TBMM’nin Açılışının Trabzon’da Çıkan İstikbal Gazetesine Yansımaları

Yıl 2020, Cilt: 30 Sayı: 2, 657 - 670, 27.12.2020

Engin Çağdaş Bulut Hikmet Öksüz

Öz

Trabzon’da yerel basın 19. yüzyılın ikinci yarısında oluşmaya başlamıştır. Millî Mücadele Dönemi’nin başından İstikbal Gazetesi’nin yayımlanmasına kadar geçen süreçte Trabzon’da çeşitli gayrimüslim gazetelerin yanı sıra sahibi Türk olan Milli Mücadele karşıtı gazeteler de vardı. 1918 yılında Faik Ahmet Barutçu’nun önderliğinde neşredilmeye başlanan İstikbal Gazetesi, Milli Mücadele taraftarı yayın politikasıyla bölgede etkili olmuştur. Gazete, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) kuruluşunu Osmanlı idaresi aleyhinde göstermeye çalışanlara karşı çıkmıştır. Bu doğrultuda gazete de hilafet ve saltanatın merkezi olan İstanbul’un işgal edilmesi, Osmanlı idarecilerinin hüküm veremez hale getirilmesi, bağımsızlığına düşkün olan milletin yeniden kendi kararlarını verebilmesi gerekçelerini ileri sürülmüştür. Damat Ferit Paşa Hükümeti’nin yanlış politikalarını da eleştiren İstikbal Gazetesi, Türk milletinin halife ve padişahına karşı isyan etmeyeceğini belirtmiştir. Ankara’da yeni bir meclisin teşekküllünün hem zorunluluk hem de ihtiyaç meselesi olduğuna değinen gazete, 23 Nisan 1923’deki merasimlere de yer ayırmıştır. TBMM’nin açılış günündeki dini hassasiyetleri anlatan yazıların yanı sıra TBMM’ye katılacak milletvekillerinin seçimi hakkında da bilgilendirmelerde bulunulmuştur. Basının propaganda aracı olarak önem kazandığı bir dönemde İstikbal Gazetesi, yaptığı yayınlarla birlik ve beraberliğin sağlanmasına, gerek bölge gerekse ülke çapında vatan uğruna gerçekleştirilen mücadelenin başarıya ulaşmasına katkı yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

TBMM, İstikbal Gazetesi, Basın, Propaganda, Milli Mücadele

The Reflection of the Opening of the Grand National Assembly to the Istikbal Newspaper in Trabzon

Öz

The new world order that emerged after the First World War put the future of the Ottoman Empire at risk. Following the Mondros Armistice Agreement, many regions of the country were occupied by the members of the Entente States. Local press in Trabzon was formed in the second half of the 19th century. During the period from the beginning of the National Struggle to the publication of Istikbal Newspaper, there were various newspapers published by non-Muslims in Trabzon as well as anti-National Struggle newspapers owned by Turkish people. İstikbal Newspaper, which was first published in 1918 by Faik Ahmet Barutçu, became influential in the region with its pro-National Independence publication policy. The newspaper objected to those who tried to show the establishment of the Turkish Grand National Assembly (TGNA) as an act against the Ottoman administration. In this regard, the newspaper put forward legitimate reasons such as the occupation of Istanbul, the center of caliphate and reign, Ottoman administrators who were stripped of power to rule, and the dire need for the nation to be self-governing. Criticizing the wrong policies of the Damat Ferit Pasha Government, Istikbal Newspaper highlighted that the Turkish nation would not rebel against the caliph and the sultan. The newspaper that stated the formation of the new Assembly in Ankara was essential, also addressed the ceremonies to be performed on April 23, 1923. In addition to the articles describing religious sensitivities on the opening day of the Turkish Grand National Assembly, information was provided on the election of deputies to attend the Turkish Grand National Assembly as well. At a time when the press was gaining importance as a propaganda tool, İstikbal Newspaper contributed to the country’s unity and solidarity as well as to the success in the regional and national struggle through its publications.

Anahtar Kelimeler

TGNA, İstikbal Newspaper, Press, Propaganda, National Struggle

Kaynakça

• “Bir Mebusun Telgrafı”. İstikbal, 10 Nisan 1920.
• “Büyük Millet Meclisinin Zat-ı Şahaneye Maruzatı”. İstikbal, 9 Mayıs 1920.
• “Mebusan Reisi Ankara’da”. İstikbal, 10 Nisan 1920.
• “Mebusan Reisinin Protestosu”. İstikbal, 10 Nisan 1920.
• “Mebuslar Ankara’ya Gidiyor”. İstikbal, 7 Nisan 1920.
• “Meclis’in Küşadı”. İstikbal, 24 Nisan 1920.
• “Meclis-i Mebusanın Feshi”. İstikbal, 17 Nisan 1920.
• “Meclis-i Milli-i Fevkaladenin Küşadı”. İstikbal, 27 Nisan 1920.
• Akandere, Osman ve Hasan Ali Polat, Damat Ferit Paşa Hükümetlerinin Milli Mücadele Karşıtı Politikaları Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2011.
• Akşin, Sina. İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele Cilt III Sevr’de Ölüm. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010. Baysal, Bekir Sıtkı. Heyet-i Temsiliye Kararları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1974.
• Lewis, Bernard. Modern Türkiye’nin Doğuşu. Çeviren Metin Kıratlı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1993.
• Odabaşoğlu, Cumhur. Trabzon Milli Mücadele Yılları Basını. Trabzon: Eser Ofset, 1993.
• Faik Ahmed. “Kabinenin Tebeddülü Münasebetiyle”. İstikbal, 17 Nisan 1920.
• Faik Ahmed. “Maksadımız Emelimiz”. İstikbal, 27 Ocak 1921.
• Faik Ahmed. “Meclis’in Fevkalade İntihabı Münasebetiyle”. İstikbal, 7 Nisan 1920.
• Faik Ahmed. “Meclis-i Milli-i Fevkaladenin Küşadı”. İstikbal, 27 Nisan 1920.
• Faik Ahmed. “Meclisin Fevkalade İntihabı Münasebetiyle”. İstikbal, 7 Nisan 1920.
• Faik Ahmed. “Yine İntihab Meselesi”. İstikbal, 10 Nisan 1920.
• Barutçu, Faik Ahmet. Siyasi Hatıralar. 1. Cilt. Ankara: 21. Yüzyıl Yayınları, 2001.
• Öksüz, Hikmet ve Veysel Usta. Mustafa Reşit Tarakçıoğlu Hayatı, Hatıratı ve Trabzon’un Yakın Tarihi. Trabzon: Serander Yayınları, 2008.
• Albayrak, Hüseyin. Dünden Bugüne Trabzon Basını. Ankara: Trabzon İli ve İlçeleri Eğitim Kültür ve Sosyal Yardımlaşma Vakfı Yayını, 2010.
• Güneş, İhsan. Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• Çapa, Mesut. Milli Mücadele Döneminde Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti. Trabzon: Trabzon Belediyesi Kültür Yayınları, 1998.
• Milli Egemenlik Belgeleri. Ankara: TBMM Basımevi, 2015.
• Atatürk, Mustafa Kemal. Nutuk. Hazırlayan Kemal Bek. İstanbul: Bordo Siyah Klasik Yayınlar, 2007.
• Erim, Nihat. Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri. 1. Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1953.
• Tansel, Selahattin. Mondros’tan Mudanyaya Kadar III. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2019.