The Convention of Saint Germain-en-Laye dated September 10, 1919 on the Abolition of Slavery in Africa and its Ratification by Türkiye in the Treaty of Lausanne

Yıl 2023, , 1 - 25, 05.01.2024

Gürsoy Şahin

https://doi.org/10.26650/YTA2023-1331172

Öz

The study purposes to examine the content of the Convention of Saint Germain-en-Laye dated September 10, 1919 about Africa and slave trade, which Türkiye committed to participate and ratify as required by the Treaty of Lausanne. This contract underlined in the Lausanne Treaty is generally mentioned in the sources with the principles for preventing the slave trade. However, the convention declared that the states exercising their sovereign rights in the African territories would continue to oversee the protection of the indigenous population and inspect the improvement of their material and spiritual welfare. Again, according to the agreement, efforts would also be made to ensure the abolition of all types of slavery in particular, as well as slave trade by sea and land. Moreover, decisions were made regarding issues such as the future of Africa, water basins, commercial equality, and etc. In this way, through the Treaty of Lausanne, Türkiye was involved in the issues related to Africa and slavery, as well as became a party to the decisions taken on this issue in the international field. The basic sources of the study involve official publications, Ottoman Archive documents, and the Minutes of the Grand National Assembly of Türkiye.

Anahtar Kelimeler

Africa, slave trade, Treaty of Lausanne, Convention of Saint Germain-en-Laye

Proje Numarası

Yok

Afrika’da Köleliğin Kaldırılmasına Dair 10 Eylül 1919 Tarihli Saint Germain-en-Laye Sözleşmesi ve Lozan Barış Antlaşması’nda Türkiye Tarafından Onaylanması

Öz

Çalışmanın amacı Lozan Barış Antlaşması gereği Türkiye’nin katılmayı ve onaylamayı taahhüt ettiği 10 Eylül 1919 tarihli, Afrika ve köle ticareti hakkındaki Saint Germain-en-Laye Sözleşmesinin içeriğini irdelemektir. Lozan Antlaşması’nda vurgu yapılan bu sözleşme, kaynaklarda genel olarak köle ticaretinin önlenmesine yönelik esaslarla anılmaktadır. Sözleşmede Afrika topraklarında egemenlik haklarını kullanan devletlerin yerli nüfusun korunmasını gözetmeye ve onların maddi ve manevi refah koşullarının iyileştirilmesini denetlemeye devam edecekleri bildirilmekteydi. Yine sözleşmeye göre özellikle köleliğin her türü ile deniz ve kara yoluyla yapılan köle ticaretinin ortadan kaldırılmasını güvence altına almak için gayret gösterilecekti. Ayrıca Afrika’nın geleceği, su havzaları, ticari eşitlik vb. hususlarla ilgili kararlar da alınmış idi. Bu şekilde Türkiye, Lozan Antlaşması’yla Afrika ve kölelikle ilgili meselelere dâhil olup, uluslararası alanda bu konuda alınmış kararlara taraf oldu. Çalışmanın kaynaklarını temel olarak resmî yayınlar, Osmanlı Arşivi belgeleri ve TBMM Zabıt Cerideleri oluşturdu.

Anahtar Kelimeler

Afrika, Köle Ticareti, Lozan Barış Antlaşması, Saint Germain-En-Laye Sözleşmesi

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA) Meclis-i Vükela Mazbataları (MV), 1/13, s. 1-3 (H. 15/04/1302). google scholar
• İrâde Hariciye (İ.HR.), 295/18661 (H. 28/01/1302). google scholar
• Yıldız Esas Evrakı (Y.EE), 73/17, s. 1 (H. 06/L/1302). google scholar
• Yıldız Sadaret Resmi Maruzat Evrakı (Y.A.RES), 51/19, 002-(H. 15-11-1307). google scholar
• Yıldız Perakende Sadâret Hususî Maruzât Evrakı (Y.A.HUS), 180/46, s. 1 (H. 14/S/1302). google scholar
• “26 Şubat 1885 tarihli Berlin umumî senediyle, 2 Temmuz 1890 tarihli Brüksel umumî senedi ile beyannamesinin yeniden tetkikini mutazammın olarak Senjermen-Anley’de imzalanan 10 Eylül 1919 tarihli mukavelename”, Türkiye Cumhuriyeti’nce Tekrar Meriyete Konmaları veya İltihak veyahud Tasdik Edilmeleri Lozan Konferansı’nda Taahhüt Olunan Muahedat, Mukavelat ve İtilafnameler, Türk Ocakları Merkez Heyeti Matbaası, Ankara, 1928, s. 163-173. google scholar
• “Afrika’da mevadı kühuliyenin tabi olacağı usule dair Senjermen-Anley’de imzalanan 10 Eylül 1919 tarihli mukavelename”, Türkiye Cumhuriyeti’nce Tekrar Meriyete Konmaları veya İltihak veyahud Tasdik Edilmeleri Lozan Konferansı’nda Taahhüt Olunan Muahedat, Mukavelat ve İtilafnameler, Türk Ocakları Merkez Heyeti Matbaası, Ankara, 1928, s. 37-47. google scholar
• Afrika-yı Garbi İşlerine Dair Berlin’de Mün’akid Konferans Mazbatalarının Tercümesidir, Matbaa-yı Osmaniye, Dersaadet, 1302. google scholar
• Düstur, Tertip 1, C. 4, İstanbul, 1296. google scholar
• Düstur, Tertip 1, C. 6, (4 Zilka’de 1304,14 Ramazan 1312,13 Temmuz 1303(1887)-27 Şubat 1310(1890), Başvekâlet Devlet Matbaası, Ankara, 1939. google scholar
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler, Birinci Takım, C. II, İkinci Komisyonu Tutanakları ile Raporları (Yabancılara Uygulanacak Rejim), çev. Seha L. Meray, Yapı Kredi Yay., 3. Baskı, İstanbul, 2001. google scholar
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler, Birinci Takım, C. I, Kitap II, Genel Oturumların Protokolleri ve Birinci Komisyonun Tutanakları ile Raporları (Ülke ve Askerlik Sorunları), çev. Seha L. Meray, Yapı Kredi Yay., 3. Baskı, İstanbul, 2001. google scholar
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler, İkinci Takım, C. II, Konferansda İmzalanan Senetler (30 Ocak ve 24 Temmuz 1923), çev. Seha L. Meray, Yapı Kredi Yay., 3. Baskı, İstanbul, 2001. google scholar
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar-Belgeler, İkinci Takım, C. I, Kitap II, Konferansın İkinci Dönemine İlişkin Tutanaklar ile Belgeler (23 Nisan ve 24 Temmuz 1923), çev. Seha L. Meray, Yapı Kredi Yay., 3. Baskı, İstanbul, 2001. google scholar
• Resmî Ceride, Sene: 4, S. 375, 18.05.1926. google scholar
• Resmi Gazete, S. 11599, 6 Ocak 1964. google scholar
• TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: II, C. 25, İçtima Senesi: III, Doksan Beşinci İçtima, 6.5.1926, s. 45-6, Sıra Numarası: 157. google scholar
• Türkiye Cumhuriyeti’nce Tekrar Meriyete Konmaları veya İltihak veyahud Tasdik Edilmeleri Lozan Konferansı’nda Taahhüt Olunan Muahedat, Mukavelat ve İtilafnameler, Türk Ocakları Merkez Heyeti Matbaası, Ankara, 1928. google scholar
• A/CONF.13/7, United Nations Conference on the Law of the Sea, Geneva, Switzerland, 24 February to 27 April 1958. google scholar
• Bozkurt, Gülnihal: “Köle Ticaretinin Sona Erdirilmesi Konusunda Osmanlı Devletinin Taraf Olduğu İki Devletlerarası Anlaşma”, OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, C. 1, S. 1, Şubat 1990, s. 45-77. google scholar
• Budak, Mustafa, Misâk-ı Milli’den Lozan’a İdealden Gerçeğe Türk Dış Politikası, Küre Yayınları, 5. Baskı, İstanbul, 2014. google scholar
• “Convention Signed at Saint Germain-en-Laye, September 10, 1919 Revising the general act of Berlin of 1885 and the general act and declaration of Brussels of 1890”, Papers Relating to the Foreign Relations of the United States, 1928, Volume I, United States Government Printing Office, Washington, 1942. google scholar
• Dinç, Güven - Çelik, Cemil: “Kıbrıs’ta Kölelik (1800-1878)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 5, S. 23, Güz 2012, s. 185-196. google scholar
• Elias, T. O.: “The Berlin Treaty and the River Niger Commission”, The American Journal of International Law, Oct., 1963, Vol. 57, No. 4 (Oct., 1963), pp. 873-882. google scholar
• Fischer, Hugo: “The Suppression of Slavery in International Law: II”, The International Law Quarterly, Oct., 1950, Vol. 3, No. 4 (Oct., 1950), pp. 503-522. google scholar
• http://unic.un.org/aroundworld/unics/common/documents/publications/udhr/ankara_ udhr_turkish.pdf (Erişim Tarihi: 09.05.2023). google scholar
• https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1928v01/d311 (Erişim Tarihi: 09.05.2023). google scholar
• https://www.ohchr.org/en/instruments-mechanisms/instruments/slavery-convention (Erişim Tarihi: 09.05.2023) google scholar
• Keith, Arthur Berriedale: The Belgian Congo and The Berlin Act, Clarendon Press, Oxford, 1919. google scholar
• Konan, Belkıs: “Osmanlı Devleti’nden Erken Cumhuriyet Dönemine Kadın Ticaretinin Engellenmesi Yolunda Yapılan Girişimler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 70, S. 4, 2021, s. 1479-1504. google scholar
• Koponen, Juhani: “The Partition of Africa: A Scramble for a Mirage?”, Nordic Journal of African Studies, 2/1, 1993, s. 117-135. google scholar
• Kurnaz Şahin, Feyza: Çanakkale Savaşları ve Kara Afrika Basını Savaş, Basın ve Propaganda, 2. Baskı, Berikan Yayınevi, Ankara, 2020. google scholar
• Meray, Seha L.: “Devletler Hukukuna Göre Ülke İktisabı Şekilleri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, C. 10, S. 3, Mart 1955, s. 78-106. google scholar
• Özdağ, Abdullah: “Afrika’da Esir Ticaretinin Yasaklanması: Brüksel Konferansı (1890)”, ANKASAM Bölgesel Araştırmalar Dergisi, C. 2, S. 1, Mayıs 2018, s. 244-302. google scholar
• Parlatır, İsmail: “Türk Sosyal Hayatında Kölelik”, Belleten, C. 47, S. 187, Temmuz 1983, s. 805-830. google scholar
• Şahin, Gürsoy: “Afrika’nın Sömürgeleştirilme Sürecinde Berlin Konferansı (18841885) ve Afrika Basınına Yansımaları”, History Studies, C. 10, No 1, Şubat 2018, s. 247-268. google scholar
• “The Relation Between the Articles Concerning the Law of the Sea Adopted by the International Law Commission and International Agreements Dealing With the, Suppression of the Slave Trade”, The Official Records of the United Nations Conference on the Law of the Sea, Volume I (Preparatory Documents), Document: A/ CONF.13/7, United Nations Conference on the Law of the Sea, Geneva, Switzerland, 24 February to 27 April 1958. google scholar
• “Treaty of Peace Between The Allied and Associated Powers and Hungary”, http://www. gwpda.org/versa/tri5.htm (Erişim Tarihi: 09.05.2023). google scholar