The Ceylon between the Myth and Reality and Issue of Turkic- Origin Sri-Lankans from Anonymous Reminiscences to Family Genealogy

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 1, 93 - 115, 30.06.2022

Ekrem Saltık

Öz

Nominalized with various names such as Serendib and Ceylon in the past, drawing an analogy of the “Teardrop of India” due to its geographical shape and location, Sri Lanka is a small island state located in the vicinity of southern India. A highly intriguing history and a network of connections is available in terms of Ottoman history within the sociocultural depths of Sri Lanka, ascribed as the “Pearl of Indian Ocean” due to its rich precious stone potential of 25% of its total land. Having a heterogeneous population of various minorities and religions, Sri Lankan Moors have laid at the heart of relations established by the Ottoman State with the island. It is surprising for certain consulates assigned with office in various provinces of Ceylon in the name and on behalf of the Ottoman State appointing local individuals as representatives in Ceylon starting from the mid-19th Century having genealogies alleged to be “Turkic-origin.”This article analyzes the accustoming bond established by Ceylon Muslims with the Ottoman State and Turks within the context of Ottoman-Ceylon relations. In addition, it discusses the issue of Turkic-origin Sri Lankans inhabiting the island to be the first in the literature as currently there is a lack of qualified literature regarding this topic.

Anahtar Kelimeler

Marco Polo, Ibn Battuta, Madurai Sultanete, Sultan Albdin, Prince Jameldeen, Sri Lankan Moors

Efsaneyle Gerçeklik Arasında Seylan Adası ve Anonim Hatıralardan Aile Şeceresine Türk Soylu Sri Lankalılar Meselesi

Öz

Coğrafi şekil ve konumundan dolayı “Hindistan’ın Gözyaşı” benzetmesi yapılarak, geçmişte Serendib ve Seylan gibi farklı isimlerle adlandırılan Sri Lanka, oldukça yakın bir mesafede bulunduğu Hindistan’ın güneyindeki küçük bir ada devletidir. Toplam arazisinin %25’inin potansiyel mücevher barındırmasından dolayı “Hint Okyanusu’nun İncisi” yakıştırması da yapılan Sri Lanka’nın sosyokültürel derinliklerinde, Osmanlı tarihi bağlamında da farklı olan ilginç bir ilişkiler ağı ve geçmiş bulunmaktadır. Farklı azınlık ve dinlere mensup hetorojen bir nüfus yapısına sahip olan Sri Lanka’da yaşayan Moor Müslümanları, Osmanlı Devleti’nin adayla kurduğu ilişkilerin merkezinde yer almıştır. 19. yüzyılın ortalarından başlayarak Seylan Adası’na yerel halktan seçtiği kişileri temsilci olarak atayan Osmanlı Devleti adına Seylan’ın farklı şehirlerinde görev yapan şehbenderlerin bir kısmının ‘Türk Soyluluk’ iddiası taşıyan şecerelere sahip olması oldukça şaşırtıcıdır. Bu makale henüz hakkında nitelikli bir literatürün oluşmadığı Osmanlı – Seylan ilişkileri bağlamında, Seylan Müslümanlarının Osmanlı Devleti ve Türklerle kurduğu ünsiyet bağını analiz ederek, adadaki Türk soylu Sri Lankalılar meselesini literatürde ilk olacak şekilde tartışmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Marco Polo, İbni Battûta, Madura Sultanlığı, Sultan Ala’uddin, Prens Cemaleddin, Moor Müslümanları

Kaynakça

• Aiyangar, Sakkottai Krishnaswami. South India and her Muhammadan Invaders. London: Humphrey Milford, 1921.
• Akpınar, Cemil. “Hacı Paşa”. İslâm Ansiklopedisi (DİA). 14, 492-496. Ankara: TDV, 1996. Bolay, Süleyman Hayri. “Âdem”. İslâm Ansiklopedisi (DİA). 1, 358-363, Ankara: TDV, 1988. Brohier, Richard Leslie.Seeing Ceylon. Colombo: Sooriya Publishers, 2000.
• Crowe, Philip K., Diversions of a Diplomat in Ceylon. Princeton: D. Van Nostrand Company, 1956. Cumming, C. F. Gordon. Two Happy Years in Ceylon. II. New York: Charles Scribners Sons, 1893. Denham, Edward Brandis. Ceylon at the Census of 1911. Colombo: H. C. Cottle, 1912.
• Elliott, C. Brooke. The Real Ceylon. New Delhi: Asian Educational Services, 1995.
• Enriquez, Colin M., Ceylon: Past and Present. New Delhi: Asian Educational Services, 1999.
• Ferguson, A. Mackenzie & Ferguson, John, All about Gold, Gems and Pearls (also Minerals Generally) in Ceylon (ed). Colombo: A. M. & J. Ferguson, 1888.
• Göksoy, İ. Hakkı, “Sri Lanka”, İslâm Ansiklopedisi (DİA), 37, 425-428, Ankara: TDV, 2009. Graham, Jay P., Poppaea Sabina-The Power of Myth. North Carolina: Lulu.Com, 2017.
• Haniffa, Farzana & Rauf, Ayesha. A Pıoneer of Muslim Women’s Emancipation in Sri Lanka. Colombo: Social Scientists’ Association, 2014.
• History of Herodotus. George Rawlinson (by). II. London: John Murray, 1862.
• Ismail Effendi, Mohamed Sameer bin. Personages of the Past: Moors, Malays, and Other Muslims of the Past of Sri Lanka. Colombo: Moors’ Islamic Cultural Home, 1982.
• İbni Battûta Tancî. İbni Battûta Seyehatnamesi. II. haz., A. Sait Yakut, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2000.
• Journal of the Ceylon Branch of the Royal Asiatic Society. Editör Honorary Secretary. Colombo: George J. A. Skeen 1894, 11/41.
• Maniku, Hassan Ahmed. “Conversion of Maldives to Islam”. Journal of the Royal Asiatic Society Sri Lanka Branch. 31/87 (1986), 72-81.
• Marcel, Detienne. The Gardens of Adonis: Spices in Greek Mythology. Princeton: Princeton University Press, 1994.
• Marco Polo. The Travels of Marco Polo. Introduction John Masefield, London: J.M. Dent & Sons Limited, 1908.
• Pieris, Paulus Edward. Ceylon and the Portuguese: 1505-1608. Ceylon: American Ceylon Mission Press, 1920. Saltık, Ekrem. “Osmanlı Devleti’nin Seylan Adası ile İlişkilerine Methal”. Türkiyat Mecmuası, 30/2 (2020),699-733.
• Sameer, Fazli. Muslim Personalities in Sri Lanka: Then and Now. Colombo: Moors’ Islamic Cultural Home, 2009. Sarıkaya, Muammer. “Binbirgece Masalları”. Kaşgar Dergisi (Doğu Edebiyatı Özel Sayısı), 32 (2003), 210-220. Shukri, M.A.M. (ed.). Muslims of Sri Lanka: Avenues to Antiquity. Beruwala: Jamiah Naleemia Institute, 1986.
• Suckling, Horatio John. Ceylon: A General Description of the Island, Historical, Physical, Statistical Containing the Most Recent İnformation. I.-II. London: Chapman&Hall, 1876.
• The First Twenty One Years: Moors’ Islamic Cultural Home (1944-1965), Colombo: Moors’ Islamic Cultural Home, 1965.
• Walters, Alan. Palms, Pearls or Scenes in Ceylon. Colombo: Asian Educational Services, 1997.
• Wright, Arnold (ed). Twentieth Century Impressions of Ceylon. New Delhi: Asian Edicational Services, 1999. Yeniterzi, Emine. “Klasik Türk Şiirinde Ülke ve Şehirlerin Meşhur Özellikleri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3/15 (2010), 301-334.
• Zulkiple A. Ghani & Jazeel, M. I. Mohammad. “History, Distribution and Affiliation of Mosque in Muslim Minority of Sri Lanka”. International Journal of Humanities and Social Science. 3/12, (2013), 182-192.
• “Huge Gem Discovery”. The Straits Times. 28 April 1924, 15.
• “World’s Largest Sapphire Sold”. The Straits Times. 1 September 1908, 7.
• “Gems of Sri Lanka”. https://lanka.com/about/interests/gems/ (Erişim: 26 Ağustos 2018)
• “Genealogical Family Tree Charts of Sri Lankan Moor Families”. http://www.worldgenweb.org/lkawgw/
• cont2.htm (Erişim: 27 Ağustos 2018)
• “Muslim Business Establishments in Sri Lanka – Since 1820”. http://www.worldgenweb.org/lkawgw/slm-bus.htm (Erişim: 6 Eylül 2018)
• “Oduma (Uthman) Lebbe Marikar Sheikh Abdul Cader ‘SHEKHADI’ Marikar & Avudu Candu Marikar”. http://sites.rootsweb.com/~lkawgw/jamaldeen.html (Erişim: 27 Ağustos 2018)
• “Oduma Lebbe Marikar-Family” #97. http://www.worldgenweb.org/lkawgw/gen097.html (Erişim: 27 Ağustos 2018)
• “Sri Lankan Muslims”. Muslim Consuls. http://sites.rootsweb.com/~lkawgw/slm-consul.html (Erişim: 26 Ağustos 2018)
• “Sultan Ala’uddin – Family” #90. http://www.worldgenweb.org/lkawgw/gen090.html (Erişim: 26 Ağustos 2018) “Sultan Albdin – Family” #90. http://sites.rootsweb.com/~lkawgw/gen090.html (Erişim: 27 Ağustos 2018) Digital Dictionaries of South Asia. http://dsal.uchicago.edu/dictionaries/molesworth/ (Erişim: 28 Ağustos 2018)
• BOA, Hariciye Nezareti Londra Sefareti Belgeleri (HR. SFR.): 3., 219/78 [10.12.1873]; 3., 280/44 [20.12.1881]; 3., 283/19 [28.02.1882]; 3., 533/71 [04.06.1903]
• BOA, Yıldız Mütenevvi Maruzat Evrak (Y. MTV.): 250/103 [08.09.1903]
• BOA, İrade Hariciye (İ. HR): 284. 176668 [17.07.1298]; 285. 17745 [04.12.1881]