WAR REPORTING, PHOTOGRAPHY AND CINEMATOGRAPHY IN THE OTTOMAN EMPIRE DURING THE FIRST WORLD WAR

Yıl 2018, Cilt: 28 Sayı: 2, 67 - 109, 18.12.2018

Hüseyin Kalemli

https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.497580

Öz

War
reporting is known as all the journalistic exercises conducted during the war
so that the information gathered about the battlefield is communicated to the
public. War photography and cinematography are also considered to take
photographs and make films both in and behind the front line during the war.
War reporting, photography and cinematography professions are closely related
and have dangerous structures in nature. These professions also must be taken
into acccount in terms of secrecy of war. When war correspondents, war
photographers and cinematographers go to the front line, they have to obey
certain rules in the direction of life security and perform their profession to
the extent permitted by the official authorities. Until the First World War,
there weresome professional developments in war reporting, photography and
cinematography, and were significant advances among these professions. During
the First World War they were also used by the countries to create public
opinion in their own favor. During the war period, war correspondents,
photographers and cinematographers took parts in the fronts where the Ottoman
Empire struggled with the Entente States and they made various reports about
the war, photographed and made films. A large number of war correspondents,
photographers and cinematographers were found on the fronts of the Ottoman
Empire, especially on the Çanakkale Front. Although the majority of them were
foreign nationals, there were some Turks among them. Instructions were prepared
for these war correspondents, photographers and cinematographers who went to
the front in the Ottoman Empire, and their movements were subject to the
control of instructions. This work focuses on the working conditions and
identities of war correspondents, photographers and cinematographers who worked
at the fronts of the Ottoman Empire during the First World War.

Anahtar Kelimeler

The Ottoman Empire, The First World War, war reporting, war photography, cinematography

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI YILLARINDA OSMANLI DEVLETİ’NDE HARP MUHABİRLİĞİ, FOTOĞRAFÇILIĞI VE SİNEMATOGRAFÇILIK

Öz

Harp
muhabirliği, savaş alanı hakkında toplanan bilgilerin kamuoyuna iletilmesi için
çatışma bölgesinde icra edilen habercilik çalışmaları olarak bilinmektedir.
Harp fotoğrafçılığı ve sinematografçılık da savaş esnasında gerek cephe
hattında gerekse cephe gerisinde fotoğraf ve film alma çalışmaları olarak kabul
edilmektedir. Harp muhabirliği, fotoğrafçılığı ve sinematografçılık meslekleri
mahiyet itibariyle birbirleri ile yakından ilintili ve tehlikeli bir yapıya
sahiptirler. Savaş hakkındaki gizlilik açısından da dikkate alınmaları gereken
mesleklerdir. Harp muhabirleri, harp fotoğrafçıları ve sinematografçılar cephe
hattına gittikleri zaman can güvenlikleri açısında belirli kurallara uymak,
kendilerine resmi makamların verdikleri izinler ölçüsünde mesleklerini icra
etmek durumundadırlar. Birinci Dünya Savaşı çıkıncaya kadar ki süreçte harp
muhabirliği, fotoğrafçılığı ve sinematografçılık konusunda mesleksel açıdan
birtakım gelişmeler olmuş, bu meslek dalları arasında önemli ilerlemeler
yaşanmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında da ülkelerin kendi lehlerinde
kamuoyu oluşturmalarında kullanılmışlardır. Savaş döneminde Osmanlı Devleti’nin
İtilaf Devletleri ile mücadele ettiği cephelerde de harp muhabirleri,
fotoğrafçıları ve sinematografçılar yer almış, bunlar savaş hakkında çeşitli
haberler yapmış, fotoğraf ve film almışlardır. Osmanlı Devleti’nin savaştığı
cephelerde özellikle de Çanakkale Cephesi’nde çok sayıda harp muhabiri,
fotoğrafçısı ve sinematografçı bulunmuştur. Aralarında Türklerde bulunmakla
birlikte bunların çoğunluğu da yabancı uyrukludur. Osmanlı Devleti’nde cepheye
giden bu harp muhabirleri, fotoğrafçıları ve sinematografçılar için
talimatnameler hazırlanmış, bu kişilerin hareketleri kontrole tabi
tutulmuştur.  Bu çalışmada Birinci Dünya
Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’nin savaştığı cephelerde görev yapan harp
muhabirleri, fotoğrağçıları ve sinematografçıların çalışma şartları ve
kimlikleri üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı, harp muhabirliği, harp fotoğrafçılığı, sinematografçılık

Kaynakça

• AYDIN, Doğu, Avrupalı Savaş Muhabirlerinin Eserlerinde Kırım Savaşı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2012. AYVAZOĞLU, Beşir, Edebiyatın Çanakkale’yle İmtihanı Arıburnu ve Seddülbahir’de On Gün, Kapı Yayınları, İstanbul, 2015. BABACAN, Hasan, Mehmed Talat Paşa (1874 - 1921), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 2005. BADEM, Candan, “Amiral Adolphus Slade’in Osmanlı Donanmasındaki Hizmetleri ve Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Gözlemleri”, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları EnstitüsüTürkiyat Mecmuası, c. 21, S. 1, 2011, s. 115-140. BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, III/I, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991. BAYUR, Yusuf Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, II/IV, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1991. BEŞİKÇİ, Mehmet, Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Seferberliği, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2015. ÇUBUKÇU, Fevzi Mete, Türkiye’de Bir Uzmanlık Alanı Olarak Savaş Muhabirliği: Irak Savaşı Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2010. DURMUŞ, Mitat, “Çanakkale Şiirleri Bağlamında Millî Romantik Duyuş Tarzı”, Uluslararası Çanakkale Kongresi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi-Çanakkale Vakfı-Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, 17-18-19 Mart 2006, Çanakkale I (Savaşı ve Tarihi) İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Turizm Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü, Kültür A.Ş. Yayınları İstanbul, 2006, s. 385-393. ELİTOK, Alper, Savaş Fotoğraflarının Tarihsel Süreç İçinde İncelenmesi ve Zaman İçindeki Değişimi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2011. FIRAT, Nazım Serhat, Savaş Fotoğraflarının Kullanımı Bağlamında Propaganda ve Manipülasyon, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İstanbul, 2010. Harb Mecmû’ası (Kasım 1915-Haziran 1918), Çeviriyazı: Faruk Önal - Selman Soydemir - Kemal Erkan -Ahmet Temiz - Ömer Faruk Yılmaz - Ahmet Uçar, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2013. http://www.byegm.gov.tr/turkce/harpmecmuasi (ErişimTarihi: 05.08.2016). KÜÇÜK, Evren, Türkiye-İsveç İlişkileri (1914-1938), Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2017. KOCATEPE, Atalay, Silahlı Çatışma Hallerinde Basın, Medya-Asker İlişkileri ve Harp Muhabirleri, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul, 2008. KOÇAK, Ali, Türkiye’de Savaş Muhabirlerinin Çalışma Ortamları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2006. KOLOĞLU, Orhan, Aydınlarımızın Bunalım Yılı 1918 Zaferi Nihai’den Tam Teslimiyete, Boyut Kitapları, İstanbul, 2000. Osmanlı Belgelerinde Birinci Dünya Harbi, I, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın Nu: 130, İstanbul, 2013.
• ÖĞÜN, Tuncay - SİBGATULLİNA, Alfina, “Türklerin ve Rusların Gözüyle 100’üncü Yılına Girerken Karadeniz Baskını ve Osmanlı Devleti’nin 1. Dünya Savaşı’na Girişi”, History Studies, Vol. 5, Issue: 6, November 2013, s. 89-111. ÖZTÜRK, Mustafa, “93 Harbinde Rus Gazeteciler ve Faaliyetleri”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık 2012, S. 27, s. 25-37. SABİS, Ali İhsan, Harp Hatıralarım, 1. Dünya Harbi, c. 1, Nehir Yayınları, İstanbul, 1991. SELÇUK, Mustafa, “Birinci Dünya Savaşı Sürecinde Harbiye Nezareti’nin ‘Çanakkale Kahramanlığını Yaşatma’ Amaçlı Faaliyetleri”, Avrasya İncelemeleri Dergisi, I/2, 2012, s. 195-241. SELÇUK, Mustafa, Çanakkale Seferberliği, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2016. ŞAKİR, Ziya, Cihan Harbini Nasıl İdare Ettik?, Muallim Fuat Gücüyener Anadolu Türk Kitap Deposu, İstanbul, 1944. ULU, Cafer, “Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basının Propaganda Aracı Olarak Kullanılması: Harp Mecmuası Örneği”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, Y. 10, Bahar 2012, S. 12, s. 61-83.
• Arşivler Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Arşivi Başbakanlık Osmanlı Arşivi Gazeteler İkdam Tanin