14. Süvari Tümeni’nin Harp Raporuna Göre Afyonkarahisar Muharebesi (1 – 8 Ekim 1921)

Yıl 2024, , 209 - 250, 05.07.2024

Çağlar Öngel

https://doi.org/10.26650/YTA2024-1395958

Öz

15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan kuvvetlerinin İzmir’i işgal etmesi ve 19 Mayıs 1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a gelmesiyle birlikte Millî Mücadele Harekatı başlamıştır. 1921 yılına gelindiğinde düzenli ordu kurulmuş, (Düzenli ordunun teşkili, TBMM hükümetinin kuruluşundan iki aya yakın bir zaman sonra 20-25 Haziran 1920 olarak kabul edilir) ve 14. Süvari Tümeni, Batı Cephesi Komutanlığına bağlanmadan önce 1921 yılının mart ayında Merkez Ordusu teşkilatı altında Zara bölgesinde faaliyet göstermiştir. 1921 yılının temmuz ayında ise Batı Cephesi Komutanlığına bağlanmıştır. 16 Temmuz’da 5. Grup Komutanlığına bağlanarak faaliyetlerini sürdürmüştür. Kütahya ve Eskişehir Muharebelerinde, Sakarya Meydan Muharebesi’nde 5. Süvari Grubuna bağlı hareket etmiştir. 13 Eylül 1921 tarihinden sonra ise Grup Komutanlıkları Kolordu teşkilatına dönüştürülünce 14. Süvari Tümeni, 5. Süvari Kolordu Komutanlığında kalarak Türk İstiklal Harbi’nin sonuna kadar adı geçen kolorduda muharebe görevini icra etmiştir. 14. Süvari Tümeni, Yarbay (daha sonra Tümgeneral) Mehmet Suphi (Kula) Bey’in komutanlığında faaliyetlerini yürütmüştür. Ayrıca tümen kuruluşunda 3., 54. ve 55. Süvari Alayları yer almıştır. Bu çalışmada, 14. Süvari Tümen Komutanlığının harp raporları deşifre edilerek ve haritalarla desteklenerek 1-8 Ekim 1921 tarihleri arasında gerçekleşen Afyonkarahisar Muharebesi ilk defa değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Süvari, Tümen, Afyonkarahisar, Harp Raporu, Mehmet Suphi Kula

Teşekkür

Prof. Dr. Cezmi Eraslan ve Arş. Gör. Umut Dere'ye teşekkür ederim.

The Battle of Afyonkarahisar According to the War Report of the 14th Cavalry Division (October 1-8, 1921)

Öz

The National Struggle Operation started with the Greek forces occupying Izmir on May 15, 1919, and Mustafa Kemal Pasha arriving in Samsun on May 19, 1919. By 1921, the regular army was established (the formation of the regular military is considered to be from 20-25 June 1920, almost two months after the establishment of the Turkish Grand National Assembly government). The 14th Cavalry Division was intially established in the Zara region under the Central Army organization in March 1921 before being attached to the Western Front Command. In July 1921, it was attached to the Western Front Command. On July, 16, 1921, it was attached to the 5th Group Command and continued its operations. It participated in the Battles of Kütahya and Eskişehir and the Battle of Sakarya as part of the 5th Cavalry Group. After September 13, 1921, when the Group Commands were transformed into a Corps organization, the 14th Cavalry Division remained under the 5th Cavalry Corps Command and performed combat duties in this corps until the end of the Turkish War of Independence. The 14th Cavalry Division operated under Lieutenant Colonel (later Major General) Mehmet Suphi (Kula) Bey. The division was comprised of the 3rd, 54th, and 55th Cavalry Regiments. This study evaluates the Battle of Afyonkarahisar, which took place between October 1-8, 1921, by deciphering the war reports of the 14th Cavalry Division Command and supporting them with maps.

Anahtar Kelimeler

Cavalry Division, Afyonkarahisar, War Report, Mehmet Suphi Kula

Kaynakça

• Millî Savunma Bakanlığı Arşiv ve Askerî Tarih Daire Başkanlığı Arşivi (ATASE) google scholar
• Hakimiyet-i Milliye google scholar
• İkdam google scholar
• Tercüman-ı Hakikat google scholar
• Tevhid-i Efkar google scholar
• Vakit google scholar
• Altay, Fahrettin: İstiklal Harbimizde Süvari Kolordusu, İnsel Kitapevi, 1949. google scholar
• Altıntaş, Ahmet: “Sakarya Zaferi’nden Afyonkarahisar (Güzelim dağı Muharebesi) Muharebesi’ne Giden Süreç”, Sakarya Meydan Muharebesi’nin 100. Yılı: 1921 Yılının Siyasi ve Askeri Gelişmeleri Uluslararası Sempozyumu (11-12 Eylül 2021), haz.: Temuçin F. Ertan, Hakan Uzun, Ankara Üniversitesi Yayınları, No: 761, Ankara, 2022. google scholar
• Altıntaş, Ahmet: Milli Mücadele Döneminde Afyon ve Havalisi (1919-1922), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1990. google scholar
• Artuç, İbrahim: Zaferin Ayak Sesleri Sakarya’dan Lozan’a, C. I, Kastaş Yayınları, İstanbul, 1996. google scholar
• Börekçi, Hüseyin: Büyük Taarruz’da Süvariler: 5’inci Süvari Kolordusunun 26-30 Ağustos 1922 Tarihleri Arasındaki Harekâtı, MSÜ, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2022, s. 9. google scholar
• Demir, Eyüp: “Sakarya Meydan Muharebesi ve Takip Harekâtı’nda 5’inci Grup/Süvari Kolordusu (5’inci Kolordu)”, Askeri Tarih Araştırmalar Dergisi (ATAD), S. 34, 2022, s. 203-232. google scholar
• Kollu, Atilla: “Büyük Zafer (öncesi ve sonrası ile)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. VIII, S. 24, Ankara, 1992. google scholar
• Öngel, Çağlar: “26-31 Ağustos 1922 Tarihleri Arasında 14. Süvari Tümeni’nin Harekâtı”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 24, 100. Yılında Kocatepe-Büyük Taarruz Özel Sayısı, 2022, s. 248-266. google scholar
• Öngel, Çağlar: Türk İstiklal Harbi’nde 5. Süvari Kolordusu, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Afyonkarahisar, 2022. google scholar
• Türk İstiklal Harbi, Batı Cephesi, Büyük Taarruz’a Hazırlık ve Büyük Taarruz (10 Ekim 1921-31 Temmuz 1922), C. II, Ksm VI, Kitap 1, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1994. google scholar
• Türk İstiklal Harbi, Batı Cephesi, Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos-13 Eylül 1921) ve Sonraki Harekât (14 Eylül-10 Ekim 1921), C. II, Ksm. V, Kitap 2, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1973. google scholar
• Türk İstiklal Harbi, Batı Cephesi, Sakarya Meydan Muharebesi’nin Başlangıç Dönemdeki Olaylar ve Harekât (25 Temmuz-22 Ağustos 1921), C. II, Ksm. V, Kitap 1, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1995. google scholar
• Türk İstiklal Harbi’ne Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, B. II, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 1989. google scholar
• Vandemir, Baki: Türk İstiklal Savaşı’nda Sakarya’dan Mudanya’ya, yay. haz.: Hayriye Yalçın, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2006. google scholar