The Theme of Banditry in Kemal Tahir’s Novels “Yorgun Savaşçı” and “Rahmet Yolları Kesti” (1919-1939)

Yıl 2023, , 241 - 281, 05.01.2024

Ercan Uyanık

https://doi.org/10.26650/YTA2023-1229492

Öz

In this study, the thoughts of Kemal Tahir, who has an important place in Turkish literature with his original ideas and meticulous studies, on the phenomenon of banditry are discussed. The “banditry theme” in the author’s novels “Yorgun Savaşçı” and “Rahmet Yolları Kesti” is analyzed. The phenomenon of banditry, which is considered as an integral part of the village novel in literary terms, has been evaluated by many novelists within the framework of “social banditry”. In this regard, Kemal Tahir has a special place due to his adoption of a contrary idea. Although the author emphasizes the phenomenon of banditry in all his novels dealing with the village, his novel “Rahmet Yolları Kesti” has been the most discussed work in this respect. A similar situation was experienced in the novel “Yorgun Savaşçı”, although not in the context of banditry, and it became the subject of great debate at the time. When these two novels were first published, they were discussed within an ideological framework. For this reason, it has been observed that neither the author nor his works have found the value they deserve until today.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, Yorgun Savaşçı, Rahmet Yolları Kesti, Banditry, Historical Novel

Kemal Tahir’in “Yorgun Savaşçı” ve “Rahmet Yolları Kesti” Romanlarında Eşkıyalık Teması (1919-1939)

Öz

Bu çalışmada özgün fikirleri ve titiz çalışmaları ile Türk Edebiyatı’nda önemli bir yere sahip olan Kemal Tahir’in, eşkıyalık olgusu hakkındaki düşünceleri ele alınmıştır. Yazarın “Yorgun Savaşçı” ve “Rahmet Yolları Kesti” adlı romanlarındaki “eşkıyalık teması” incelenmiştir. Edebi anlamda köy romanının ayrılmaz bir parçası olarak ele alınan eşkıyalık olgusu, pek çok romancı tarafından “sosyal eşkıyalık” çerçevesinde değerlendirilmiştir. Bu hususta Kemal Tahir, aykırı bir fikir benimsemesi sebebiyle farklı bir yere sahiptir. Yazar, köyü ele aldığı tüm romanlarında eşkıyalık olgusu üzerinde durmakla birlikte, “Rahmet Yolları Kesti” adlı romanı bu bakımdan en çok tartışılan eseri olmuştur. Benzer bir durum eşkıyalık bağlamında olmasa da “Yorgun Savaşçı” romanı için de yaşanmış, o dönemde büyük tartışma konusu haline gelmiştir. Söz konusu bu iki roman yayımlandıkları ilk zamanlarda ideolojik çerçevede ele alınmışlardır. Bu sebeple ne yazar ne de eserlerinin günümüze değin hak ettiği değeri bulamadıkları gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kemal Tahir, Yorgun Savaşçı, Rahmet Yolları Kesti, Eşkıyalık, Tarihi Roman

Kaynakça

• Düstûr google scholar
• Aka, Nilüfer: “Kemal Tahir’in “Yorgun Savaşçı” Romanında Yapı ve İzlek”, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, S. 27, 2015, s. 150-181. google scholar
• Akdağ, Mustafa: Türk Halkının Dirlik ve Düzenlik Kavgası Celalî İsyanları, Cem Yayınevi, İstanbul, 1995. google scholar
• Aktaş, Şerif: Anlatma Esasına Bağlı Edebi Metinlerin Tahlili-Teori ve Uygulama, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul, 2022. google scholar
• Aktaş, Şerif: Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara, 1991. google scholar
• Altan, Suna: “1923-1938 Dönemi Arşiv Belgeleri Işığında Eşkıyalık Faaliyetlerine Genel Bir Bakış” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 23 S. 2, 2018, s. 631-642. google scholar
• Altınova, Banu: “Kemal Tahir’in Romanlarında Eşkıya ve Eşkıyalık”, Hece, Türkiye’nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir Özel Sayısı, S. 181, 2012, s. 232-243. google scholar
• Aslan, Cumhur: “Türkiye’de Politik Roman: 12 Mart Döneminde İdeoloji ve Edebiyat”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 11, S. 47, 2011, s. 171-187. google scholar
• Avcı, Güven: “Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe”, Biyografya 4- Kemal Tahir, ed.: Ayşegül Yaraman, İstanbul, Bağlam Yayınları, 2004, s. 121-146. google scholar
• Ayas, Güneş: “Kemal Tahir ve Dostoyevski Üzerine Düşünceler”, Bir Kemal Tahir Kitabı Türkiye’nin Ruhunu Aramak, ed.: Kurtuluş Kayalı, İthaki Yayınları, İstanbul 2010, s. 175-194. google scholar
• Barkey, Karen: Eşkıyalar ve Devlet: Osmanlı Tarzı Devlet Merkezileşmesi, çev.: Zeynep Altıok, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1999. google scholar
• Boratav, Pertev Naili: Köroğlu Destanı, Adam Yayıncılık, İstanbul, 1984. google scholar
• Bozdağ, İsmet: Kemal Tahir ’in Sohbetleri, Emre Yayıncılık, İstanbul, 1995. google scholar
• Coşkun, Sezai: Esir Şehrin Hür İnsanı Kemal Tahir İnsan, Eser, Fikir, Dergah Yayınları, İstanbul, 2012. google scholar
• Çavdar, Tevfik: “Roman, Tarih ve Kemal Tahir”, Bir Kemal Tahir Kitabı Türkiye’nin Ruhunu Aramak, ed.: Kurtuluş Kayalı, İthaki Yayınları, İstanbul, 2010, s. 57-60. google scholar
• Demirci, Süleyman-Çabuk, Fehminaz: “Celâli Kürt Eşkıyası: Bayezid Sancağı ve Osmanlı-Rus-İran Sınır Boylarında Celâli Kürt Aşireti’nin Eşkıyalık Faaliyetleri (1857-1909)”, History Studies, C. 6, S. 6, Aralık 2014, s. 71-97. google scholar
• Eğribel, Ertan: “Kemal Tahir Düşüncesinin Dinamizmi: Sosyalizm, Batıcılaşma ve Doğu Sorunu”, Bir Kemal Tahir Kitabı Türkiye’nin Ruhunu Aramak, ed.: Kurtuluş Kayalı, İthaki Yayınları, İstanbul, 2010, s. 66-81. google scholar
• Ertürk, Recep: “21. Yüzyılda Kemal Tahir Okumak”, Hece, Türkiye’nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir Özel Sayısı, S. 181, 2012, s. 336-342. google scholar
• Erverdi, Ezel: “Bir Hakkı Teslim Etmek”, Bir Kemal Tahir Kitabı Türkiye’nin Ruhunu Aramak, ed.: Kurtuluş Kayalı, İthaki Yayınları, İstanbul, 2010, s. 19-31. google scholar
• Fedai, Özlem: “Kemal Tahir’in Gözünden Milli Mücadele Yılları Anadolu’sunda Yozlaşma ve Çürüme”, Hece, Türkiye’nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir Özel Sayısı, S. 181, 2012, s. 165-172. google scholar
• Gözütok, Türkan: “Eşkıyalık ve Çakırcalı Mehmet Efe’nin Türk Edebiyatına İzdüşümü”, Türkbilig, S. 21, 2011, s. 49-72. google scholar
• Gündüz, Tufan: “Konar Göçer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVİA), C. 26, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara,1989, s. 161-163. google scholar
• Hobsbawm, Eric J.: Eşkıyalar, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2011. google scholar
• Kalkan, Bülent: “Hangi Köydensiniz?”, Biyografya 4-Kemal Tahir, ed.: Ayşegül Yaraman, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2004, s. 107-120. google scholar
• Karadeniz, Abdurrahim: “Yorgun Savaşçı’nın Spot Işıkları”, Hece, Türkiye’nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir Özel Sayısı, S. 181, 2012, s. 294-300. google scholar
• Karagöz, Mehmet: “17. Asrın Sonunda Filibe ve Çevresinde Eşkıyalık Hareketleri (1680-1700)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 16, S. 2, 2006, s. 374. google scholar
• Kemal Tahir: Kemal Tahir ’den Fatma İrfan’a Mektuplar, Sander Yayıncılık, İstanbul, 1979. google scholar
• Kemal Tahir: Rahmet Yolları Kesti, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1975. google scholar
• Kemal Tahir: Rahmet Yolları Kesti, İthaki Yayınları, İstanbul, 2011. google scholar
• Kemal Tahir: Yorgun Savaşçı, İthaki Yayınları, İstanbul, 2017. google scholar
• Moran, Berna: Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2, İletişim Yayınları, İstanbul, 2017. google scholar
• Narlı, Mehmet: “Köy Romanı İçinde Kemal Tahir”, Hece, Türkiye’nin Ruhunu Arayan Aydın Kemal Tahir Özel Sayısı, S. 181, 2012, s. 226-231. google scholar Safi, Polat: “Yargılamak mı Anlamak mı? Vefatından 37 Yıl Sonra Kemal Tahir’i Okumak”, ed.: Kurtuluş Kayalı, Bir Kemal Tahir Kitabı Türkiye’nin Ruhunu Aramak, İstanbul, İthaki Yayınları, 2010, s. 117-123. google scholar
• Şahin, İlhan: Osmanlı Döneminde Konar-Göçerler, Eren Yayınları, İstanbul, 2006. google scholar
• Tekin, Mehmet: Roman Sanatı 1-Romanın Unsurları, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2022. google scholar
• Topluk, Gökhan: “Kemal Tahir ve Yaşar Kemal Örnekleri Üzerinden Eşkıyalık Yazımına Bir Bakış”, Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 5, S. 1, 2017, s. 59-78. google scholar
• Uyanık, Ercan: 20. Yüzyılın Başlarında Batı Anadolu’da Eşkıyalık ve Çakırcalı Mehmet Efe. İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı, İzmir, 2017. google scholar
• Uzun, Efkan: “Osmanlı Örneklemi Üzerinden Sosyal Eşkıyalığa Bir Bakış”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Y. 10, S. 3, Aralık 2006, s. 31-45. google scholar
• Yakut, Kemal: “Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Eşkıyalığın Önlenmesine İlişkin Düzenlemeler”, Kebikeç, S. 34, 2012, s. 139-157. google scholar
• Yazoğlu, Cengiz: “Kemal Tahir’in Tarihe Bakışı”, Biyografya 4- Kemal Tahir, ed.: Ayşegül Yaraman, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2004, s. 51-58. google scholar
• Yetkin, Sabri: Ege’de Eşkıyalar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 1996. google scholar