LISTENING TEXTS USED TEACHING TURKISH AS A FOREIGN LANGUAGE WITHIN THE CONTEXT OF TEXT CLASSIFICATION

Yıl 2019, Cilt: 29 Sayı: 1, 93 - 126, 14.06.2019

Cihat Burak Korkmaz

https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.560221

Öz

 The
texts used in teaching Turkish as a foreign language are being formed in
accordance with the definitions of the target language competencies intended to
be fulfilled at the end of the process due to the fact that they are among the
most fundamental means of language teaching. Words, word types and word groups
belonging to the target language are made use of through texts in particular
contexts; in this way, both the whole properties of that language are
explicitly handled and the literaryelaborateness, figures of speech and
language-culture relationships of the related language are revealed. The
application of progressive level system in the teaching of Turkish as a foreign
language and the reality that the European Languages Teaching Common Framework
of Reference (CEFR) requires the achievement of different qualifications in
each level and four basic language competencies lead to the necessity that the
texts ought to bear characteristics that differ from one another too. A variety
of descriptions and classifications are available with regard to texts as a
teaching aid. While texts are classified in many aspects within the studies
conducted especially in reference to teaching Turkish as the native language,
such classification is out of question in teaching Turkish as a foreign
language. The aim of this study is to make a general classification of the
listening texts used in teaching Turkish as a foreign language according to
their formation style in relation to the textuality criteria, their functions
and types, and to analyze the listening texts available in Yedi İklim Turkish
Teaching Set (YİTÖS) and İstanbul Turkish Teaching Set for Foreigners (İYTÖS),
the most commonly used language teaching sets in the field, in quantitative and
proportional sense based on the related titles. 

Anahtar Kelimeler

Teaching Turkish as a foreign language, text, text classification, listening, listening texts

METİN SINIFLANDIRMASI BAĞLAMINDA YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇENİN ÖĞRETİMİNDE KULLANILAN DİNLEME METİNLERİ

Öz

Yabancı
dil olarak Türkçenin öğretiminde kullanılan metinler, dil öğretiminin en temel
araçlarından olmaları sebebiyle süreç sonunda ulaşılmak istenen hedef dil
yeterliklerin tanımlarına göre oluşturulmaktadır. Metinler aracılığıyla hedef
dile ait kelimeler, kelime türleri ve kelime grupları belirli bağlamlar
içerisinde kullanılarak hem o dilin bütün özellikleri açıkça ele alınmaktadır
hem de ilgili dilin edebî incelikleri, söz sanatları ve dil-kültür ilişkileri
de ortaya koyulmaktadır. Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde aşamalı kur
sisteminin uygulanması ve Avrupa Dilleri Öğretimi Ortak Çerçeve Metni’nin
(ADÖOÇM) her bir seviyede ve dört temel dil becerisinde farklı yeterliklere
ulaşma özelliğini işe koşması, metinlerin de farklı farklı özelliklere sahip
olması gerekliliğini doğurmaktadır. Öğretim aracı olarak metinler ile ilgili
çok çeşitli tanımlamalar ve sınıflandırmalar yapılmaktadır. Özellikle Türkçenin
ana dili olarak öğretiminde yapılan çalışmalarda metinlerin birçok yönden
sınıflandırması yapılırken yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde böyle bir
sınıflandırmaya rastlanmamaktadır. Bu çalışmanın amacı yabancı dil olarak
Türkçenin öğretiminde kullanılan dinleme metinlerinin metinsellik ölçütleri
açısından oluşturulma şekline, işlevine, türüne ve çeşidine göre genel bir
sınıflandırmasını yapmak; alanda en yaygın kullanılan iki dil öğretim seti,
Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti (YİTÖS) ve İstanbul Yabancılar İçin Türkçe
Öğretim Seti’nde (İYTÖS) yer alan dinleme metinlerinin ilgili başlıklar
açısından sayısal ve oransal olarak incelmektir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı dil olarak Türkçenin öğretimi, metin, metin sınıflandırması, dinleme, dinleme metinleri

Kaynakça

• AKBAYIR, Sıddık. 2013. Cümle ve Metin Bilgisi, Ankara: Pegem Akademi. BÖLÜKBAŞ, Fatma. 2015. “Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Okuma Metinlerinin Dil Düzeylerine Göre Sadeleştirilmesi”, International Journal of Languages’ Educationand Teaching, 924-935. CEMİLOĞLU, Mustafa. 2015. İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi, Bursa: Alfa Aktüel. ÇETİŞLİ, İsmail. 2008. Edebiyat Sanatı ve Bilimi, Ankara: Akçağ. COŞKUN, Eyyup. 2013. “Türkçe Öğretiminde Metin Bilgisi”, KIRKKILIÇ A.,AKYOL H. İlköğretimde Türkçe Öğretimi, Ankara: Pegem Akademi, 231-283. ÇEÇEN, Mehmet Ali.,ÇİFTÇİ, Ömer. 2007. “İlköğretim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Metinlerin Tür ve Tema Açısından İncelenmesi”, Milli Eğitim, (173), 39-49. ÇORAYLI, Oya. Farklı Metin Türlerinin Çevirisinde Karşılaşılan Sorunlara Eleştirel Bir Bakış, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya, 2008. DEMİR, Ahmet.,AÇIK, Fatma. 2011. “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kültürlerarası Yaklaşım ve Seçilecek Metinlerde Bulunması Gereken Özellikler”, TÜBAR-XXX, 51-72. DİLİDÜZGÜN, Şükran. 2017. Metindilbilim ve Türkçe Öğretimi, Ankara: Anı. ERDİL, Melike. 2018. “Türkiye Cumhuriyeti Yükseköğretim Kuruluna Bağlı 209 Üniversitede Yabancılara Türkçe Öğretimi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi/The Journal of International Social Research, 11(60), s. 93-112. GÖKÇE, Bekir. 2015. “Metin ve Metin Türlerinin Eğitimde Kullanımı”, İŞÇAN, A.,BASKIN S. Etkinliklerle Hafta Hafta Yazılı Anlatım, Ankara: Nobel, 13-26. GÜNAY, Veli, Doğan. 2017. Metin Bilgisi, İstanbul: Papatya. GÜNEŞ, Firdevs. 2013. “Türkçe Öğretiminde Metin Seçimi”, Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (1), 1-12. İLTAR, Latif. Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Kullanılan Okuma Metinlerinin Farklı Değişkenler Açısından Karşılaştırmalı Olarak Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018. KARAAĞAÇ, Günay. 2013. Dil Bilimi Terimleri Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu. KAVCAR, Cahit.,OĞUZKAN, Ferhan.,SEVER, Sedat. 2002. Yazılı ve Sözlü Anlatım, Ankara: Anı. KERİMOĞLU, Caner. 2014. Kuram ve Uygulamalarla Dilbilim, Göstergebilim ve Türkoloji Genel Dilbilime Giriş, Ankara: Pegem Akademi. KÖÇER, Nigar. Metin Çözümlemesi Milli Eğitim Bakanlığı'nca Önerilen 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Metinsellik Ölçütleri Bağlamında Çözümlenmesi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin, 2010. KUDAT, Celal. 2007. “Yabancı Dil Öğretiminde Yazınsal Metin Kullanımı”, ÖZTÜRK, A.,O. Yabancı Dil Eğitimi Bölümlerinde Edebiyat Öğretimi, Ankara: Anı, 54-71. KURNAZ, Hasan. Bilgilendirici Metinlerde Okuduğunu Anlamayı Etkileyici Faktörler, İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2018. LÜLECİ, Murat. Yeni Bir Disiplin Olarak Metin Dilbilim ve Türk Edebiyatına Metin Dilbilimsel Yaklaşım, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2010. MENGİ, Mine. 2000. Divan Şiiri Yazıları, Ankara: Akçağ. MERT, Esra. 2011. “8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Metinsellik Ölçütlerine Uygunlukları”, Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, 153, 7-23. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI. 2009. Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni Öğrenme-Öğretme- Değerlendirme, Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI. 2018. Türkçe Dersi Öğretim Programı, Ankara: MEB. ÖZLİ, Muzaffer. 2011. “Arap Dilinde Îcâz'ın Tarihi Seyri ve Önemi”, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16:1, 177-187. SARAÇ, Yekta. 2006. “Şerhler”, Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Kültür Bakanlığı, 121-132. SUCU, Cevat. Rûm'da Kozmopolit Model Kurmak: Dâ'î ve 15.Yüzyıl Osmanlı Metin Kültürü, İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2017. TORUSDAĞ, Gülşen. Memduh Şevket Esendal'ın Öykülerine Metindilbilimsel Bir Yaklaşım, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, 2015. TÜRK DİL KURUMU. 1948. Edebiyat ve Söz Sanatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK. TÜRK DİL KURUMU. 2005. Türkçe Sözlük, Ankara: TDK. UÇAK, Salih. 2010. “Kadı Burhaneddin'in Bir Gazeli Üzerine Dizgesel Bir Okuma Denemesi”, EKEV Akademi Dergisi, 14/45, 173-180. YILDIRIM, Ali.,ŞİMŞEK, Hasan. 2008. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin.