Establishment of The Vatican City State and Turkish Public Opinion

Yıl 2019, , 1 - 28, 31.12.2019

Ramazan Erhan Güllü

https://doi.org/10.26650/YTA2019-635123

Öz

After the establishment of the Italian unity in the middle of the 19th century, Rome and its environs were completely under the Italian rule, and the Vatican lost its independent state status, and fell into to the Italian administration. The Vatican did not want to subject to the Italian administration, and there was a process of conflict between the state and the church through Italy’s interventions in the Vatican administration. This period, which was refered to as the Roman Question, began to soften with the accession of power in 1922 by Benito Mussolini, and ended completely with the Lateran Treaty, signed in 1929, between the Vatican and the Italian State. Since then, the Vatican has regained its status as an independent state. After the independence, the Vatican has tried to establish formal relations with various states - mainly European countries-, but has never been able to establish official relations with Turkey, since Turkey thinks that the principle of secularism poses a problem in terms of establishing relations with a religious state. Official relations between Turkey and the Vatican were able to start in 1960, at the end of various discussions. In this article, the Turkish public’s perspective on the Vatican’s independence, and the process of formal relations between the Vatican and Turkey will be examined. 

Anahtar Kelimeler

Vatican, Catholic Church, Benito Mussolini, Lateran Treaty, Pope Jean XXII

Vatikan'ın Devletleşmesi ve Türk Kamuoyu

Öz

19. yüzyıl ortalarında İtalyan birliğinin sağlanması sonrası Roma ve civarının da tamamen İtalyan idaresine girmesi ile Vatikan bağımsız devlet statüsünü yitirmiş ve İtalyan idaresine geçmişti. Vatikan, İtalyan idaresine girmek istememiş, İtalya’nın Vatikan yönetimine müdahaleleriyle devlet ve kilise arasında bir çatışma süreci yaşanmıştı. “Roma Sorunu” olarak adlandırılan bu dönem, Benito Mussolini’nin 1922 yılında iktidara gelmesi sonrası yaptığı çalışmalarla yumuşamaya başlayacak, 1929 yılında Vatikan ve İtalya Devleti arasında imzalanan Laterano Antlaşması ile de tamamen sonlanacaktı. Bu tarihten itibaren Vatikan yeniden bağımsız devlet statüsüne kavuşmuştu. Bağımsızlık sonrası başta Avrupa ülkeleri olmak üzere çeşitli devletlerle resmî ilişkiler kurma çalışmaları yapan Vatikan’ın Türkiye ile resmî ilişki kurması hemen mümkün olmamıştı. Vatikan’ın talebine rağmen Türkiye, bir din devleti ile ilişki kurmanın laiklik ilkesi açısından sorun oluşturacağını düşünmekteydi. Çeşitli tartışmalarla birlikte Vatikan ile Türkiye arasındaki resmî ilişkiler ancak 1960 yılında başlayabilmişti. Bu makalede, Vatikan’ın 1929 yılında bağımsızlığını tekrar elde etmesi sonrası Türk kamuoyunun İtalya’daki gelişmelere bakışı ve Vatikan ile Türkiye arasında resmî ilişkilerin başlama süreci incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Vatikan, Katolik Kilisesi, Benito Mussolini, Laterano Antlaşması, Papa XIII. Jean

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Yer nr: 30,10,0,0 Fon Kodu: 236,594,9.
• T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Cilt: 5, Dönem: IX, Toplantı: 1, (Ellinci Birleşim, 24.II.1951).
• ________: Cilt: 13, Dönem: IX, Toplantı: 2, (Kırksekizinci Birleşim, 26.II.1952).
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi, Cilt: 10, Devre: X, İçtima: 2, (Kırk Beşinci İn’ikad, 26.II.1956).
• Ahenk
• Akşam
• Anadolu
• Cumhuriyet
• Hizmet
• İkdam
• Milliyet
• Son Posta
• Son Saat
• Vakit
• Vatan
• Çoban, Bekir Zakir: Geçmişten Günümüze Papalık, İnsan Yayınları, İstanbul 2009.
• ________: Türk Papa – Papa John XXIII (Angelo Giuseppe Roncalli), Destek Yayınları, İstanbul 2019.
• Güllü, Ramazan Erhan: Türkiye’de Gayrimüslimlerin Yönetimi – Osmanlı’dan Cumhuriyet’e, Ötüken Neşriyât, İstanbul 2018.
• Hearley, John: Pope or Mussolini, New York 1929, The Macaulay Company. Işık, Halim: İlk Papa Aziz Petrus’tan Son Papa Ratzinger’e Papalık Tarihi, Ozan Yayıncılık, İstanbul 2006.
• Marmara, Rinaldo: Türk Dostu Papa Roncalli Giovanni XXIII (1881-1963), (Türkçesi: Dominik Pamir), Vatikan Büyükelçiliği İstanbul Temsilciliği Yayını, İstanbul 2006.
• ________: Vatikan Gizli Arşiv Belgeleri Işığında Türkiye ile Vatikan Diplomatik İlişkilere Doğru, Bahçeşehir Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2012.
• ________: Türk Dostu Papa XXIII. Jean, (Türkçesi: Dominik Pamir), Latin Katolik Ruhani Reisliği Yayını, İstanbul (Tarihsiz),
• Soysal, İsmail: Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, I. Cilt (1920-1945), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2000.
• Türkan, Ahmet: Ermenilerin ve Doğu Hıristiyanlarının Sorunları Çerçevesinde Osmanlı Papalık İlişkileri, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2012.
• Bozkurt, Abdurrahman: “Fransa’nın Osmanlı Devleti’ndeki Katolikleri Himaye Hakkı ve Bunun Sona Ermesi”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, Sayı: 52, 2010/2, İstanbul 2011, ss. 123-151.
• Cantemur, Türkan: “Türkiye – İtalya İlişkileri (1930-1950)”, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi) Bildirileri, II. Cilt – Tarih ve Medeniyetler Tarihi, Ankara 2012, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, ss. 779-813.
• Cumbo, Horace F.: “The Holly See and International Law”, The International Law Quarterly, Vol.: 2, nr. 4, Winter 1948-1949, pp. 603620.
• Çelebi, Mevlüt: “Atatürk Dönemi ve Sonrasında Türkiye – İtalya İlişkilerini Etkileyen Faktörler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XXXI, Sayı: 91, Ankara, Bahar 2015, ss. 93-130.
• Engel-Janosı, Friedrich: “The Roman Question in the Diplomatic Negotiations of 1869-70”, The Review of Politics, Vol: 3, nr. 3, July 1941, pp. 319-349.
• Fenwıck, C. G.: “The New City of the Vatican”, The American Journal of International Law, Vol.: 23, nr.: 2, April 1929, pp. 371374.
• Güllü, Ramazan Erhan: “Benito Mussolini’nin İtalya’da İktidara Gelişinin Türk Kamuoyuna Yansıması”, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Yıl: 11, Sayı: 22, Ankara, Güz 2015, ss. 305-329.
• Harrison, Carol E.: “Zouave Stories: Gender, Catholic Spirituality, and French Responses to the Roman Question”, The Journal of Modern History, nr. 79, June 2007, The University of Chicago, pp. 274-305.
• Martens, Kurt: “The Position of the Holy See and Vatican City State in International Relations”, University of Detroit Mercy Law Review, Vol.: 83, nr.: 5, Summer 2006, pp. 729-760. Mills, William C.: “Unity Deferred: The Roman Question in Italian History, 1861-82”, Past Imperfect, Vol.: 4, 1995, pp. 31-55.
• Örik, Nahid Sırrı: “Papalık ve Papalar”, Resimli Tarih Mecmuası, Cilt: III, Sayı: 31, İstanbul, Temmuz 1952, ss. 1588-1592.
• Özalp, Mürsel: “Papalık Tarihinden Bir Kesit: IX. Pius Dönemindeki Dini ve Siyasi Gelişmeler”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 17, Sayı: 2, 2017, ss. 305-330.
• Parmaksızoğlu, Canan: “Sultan II. Abdülhamid’in Papa XIII. Leo’yu İstanbul’a Daveti”, Türk Dünyası Araştırmaları, Cilt: 116, Sayı: 228, İstanbul, Mayıs-Haziran 2017, ss. 145-157.
• Pollard, John: “A Court in Exile: The Vatican, 1870-1929”, The Court Historian, Vol.: 12, nr. 1, 2007, pp. 35-47.
• Şakiroğlu, Mahmut H.: “Vatikan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, Cilt: 42, İstanbul 2012, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss. 564-568.
• Toros, Taha: “Tanzimat’ın İlânından Sonra Papalıkla İlk İlişkimiz”, Tarih ve Toplum, Cilt: 19, Sayı: 109, İstanbul, Ocak 1993, İletişim Yayınları, ss. 26-30.
• Türkan, Ahmet: “Sultan Abdülaziz Dönemi’nde Osmanlı Papalık İlişkileri”, Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu Bildirileri, Cilt: III (Ordu ve Siyaset), Ankara 2014, Türk Tarih Kurumu Yayınları, ss. 15-35.
• ________: “Sultan II. Abdülhamid Dönemi’nde Papalıkla İlişkiler”, Sultan II. Abdülhamid Sempozyumu Bildirileri, Cilt: 1 (İç ve Dış Siyaset), Ankara 2014, Türk Tarih Kurumu Yayınları, ss. 321-340.
• ________: “Osmanlı ile Papalık Arasındaki İlk Dostane İlişkiler ve Bunun Doğu Kiliseleri Açısından Önemi” History Studies, Vol.: 6, nr. 6, December 2014, pp. 195-215.
• ________: “Turkey-Vatican Relations from the Ottomans to the Republic”, International Journal of Humanities and Social Science, vol.: 5, nr. 5, May 2015, pp. 157-159.