Analysis of Syntactic Errors in Translation From Russian to Kazakh Language

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 1, 19 - 32, 30.06.2022

Bagdagul Mussa

https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.997370

Öz

In recent years, the Kazakh language, along with Russian and other languages, has become more widely used in the execution of documents and inscriptions on product labels of industrial goods produced both in Kazakhstan and abroad, as well as in modern advertising texts. As documents, advertisements, and package labels are initially published in Russian and then translated into Kazakh language, it appears relevant to us to analyze the syntactic difficulties and errors that occur during the translation process of this language material: this will contribute to both more accurate and clear transmission of information or thoughts and strengthening the authority of the state language of Kazakhstan.
After becoming acquainted with the various approaches to the classification of errors in the translation process, we focused our research on the syntactic errors that occur during the translation from Russian into the Kazakh language. First, we refer to the syntactic problems of translation as lexical compatibility and the syntactic type of the language, which is a very important scientific aspect in our opinion.
It is undeniable that it is important to avoid any errors in the information transmission during translation activities, but it is of particular scientific interest to use to identify and describe syntactic errors because the syntax is the basic structural part of the language, and even the most insignificant at first glance, error in the syntactic plan during translation can adversely affect the entire structure and accuracy of information transmission.
We attempted to analyze specific examples, summarize the main syntactic problems of translation, and outline solutions in our article. This research draws on examples of syntactic errors from industrial product documents, advertisements, and product labels.

Anahtar Kelimeler

Kazakh Language, Translation, Syntactic Errors, Advertising Texts, Product Labels

Proje Numarası

-

Orıs Tilinen Qazaq Tiline Awdarma Barısında Jiberilgen Qatelerdi Sintaksistik Turğıdan Taldaw

Öz

Burın orıs tilinde jürgiziletin is-qağazdardıŋ ana tilinde jürgizile bastawı, elimizde jäne şet elderde öndiriletin önimderdiŋ oramasında orıs jäne basqa tildermen qosa qazaq tiliniŋ de orın aluwı; jarnamalardıŋ qazaq tilindegi balamalarınıŋ berilüwi, ärine, quwanarlıq jayt. Alayda kez-kelgen qujat, önim sırtındağı jazuwlar men jarnamalar eŋ äweli orıs tilinde jariyalanıp, sonan soŋ qazaq tiline awdarılatın bolğandıqtan, qazaq tiliniŋ bedeline nuqsan keltiretindey şiykilikter men olqılıqtardıŋ kezdesetinin joqqa şığaruwğa bolmas.
Orıs tilinen qazaq tiline awdarma barısında jiberiletin qanday da qatege bolmasın bey-jay qarawğa bolmaydı. Öytkeni, mäsele – memlekettik tildiŋ abıroyı. Awdarma barısında basılım nemese ärip terüwge baylanıstı jiberiletin fonetikalıq jäne leksikalıq qatelerdiŋ ornın toltıruw äbden mümkin bolsa da tipti osınday qarapayım qatelerge jol berilmewi kerek. Al onıŋ qasında tildiŋ eŋ negizgi qurılımdıq böligi bolıp tabılatın sintaksiske baylanıstı qatelerdi müldem boldırmaw kerek. Öytkeni, tildiŋ sintaksistik qurılımında jiberilgen kez-kelgen qate tildiŋ bükil bitim-bolmısına jäne tabiğatına keri äser etpek. Sintaksistik qateler öz kezeginde söylemniŋ durıs tüsinilmewine keyde tipti qate tüsinilüwine äkelip soğatın bolğandıqtan aytılmaq bolğan oydıŋ durıs jetkizilmewiniŋ bastı sebebi bolıp tabıladı.Bul maqalada qujattarda kezdesetin, önim oramalarındağı jazuwlar men jarnamalardıŋ qazaqşa nusqasındağı sintaksistik qatelerge nazar awdarılıp, olar mısaldar arqılı taldanbaq jäne şeşim joldarı körsetilmek. Maqalağa önim oramalarındağı jäne keybir qujattardağı mısaldar negiz bolıp alındı.

Anahtar Kelimeler

Qazaq Tili, Awdarma, Sintaksistik Qateler, Jarnama Mätinderi, Oramadağı Jazuwlar

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Azhayev S. A., I. A. Ishigov, B. T. Tastemirova. “The Culture of Speech in The Medical Educational System”. Bulletin of National Academy of Sciences of The Republic of Kazakhstan. Volume 1, Number 371 (2018): 195 – 199 (in Rus.)
• Banarlı, Nihad Sami. Türkçenin Sırları, 24.Baskı, İstanbul, Kubbealtı, 2007. Banguoğlu, Tahsin. Türkçenin Grameri, 9. Baskı, Ankara, TDK yayınları, 2011.
• Demir, Nurettin - Emine Yılmaz. Türk Dili-El Kitabı, 3. baskı, Ankara, Grafiker yayınları, 2006. Edwin, Arnold. Simple Transliteral Grammar, London, 1877.
• Encyclopedic of Linguistic Dictionary (1990). (Лингвисти́ ческий энциклопеди́ ческий слова́рь (ЛЭС)) https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%B0_ D0%BB%D0%B8%D0%B D%D0%B3%D0%B2%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8% D0%BA%D0%B0)#:~:text=%D0%9A%D0%B0%CC%81%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%B0%20 ( % D 0 % B E % D 1 % 8 2 % 2 0 % D 1 % 8 4 % D 1 % 8 0 . , % 3 A % 2 0
• %D1%81%D 0%BB%D0%BE%D0%B2%D 0%B0%2C% 20%D0%B2%D 1%8B
• %D1%80%D0%B0%D0%B6%D 0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%20
• %D1%84%D1%80%D0% B0%D0%B7%D1%8B (Erişim: 30.08.2020)
• Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. 1.baskı, İstanbul, Boğaziçi yayınları, 2019.
• Ispolatov A.M. “Односоставные конструкции и методика работы над ними с иностранными учащимися”, Русский язык за рубежом. Выпуск №4 (16) (1970). (“Odnosostavnıe konstruktsii i metodika rabotı nad nimi s inostrannımi uçaşimisya”) http://www.russianedu.ru/magazine/archive/rub/2/3.html (Erişim: 30.08.2020)
• Menz, Astrid. “Slavic Language Influence on Gagauz” (Slav Dillerinin Gagauzcaya Etkisi). bilig, Kış 24, (2003): 23-44
• Nemeth J. Turkish Grammar, Mouton, , S’-Gravenhages, 1962).
• NurbayevaA.M., L.A. Bugеnova. “The Official Language In The Advertising Sector Of The Republic Of Kazakhstan”, Vestnik КазНПУ им. Абая, серия «Филологический науки», №2 (68), (2019) (in Rus.)
• Özkan, Fatma – Bağdagül Musа. “Yabancı Dillerin Türkçenin Söz Dizimi Üzerindeki Etkisi” bilig, Yaz, sayı 30, (2004): 95-139
• Soper J. J. Loan Syntax İn Turkic And İranian, Bloomington, İndiana, 1996.
• Аманжолов, Сәрсен. Қазақ әдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы / Павлодар: Павлодар мемлекеттік ун- ті–Қазақ тіл білімінің антологиясы, 2008 (Amanjolov, Särsen. Qazaq ädebî tili sintaksisiniŋ qısqaşa kursı)
• Архипова Л.В. (Составитель). Безличное Предложение / Методическая разработка для преподавателей русского языка как иностранного и студентов – иностранцев подготовительного факультета, Изучающих русский язык, Издательство ФГБОУ ВПО «ТГТУ» Тамбов, 2015 УДК 811.161.1(076) ББКШ13(Рус)-2-96 Б39, 2015 (Arhipova L.V. Bezliçnoye Predlojenie/ Metodiçeskaya razrabotka dlya prepodavateley russkogo yazıka kak inostrannogo i studentov – inostrantsev podgotovitel’nogo fakul’teta, izuçayuşih russkiy yazık) https://docplayer.ru/28264583-Bezlichnoe-predlozhenie.html (Erişim: 30.08.2020)
• Аханов, Кәкен. Грамматика теориясының негіздері, Алматы, Санат, 1996. (Ahanov, Käken. Grammatika teoriyasınıŋ negizderi)
• Ахманова О. С. “Словосочетание”, Сб. Вопросы грамматического строя, АН, Москва, 1955. (Ahmanova O.S. Slovosoçetaniye/ Voprosı grammatiçeskogo stroya)
• Аширова А., «Mеңгеріле байланысқан есімді сөз тіркесінің түрлері», Қазұу Хабаршысы, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Алматы, 2012, 49-52бб. Ashirova Anar Tishibaevna (2012). Types Of Phrases By Management Connection. [QazUU Habarshisi], Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, №1 (135), (2012): 49-52бб. (in Kaz.) (Aşirova A., “Meŋgerile baylanısqan esimdi söz tirkesteriniŋ türleri”)
• Байтұрсынов, Ахмет. Тіл тағылымы, Алматы, Ана тілі, 1992. (Baytursınova, Ahmet. Til tağılımı)
• Балақаев М. - Т. Сайрамбаев. Қазіргі қазақ тілі, 3-басылуы, Алматы, 1997. Balaqayev M.-T. Sayrambayev.
• Qazirgi qazaq tili)
• Балақаев, Мәулен. Қазіргі қазақ тілі: сөз тіркесі мен жай сөйлем синтаксисі, Алматы, 1992. (Balaqayev, Mäwlen. Qazirgi qazaq tili: söz tirkesi men jay söylem sintaksisi)
• Баскаков Н. А. “Структура простого предложения в тюркских языках” // Труды института языка и литературы АН Кирг. ССР. Вып. VI. -Фрунзе, 23, (1956). Баскаков H.A. Предложение и словосочетание в тюркских языках (Baskakov N. A. “Struktura prostogo predlojeniya v tyurkskih yazıkah // Trudı instituta yazıka i literaturı. Baskakov N.A. Predlojeniye i slovosoçetaniye v tyurkskih yazıkah)
• Есембеков, Темірғали. «Аударма туралы заң қажет», «қамшы.кз» ақпараттық порталы, 20 Мамыр 2012 (Esembekov, Temirgali. “Awdarma turalı zaŋ qajet”) https://qamshy.kz/article/38-temirghali-esembekov- audarma-turaly-zanh-qadget (Erişim: 30.03.2014)
• Есембеков, Темірғали. «Аударма ісінің ахуалы қалай?», «Ана тілі» газеті, 7 Қаңтар 2010 (Erişim: 30.03.2014) (Esembekov, Temirgali. “Awdarma isiniŋ ahuwalı qalay?”)
• Қордабаев Т. Р. Тарихи синтаксис мәселелері, Алматы, Ғылым, 1964. (Qordabayev T.R. Tarihî sintaksis mäseleleri)
• Марданов Ш.К. “Русские “кальки” в узбекском литературном языке” Тюркологические исследования.
• Ilim, Frunze, (1986). (in Rus.) (Mardanov Ş.K. “Russkie “kal’ki” v uzbekskom literaturnom yazıke”)
• Покровская Л. А. “Принципы исследования синтаксических изменений в тюркских языках” Проблемы современной тюркологии. Ленинград, (1980). (Pokrovskaya L.A. “Printsipı issledovaniya sintaksiçeskih izmeneniy v tyurkskih yazıkah)
• Сайрамбаев Т. Қазіргі қазақ тіліндегі күрделі сөз тіркестері, Алматы, Мектеп, 1981 (Sayrambayev T. Qazirgi qazaq tilindegi kürdeli söz tirkesteri)