PROPAGANDADAN HAKİKATE BİR TARİHÇİNİN DRAMI: ARNOLD JOSEPH TOYNBEE

Yıl 2013, Cilt: 12 Sayı: 24, 61 - 91, 06.04.2016

Rıdvan Bal

Öz

Anadolu toprakları, sahip olduğu jeostratejik konum nedeniyle tarihin her devresinde güç odaklarının hedeflerinden birini oluşturmuştur. Türkiye’yi kendi ulusal menfaatleri doğrultusunda kontrol altında bulundurmak üzere her fırsatı kollayan küresel güçler, uzun vadeli planlarla Türkiye üzerinde gerçekleştirecekleri uygulamalar geliştirirler. Bu ülkelerden biri olan ve bazen açıkça bazen de gizli çalışmalarla bu konuda etkili faaliyetler yürüten İngiltere, oluşturduğu propaganda teşkilatlarıyla hedef ülkeler üzerinde çalışmalar yürütmekte, bu konuda görevlendireceği yetenekli, bilgili elemanları dikkatle belirlemektedir. Arnold Joseph Toynbee’nin Türkiye ve Türkler hakkındaki çalışmaları bu planlamaların sonucunda ortaya çıkmıştır. Onun Türkiye hakkındaki en etkili çalışması, uluslararası alanda her yıl artan derecede Türkiye’yi sıkıntıya sokan “Ermeni Soykırımı” iddialarıdır. Bu çalışmada, başlangıçta sahip olduğu bilgi ve eğitim ile Türkler hakkında genelde olumsuz görüşler üreten Toynbee’nin, zaman geçtikçe Türkleri yakından tanıma fırsatı bulduğu, bu vesile ile görüş ve düşüncelerinde olumlu değişimler sergilediği incelenmiştir. Dünyanın en önemli tarih otoriteleri arasında yer alan Toynbee’nin düşünce ve çalışma hayatı ile Türkiye hakkındaki değerlendirmeleri, onun eserleri ve anıları çerçevesinde, çeşitli kaynaklardan ele alınarak ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arnold Joseph Toynbee, Türkiye, Ermeni Sorunu, İngiltere, Propaganda

Kaynakça

• Gazeteler Milliyet Ulus Basılı Eserler
• British Foreign Affairs: The Blue Book, The Treatment Of Arme- nians in the Ottoman Empire, 1915-16, London, 1916.
• Çufalı, Mustafa: “İstiklal Harbi Döneminde Batı Anadolu’da Yunan Zulmü, 1921, (Arnold Toynbee’nin eşi Bayan Rosalind Toyn- bee’nin İzlenimleri)”, Atatürk Yolu Dergisi, Cilt: VI, Sayı: 21, Ankara, 1998, s. 33-48.
• Diyanet Vakfı: “Toynbee”, İslam Ansiklopedisi, Cilt: 41, İstanbul, TDV Yayını, 2012, s. 272.
• Dündar, Can: İsmet İnönü-Erdal İnönü Mektuplaşmaları, Birinci Basım, İstanbul, Can Yayınları, 2011.
• Enginün, İnci: “Halide Edib’in Arnold Toynbee’ye Yazdığı Bir Mektup”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XXII, 1977, s. 166-168.
• Hobsbawm, Eric J.: Tarih Üzerine, Çev.Osman Akınhay, Üçüncü Basım, İstanbul, Agora Kitaplığı 2009.
• İbn Haldun: Mukaddime-I, Çev. Turan Dursun, Beşinci Basım, İs- tanbul, Kaynak Yayınları, 2014.
• McCarthy, Justin: “İngiliz Propagandası, Wellington Evi ve Türk- ler”, Çev. Bülent Keneş, Türkler Ansiklopedisi, Cilt: 13, Anka- ra, Yeni Türkiye Yayınları, 2014, s. 469-481.
• Okyar, Osman: “Türk-İngiliz İlişkilerinin Dünü, Bugünü, Yarını”, Milliyet Gazetesi, 03 Kasım 1967, s. 2.
• ------------------: “Arnold Toynbee, Batı ve Türkiye”, Milliyet Ga- zetesi, 18 Kasım 1975, s. 2.
• Ortaylı, İlber,: Tarih Yazıcılık Üzerine, Ankara, Cedit Neşriyat, 2009.
• Özdemir, Hikmet: Arnold Toynbee’nin Ermeni Sorununa Bakı- şı, Birinci Basım, Ankara, Türkiye Bilimler Akademisi Yayını No.:34, 2005.
• Toynbee, A. J.: 1920’lerde Türkiye Hilâfetin İlgası, Çev. Hasan Aktaş, İstanbul, Yöneliş Yayınevi, 2000.
• ------------------: (Kenneth Kirkwood ile), Türkiye ve Avrupa, Çev. Kasım Yargıcı, M.Ali Yalman, İkinci Basım, İstanbul, Örgün Ya- yınevi, 2002.
• ------------------: Dünya, Batı ve İslam, Çev. Abdullah Zerrar, İstan- bul, Pınar Yayınları, 2002.
• Toynbee, A. J.: Hatıralar: Tecrübelerim, Çev. Şaban Bıyıklı, Birin- ci Basım, İstanbul, Klasik Yayınları, 2005.
• ------------------: Hatıralar: Tanıdıklarım, Çev. Deniz Öktem, Üçüncü Basım, İstanbul, Klasik Yayınları, 2005.
• ------------------: Turkey: A Past and A Future, Maryland, Serenity Publishers 2009.
• Yalman, A.Emin: “Toynbee Hakem Rolünde”, Milliyet Gazetesi, 18 Ocak 1964, s. 2.