Romanya Heyetinin Sultan Abdülmecid’i Ziyareti (1860) ve Dimitrie Bolintineanu'nun Osmanlı Ülkesi Anlatıları

Yıl 2022, Cilt: 32 Sayı: 2, 615 - 641, 30.12.2022

Mariana Budu

https://doi.org/10.26650/iuturkiyat.1125150

Öz

İnsanoğlu tarih boyunca dünyanın bilinmeyen yerlerini keşfetme, uzak ülkeleri görme, yeni insanlar ve yeni yerleri çeşitli amaçlarla tanıma ve tanıtma ihtiyacı hissetmiştir. Özellikle Batı, Doğu uygarlığını, Doğu da Batı uygarlığını daima merak etmiştir. Bu merakın sonucunda da Batı ve Doğu uygarlıklarında seyahatname türünde birçok eser yazılmıştır. Mevzuya kadim Türkiye-Romanya ilişkileri ekseninde bakıldığında, XIX. yüzyılda Rumen seyyahlar, şairler, yazarlar veya diplomatların birtakım seyahatname, sefaretname ve gezi günlükleri kaleme aldığı görülmektedir. XIX. yüzyılda Romanya’dan Doğu’ya, yani Osmanlı coğrafyasına seyahat eden seyyahların seyahatnameleri, sefaretnameleri ve gezi günlükleri bizlere Doğu’yu detaylıca anlatan önemli eserlerdendir. Bu eserler arasında şair, devlet adamı ve seyyah Dimitrie Bolintineanu’nun Seyahatname’si ve Doğu kültüründen etkilenerek yazdığı Boğaziçi Çiçekleri şiir dizisi öne çıkmaktadır. D. Bolintineanu Seyahatname’sinde Osmanlı coğrafyasını, Doğu’ya seyahat eden çağdaşlarına göre birçok açıdan farklı izlenimlerle aktarmıştır. Bununla birlikte, 1860 yılında İstanbul’a gelen Rumen heyetiyle birlikte Sultan Abdülmecid’e ziyarette bulunan D. Bolintineanu, Seyahatname’sine bunu detaylı bir şekilde kaydetmiştir. Dolayısıyla bu makalede XIX. yüzyılda Osmanlı ülkesine gelen Rumen seyyahlar, D. Bolintineanu’nun Seyahatname’sinde geçen Anadolu seyahati, Rumen heyetinin 1860 yılında Sultan Abdülmecid’e yaptığı ziyaret ve buna bağlı olarak XIX. yüzyılda Romanya-Osmanlı ilişkileri ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Romanya, Seyyah, Seyahatname, Romanya, Osmanlı Devleti, Anadolu, Sultan Abdülmecid, Dimitrie Bolintineanu,

Destekleyen Kurum

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ TRANSFER UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ve HOS METAL ANAHTARLIK VE AKSESUARLARI SAN.TİC.LTD.ŞTİ.

Proje Numarası

KAP2021-20

Teşekkür

HOS METAL ANAHTARLIK VE AKSESUARLARI SAN.TİC.LTD.ŞTİ. ve Sayın Prof. Dr. Hacer Topaktaş Üstüner’e teşekkürü borç bilirim.

Visit of the Romanian Delegation to Sultan Abdulmejid (1860) and Dimitrie Bolintineanu's Narratives of the Ottoman Country

Öz

Throughout history, human beings have felt the need to explore unknown places of the world, see distant countries, and recognize and promote new people and new places for various purposes. Especially the West has always wondered about Eastern civilization, and the East has always wondered about Western civilization. As a result of this curiosity, many works in the form of travelogues were written both in Western and Eastern civilizations. Approaching the issue in the context of ancient Turkey-Romania relations, it is seen that Romanian travelers, poets, writers, or diplomats wrote some travel books, embassies, and travel diaries in the 19th century. The travelogues, embassies, and travel diaries of travelers who traveled from Romania to the East, that is, to Ottoman geography,are important works that provide detailed information about the East. Among these works, poet, statesman, and traveler Dimitrie Bolintineanu's Travelogue and his poem series Bosphorus Flowers, which he wrote with the influence of Eastern culture, stand out. In his Travelogue, D. Bolintineanu described the Ottoman geography with different impressions on many aspects compared to his contemporaries who traveled to the East. However, D. Bolintineanu, who visited Sultan Abdulmejid with the Romanian delegation that came to Istanbul in 1860, recorded this visit in detail in his Travelogue. Therefore, this article will discuss Romanian travelers who visited the Ottoman country in the nineteenth century, D. Bolintineanu's Anatolian trip in the Travelogue, the visit of the Romanian delegation to Sultan Abdulmejid in 1860, and,consequently, Romanian-Ottoman relations in the 19th century.

Anahtar Kelimeler

Dimitrie Bolintineanu, Traveler, Travelogue, Romania, The Ottoman Empire, Anatolia, Sultan Abdulmejid, Seyyah, Seyahatname, Romanya, Osmanlı Devleti, Anadolu, Sultan Abdülmecid

Proje Numarası

KAP2021-20

Kaynakça

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Sadâret Âmedi Kalemi Belgeleri (A.} AMD.): 90/56.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). İrâde Hâriciye (İ.HR.): 178/9805; 178/9830; 179/9848; 179/9857; 183/10195.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı, Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA). Hâriciye Nezareti Mektûbî Kalemi (HR. MKT): 348/24; 348/84.
• Romanya Milli Kütüphanesi Resmî Web Sitesi. https://www.bibnat.ro. Alecsandri, Vasile. Opere IV: Proză. Bükreş: Edebiyat Yayınları, 1974.
• Alexandru Ioan Cuza. (t.y.). Enciclopedia României içinde. Erişim 1 Ocak 2022. http://enciclopediaromaniei. ro/wiki/AlexandruIoanCuza
• Arıkan, Zeki. “1821 Yunan İsyanının Başlangıcı”, Askeri Tarih Bülteni 12/22 (1987): 97-133. Asiltürk, Bâki. “Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler”, Turkish Studies 4/1 (2009): 912-995.
• Asiltürk, Bâki. “Türk Edebiyatında Gezi Kitapları Bibliyografyası”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 2 (2000): 201-232.
• Bakırcılar, N. Ayşe. XIX. Yüzyılda Balkanlarda Dinsel Yapı ve Bunun Ayrılıkçı Hareketlere Etkisi. Yüksek Lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, 2003.
• Baubec, A. “Preocuparile de Turcologie ale lui Teodor T. Burada”, Revista Peuce 6 (1977): 497-500. Erişim 21 Şubat 2022. https://revistapeuce.icemtl.ro/
• Bedir, Ömer. “Osmanlı İmparatorluğu’yla İlişkiler Bağlamında Voyvodalıklardan Modern Romanya’ya: Osmanlı-Romanya Diplomatik İlişkileri (1878-1908)”, Artuklu İnsan ve Toplum Bilim Dergisi 5/2 (2020): 56-72. Erişim 12 Mart 2022. doi: 10.46628/itbhssj.814213
• Bell, K. The Constantinople Embassy of Sir Henry Bulwer (1858-1865). Ph. D. Thesis, University of London, 1961. Erişim 01 Kasım 2022. https://etheses-lse-ac-uk.translate.goog/4094
• Birbudak, Toğay S. “The Question of Romanian Union and Alexandru Ioan Cuza’s Visit to Istanbul” Revista de Istorie Militară 5/6 (2015): 3-12. Erişim 17 Eylül 2022. http://www.tsbirbudak.com/wp-content/ uploads/2015/11/The-Question-of-Romanian-Union-and-Alexandru-Ioan-Cuza’s-Visit-to-İstanbul.pdf
• Birbudak, Toğay S. Romanya’nın Bağımsızlığını Kazanması. Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, 2014.
• Bogdan-Duică, G. „Despre Vasile Alecsandri: Întăia Călătorie la Constantinopol”, Viața Romînească 14/1 (1922): 41-53.
• Bolintineanu, Dimitrie (t.y.). Enciclopedia României içinde. Erişim 2 Ocak 2022. http://enciclopediaromaniei. ro/wiki/DimitrieBolintineanu
• Bolintineanu, Dimitrie. Călătorii. 2 cilt. Editör Ion Roman. Bükreş: Edebiyat Yayınları, 1968.
• Bolintenianu, Dimitrie. Lecende İstorice: Versuri. Haz. Anatol ve Dan Vitraşcu. Kişinev: Litera Yayınları, 2001. Burada, Teodor T. “O Călătorie la Românii din Bithinia (Asia-Mică)”, Arhiva 4 (1893a): 53-84.
• Burada, Teodor T. “Românii din Asia-Mică: Relațiune de Călătorie”, Analele Academiei Romane 2/15 (1893b): 392-397.
• Calcan, Gheorghe. “Perception of the Romanian-Ottoman Relationship in the Romanian History Textbooks”, PAU Journal of Social Sciences Institute 6 (2010): 21-30. Erişim 22 Ekim 2022. https://dergipark.org.tr/ tr/download/article-file/411115
• Constantiniu, Florin. O İstorie Sinceră a Poporului Român. 2 cilt. Bükreş: Univers Enciclopedic Yayınları, 2002. Coşkun, Menderes. “Seyahatnâme”. DİA. 37: 13-16. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
• Gödecken, K. B. “Beobachtungen und Funde an der Heiligen Straße zwischen Milet und Didyma, 1984”, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 66 (1986): 217–253. Erişim: 21 Eylül 2021. https://www. jstor.org/stable/i20186500.
• Jelavich, Barbara. History of the Balkans: Eighteenth and Nineteenth Centuries, cilt 1. New York: Cambridge Üniversitesi Yayınları, 10. bs., 1995.
• Karpat, Kemal. “Eflak”. DİA. 10: 466-469. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Kılıç, Selda K. Romanya’nın Bağımsızlığına Giden Yolda Voyvoda Aleksandr Cuza (Koza/Kuza). Ankara: Berikan Yayınevi, 2018.
• Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü. Yitik Miras’ın Dönüş Öyküsü. Ankara: Şefik Matbaası, 2003.
• Marinescu, Luiza. “Romanian Travellers in the Romantic Age: A Case-Study About the Fourty- Eighters as Writers and the Revival of Romanian Literature”, Journal of Romanian Literary Studies 8 (2016): 123-147.
• Mironescu, Doris. “Către o Tipologie a Jurnalului de Călătorie în Cultura Română”, Memorialistica Românească: Între Documentul İstoric şi Obiectul Estetic içinde ed. Marius-Radu Clim, Ofelia Ichim, Doris Mironescu ve I. Repiuc, 271-287. Yaş: A. I. Cuza Üniversitesi Yayınları, 2020. Erişim 4 Mayıs 2022. http://www. philippide.ro/Memorialistica%202020/CUPRINS.pdf
• Munteanu, Luminița. “Călătoriile lui Dimitrie Bolintineanu în „Orıent”: Despre Resursele şi Limitele Stereotipurilor”, Tradiții în Dialog 2. cilt içinde ed. Florentina Vişan ve Anca Focşeneanu, 77-89. Bükreş: Bükreş Üniversitesi Yayınları, 2009.
• Munteanu, Luminița. “Un Român în Țara Turcului: Dimitrie Ralet şi Constantinopolul la 1858”, Otomanii şi Turci: İpostaze şi Valențe İndentitare içinde haz. Luminița Munteanu, 111-123. Bükreş: Bükreş Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Parıza, Maria. “Teodor T. Burada – Folcloristul care i-a Cercetat în Premieră pe Aromâni – în Locurile de Baştină din Balcani”, Datina 6/78 (2020): 6-9. Erişim 21 Mart 2022. www.cctb.ro
• Petraşcu, Nicolae. Dimitri Bolintineanu. Bükreş: Bucovina Yayınları, 1932.
• Rachieru, Silvana. “Principele Alexandru Ioan Cuza la Constantinopol: Dileme, Protocoale şi Locuri ale Memoriei în Călătoriile Oficiale în Capitala Otomană (1860,1864)”, 160 de Ani de la Unirea Principatelor: Oameni, Fapte şi İdei din Domnia lui Alexandru Ioan Cuza içinde ed. P. Zahariuc ve A. B. Ceobanu, 567- 595. Yaş: A. I. Cuza Üniversitesi Yayınları, 2020.
• Ralet, Dimitrie. Suvenire şi İmpresii de Călătorie în România, Bulgaria, Constantinopol. Editör M. Angelescu. Bükreş: Minerva Yayınları, 1979.
• Sabou, Lavinia. “Geografia Oraşului Constantinopol în Scrierile lui Vasile Alecsandri şi Dimitrie Ralet”, Annales Universitatis Apulensis. Series Philologica 1 (2017): 245-256.
• Sezer, Hamiyet. “Mora İsyanı ve Yunanistan’ın Bağımsızlığı (1821-1829)”, Osmanlı 2. cilt içinde 87-93. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 1999.
• Topaktaş-Üstüner, Hacer. “Avrupa’dan Başka bir Dünya: Polonyalı Seyyah Jan Potocki’nin Anlatımında İstanbul ve Mısır (1784)”, Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 30/2 (2016): 65-87.
• Topaktaş-Üstüner, Hacer. “Lehistan Elçisi Karol Boscamp Lasopolski’ye Babıali Tarafından Uygulanan Teşrifat ve Kabul (1776-1778)”, Amme İdaresi Dergisi 53/1 (2020): 59-91.
• Trohani, Nicolae. “115 de la Moartea lui Vasile Alecsandri: Note și Însemnări”, Muzeul Național de Istorie a României 17 (2005): 191-198. Erişim 20 Nisan 2022. https://www.ceeol.com/search/article-detail?id=559437
• Uyanık, Feyzullah. “İsyan İkliminde Kadim Nizamı İhya Etmek: 1821 Rum İsyanı Akabinde Yapılan Eflak ve Boğdan İdarî Düzenlemeleri”, History Studies 11/1 (2019): 403-428.
• Vainovski-Mihai, İrina. Călători Români în Orientul Apropiat şi İmaginea Orientului 1880-1914. Bükreş: Pro Universitaria Yaınları, 2010.
• Vârgolici, Teodor. Dimitri Bolintineanu şi Epoca Sa. Bükreş: Minerva Yayınları, 1971.
• “Voyage du prince Alexandre-Jean á Constantinople.” L’illustration, Journal Universel, 20 Ekim 1860. Erişim 2 Şubat 2022. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=osu.32435054249438&view=1up&seq=433