelos’un

bu adaları almak için gerçekleştirdiği gizli yazışmalar Benaki Müzesi Venizelos

Arşivi belgeleri ışığında aktarılacak ve değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ege Adaları, İtalya, Lozan Barış Konferansı, Nicolson, On İki Ada, Türk-Yunan, Venizelos

Kaynakça

• ÖZMAN, Aydoğan, “Lozan Andlaşmalarında Ege Adalarının Statüsü”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt XLIII, 1988. PAPAFLARATOS, J. S., “The Fiume and the Corfu Incident”, Balkan Studies, 45, Thessaloniki, 2004. SOYSAL, İsmail, Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, Cilt I., Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 2000. ŞAHİN, İlhan, “Osmanlı Klasik Döneminde Ege Adalarında Nüfus ve Nüfus Hareketleri”, Editör İdris Bostan, Ege Adalarının İdari, Mali ve Sosyal Yapısı, SAEMK, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2003. ŞIVGIN, Hale, Trablusgarp Savaşı ve 1911-1912 Türk-İtalyan İlişkileri, TTK Basımevi, Ankara, 1989. ŞİMŞİR, Bilal, Lozan Günlüğü, Bilgi Yayınevi, İstanbul, 2012. ___________, Lozan Telgrafları, Cilt I., Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1990. The Dodecanese and the British Press, World Public Library Edition (T.Y.). TURAN, Şerafettin, “Rodos ve Oniki Ada’nın Türk Hakimiyetinden Çıkışı”, Belleten, Cilt XXIX, Sayı 113, TTK, Ankara, 1965. ____________, Türk Devrim Tarihi, İmparatorluğun Çöküşünden Ulusal Direnişe, 1. Kitap, Bilgi Yayınları, İstanbul, 2008. Türk İstiklâl Harbi II. Cilt Batı Cephesi 6. Kısım IV. Kitap İstiklâl Harbinin Son Safhası (18 Eylül 1922: 1 Kasım 1923), Genelkurmay Başkanlığı Harb Tarihi Dairesi Resmî Yay. Seri No.: 1, Ankara, 1969. ÜÇAROL, Rıfat, Siyasi Tarih 1789-2014, Der Yayınları, İstanbul, 2015.