The Consequence of Hüsn ü Aşk From Writing to Publication - II

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 2, 531 - 562, 27.12.2020

Mehmet Akif Gözitok

Öz

Considered to be one of the most powerful representatives of all Turkish literature, Sheikh Gâlib already authored the Hüsn ü Aşk mesnevi in six months when he was barely twenty six years old. Widely regarded as the ‘standard of excellence’ and ‘turning point’ of our classical poetry, Hüsn ü Aşk is hailed as being one of the finest and the most original mesnevi of classical Turkish literature. Indeed, many scientific publications and academic studies have been published on this important work. While some of these studies focus on the publication and interlanguage translation / explanation of the Hüsn ü Aşk text with the Latin alphabet, others examine the content, linguistic features and formal characteristics of the work as well as its artistic aspects. However, when all of these studies are examined, it is clear that it was the copy of the author’s manuscript found at Süleymaniye Library, Halet Efendi Department, No: 171, which was used for the transcription of the text into the Latin alphabet. But, this copy is a draft of Hüsn ü Aşk and it is very important for showing to what extent Sheikh Gâlib worked on the mesnevi while writing his work. The aim of this study, is to show how Sheikh
Gâlib wrote Hüsn ü Aşk, what phases he used while writing the work, and what changes he made when he was nearing
completion of the work with reference to the draft of Hüsn ü Aşk found at the Süleymaniye Library.

Anahtar Kelimeler

Hüsn ü Aşk, Sheikh Gâlib, Mesnevi, Composition Process, Poetics

Yazımdan Yayıma Hüsn ü Aşk’ın Serencâmı - II

Öz

Yalnız devrinin değil, tüm Türk edebiyatının en kuvvetli temsilcilerinden sayılan Şeyh Gâlib, henüz yirmi altı yaşında iken Hüsn ü Aşk mesnevisini altı ay gibi kısa bir sürede telif etmiştir. Klasik şiirimizin ‘mükemmellik standardı’ ve ‘dönüm noktası’ olarak değerlendirilen Hüsn ü Aşk, klasik Türk edebiyatının en güzel ve orijinal mesnevilerinden kabul edilmektedir. Nitekim bu mühim eser üzerine bugüne değin pek çok ilmî yayın ve akademik çalışma neşredilmiştir. Bu çalışmaların bir kısmı Hüsn ü Aşk’ın Latin harfli metninin neşri ve dil içi çevirisi / açıklaması üzerine yoğunlaşırken bir diğer kısmı ise eserin muhtevasını, dil hususiyetlerini ve şekilsel özelliklerini incelemekte ve Hüsn ü Aşk’ın sanatsal yönü üzerinde durmaktadır. Fakat yapılan tüm bu çalışmalar incelendiğinde Hüsn ü Aşk’ın Süleymaniye Kütüphanesi Halet Efendi Bölümü 171 numarada bulunan müellif hattı müsvedde nüshasının, sadece metnin neşrinde kullanıldığı; eserin dil, üslup ve sanat değerinin belirlenmesinde bu nüshadan yararlanılmadığı görülmektedir. Oysaki bu nüsha, Hüsn ü Aşk’ın müsveddesidir -yani ham halidir- ve Şeyh Gâlib’in eserini yazarken metin üzerinde ne gibi tasarruflarda bulunduğunu göstermesi açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada, Hüsn ü Aşk’ın Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunan müsvedde nüshasının diğer en eski tarihli yazma nüshalarla mukabelesi yapılarak Şeyh Gâlib’in Hüsn ü Aşk’ı nasıl yazdığı, eseri yazarken hangi safhalardan geçirdiği ve eserine son şeklini verirken ne gibi tasarruflarda bulunduğu irdelenecek, bu tasarruflardan hareketle Şeyh Gâlib’in ve divan şairlerinin poetikalarına dair bazı tespitlerde bulunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hüsn ü Aşk, Şeyh Gâlib, Mesnevi, Telif Süreci, Poetika

Kaynakça

• Akkuş, Metin. “Şeyh Gâlib’in Şiir ve Şair Yorumları: Hüsn ü Aşk’ta Poetika”, Eser-i Aşk içinde s. 174-179. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Akün, Ömer Faruk, “Divan Edebiyatı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 9. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınevi, (1994): 389-427.
• Arı, Ahmet. “Şeyh Galib’in Poetikası”, Osmanlı Araştırmaları, 26/26, (2005): 51-72.
• Âşık Çelebi. Meşâiru’ş-Şuarâ. haz. Filiz Kılıç. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayımları E-Kitap, 2018.
• Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Otto Yayınları, 2014. Ece, Selami. Hüsnüne Aşk Olsun. Erzurum: Eser Ofset, 2017.
• Dihudâ, Ali Ekber. Lugatnâme-i Dihudâ 1. ed. Muhammed Mu’in ve Cafer Şahidi. Tahran: Müessese-i Lugatname-i Dihuda, 1998.
• Dilçin, Cem. Divan Şiiri ve Şairleri Üzerine İncelemeler. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2011.
• Doğan, Ahmet. Aşk'ın Kalbe Yolculuğu -Dönüşüm Sürecindeki İnsanın Sembolik Seyahati ve Hüsn-ü Aşk Örneği-. Sakarya: Değişim Yayınları, 2013.
• Doğan, Muhammet Nur. Şeyh Galib Hüsn ü Aşk. İstanbul: Yelkenli Yayınları, 2015.
• Gölpınarlı, Abdulbaki. Şeyh Galib Hüsn ü Aşk. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2017.
• İpekten, Haluk. Fuzûlî Hayatı Sanatı Eserleri. Ankara: Akçağ Yayınları, 2008.
• Kaplan, Mahmut. “Şeyh Galib’in Şiir Anlayışı”, Turkish Studies - International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2/4, (2007): 455-465.
• Karaman, Gülay. “Perîşân Çiçek Sünbül ve Klasik Türk Şiirinde İşlenişi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 1/2 (2012): 288-319.
• Kınalızâde Hasan Çelebi. Tezkiretü’ş-Şuarâ. haz. Aysun Sungurhan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayımları E-Kitap, 2017.
• Kütük, Rıfat. “Edirneli Örfî Mahmud Ağa’nın Hayatı ve Eserleri”, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 26, (2004): 183-210.
• Levend, Agâh Sırrı. Divan Edebiyatı - Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar. İstanbul: Enderun Yayınları, 1984.
• Mustafâ Râsim Efendi. Istılâhât-ı İnsân-ı Kâmil. haz. İhsan Kara. İstanbul: İnsan Yayınları, 2008.
• Sehî Beg. Heşt-Bihişt. haz. Halûk İpekten, Günay Kut vd. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayımları E-Kitap, 2017.
• Şentürk, Ahmet Atilla. Osmanlı Şiiri Kılavuzu 2. İstanbul: OSEDAM, 2017.
• Şığva, Bülent. “Hüsn ü Aşk Mesnevisinden Hareketle Şeyh Gâlib’in Poetikası Üzerine Bazı Düşünceler”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/13 (2013): 1479-1489.
• Tarlan, Ali Nihat. Fuzuli Divanı Şerhi. Ankara: Akçağ Yayınları, 1981.
• Tarlan, Ali Nihat. “Divan Edebiyatı”, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan’ın Makalelerinden Seçmeler içinde s. 90-98. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 1990.
• Tarlan, Ali Nihat. “Divan Edebiyatında San‘at Telâkkisi”, Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan’ın Makalelerinden Seçmeler içinde s. 70-80. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 1990.
• Turan, Lokman. “Türk Edebiyatında Şiir Yazma Sebepleri ve Edirneli Örfî Mahmud Ağa Divanı’ndaki On İki Gazelin Yazılma Sebepleri Üzerine”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12/ 2, (2008): 367-395.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.
• Yüksel, Sedit. Şeyh Galib Eserlerinin Dil ve Sanat Değeri. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1980.