ON MANDAL KILMAK RITE IN BUDDHIST UYGHUR TEXTS

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 1, 163 - 178, 27.06.2018

Hacer Tokyürek

https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.437790

Öz

Since Buddhist Uyghur texts are religious texts, these texts express many

semantic values. There is an expression of mandal, mandal kılmak in the Old

Uyghur texts. The maṇḍala word, which originated in Sanskrit, has an important

place in Mahāyāna Buddhism and Tantric Buddhism. Maṇḍala, which has a

magical and symbolic meaning, is related to the formation of human physiology

in Buddhism, the construction of cities, towns, palaces and the formation of the

universe. The Maṇḍala which examined in this is also symbolized entrance/

transition as well as formation of the universe. Maṇḍala consists of a square outer

frame made of straight lines, concentric circles, and an arrangement of stylized

lotus leaves. Maṇḍala have four gates that are opened in four directions and

four guards who guarded the gates. In the middle of the Maṇḍala is a stick that

expresses the tree of life, and there is also water passing next to stick. Thus the

creation of the cosmic world is completed. The person offers various sacrifices

for Buddha and Bodhisattvas in here and then washed with water which boiled

with medicinal herbs. So it exits cleanly from the Maṇḍala diagram that you

have entered as dirty. Maṇḍala means to get rid of all the dirt and to start again

the immaculate life. This is an entrance/transition ceremony.

Anahtar Kelimeler

Old Uyghur, Buddhism, maṇḍala, entrance/transition

BUDİST UYGUR METİNLERİNDE MANDAL KILMAK TÖRENİ ÜZERİNE

Öz

Budist Uygur metinleri dinî metinler olduğu için bu metinler pek çok anlamsal

değer ifade eder. Eski Uygur metinlerinde mandal, mandal kılmak diye bir

ifade bulunmaktadır. Sanskritçe kökenli olan maṇḍala kelimesi, Mahāyāna

Budizm’inde ve Tantrik Budizmde önemli bir yere sahiptir. Büyüsel ve simgesel

bir anlam ifade eden maṇḍala, Budizmde insan fizyolojisinin oluşumu, şehir,

kent ve sarayların inşası ve evrenin oluşumuyla bağlantılıdır. Burada incelenen

maṇḍala ise evrenin oluşumuyla birlikte giriş/geçişi de simgeler. Maṇḍala,

düz çizgilerden oluşmuş kare dış çerçeve, ortak merkezli daireler ve stilize

nilüfer yapraklarından oluşan bir düzenlemeden oluşur. Maṇḍalanın dört yöne

açılan dört kapısı ve bu kapıları koruyan dört de muhafızı vardır. Maṇḍalanın

ortasında hayat ağacını ifade eden bir sopa bulunur, sopanın yanından geçen bir

de su yer alır. Böylece kozmik dünyanın yaratılması tamamlanmış olur. Kişi

burada Buddha ve Bodhisattvalara çeşitli kurbanlar sunar ve daha sonra şifalı

otlarla kaynatılan su ile yıkanır. Böylece kirli olarak girmiş olduğu maṇḍala

diyagramından temiz olarak çıkar. Maṇḍala tüm kirlerden kurtulmayı ve tertemiz

hayata yeniden başlamayı ifade eder. Bu tamamıyla giriş/geçiş törenidir.

Anahtar Kelimeler

Eski Uygurca, Budizm, maṇḍala, giriş/geçiş

Kaynakça

• AYDIN, Erhan, 2011, “Eski Türk Yazıtlarındaki Çıntan Igaç ‘Sandal Ağacı’ Üzerine”, Bilig, S. 56, s. 25-32. BUSWELL, Robert E., Donald S.Lopez, 2014, The Princeton Dictionary of Buddhism, Princeton University Press, Princeton And Oxford. ÇETİN, Engin, 2012, Altun Yaruk Yedinci Kitap: Berlin Bilimler Akademisindeki Metin Parçaları Karşılaştırmalı Metin, Çeviri, Açıklamalar, Dizin, Karahan Kitabevi, Adana. ELIADE, Mircea, 2005, Dinler Tarihi, İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi, Çev. Mustafa ÜNAL, Serhat Kitabevi, Konya. EVANS-WENTZ, W.Y., 2000, The Tibetan Book of the Dead, Published by Oxford University Press, New York. GUBERNATIS, Angelo De, 1872, Zoological Mythology, Volume I (of 2) or The Legent of Animals, A Public Domain Book. KAYA, Ceval, 1994, Uygurca Altun Yaruk, Giriş, Metin ve Dizin, TDK Yayınları, Ankara. MARTIN, Dan, 1994, Maṇḍala Cosmogony, Human Body Good Thought and the Revelation of the Secret Mother Tantras of Bon, Asiatische Forschungen, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden.