Doktor Lütfi ve Eserleri-I: “Siyaset-i Milliye ve İktisadiye”

Yıl 2019, Sayı: 35, 147 - 176, 28.06.2019

Çevirmen: Göktuğ İpek

Öz

Lütfi Bey, Mülkiye Tıbbiyesi’nde okuduktan sonra İstanbul, Bursa ve Konya’da çeşitli görevlerde bulunmuştur. Daha sonra Fransa’da çeşitli alanlarda eğitim görmüş, hukuk doktorası yapmış bir kişidir. Eğitimi devam ederken 1905’te Paris Başkonsolosu olmuştur. Bu yıllarda Jön Türklerin içinde yer almış, II. Abdülhamid iktidarına son vererek meşrutiyetin ilanı için çalışmıştır. II. Meşrutiyet’in ilanından sonra 1908 seçimlerinde İzmir’den aday olmuşsa da seçilememiştir. I. Dünya Savaşı öncesinde kurulan Fransa-Türkiye Dostluk Cemiyeti’nin Paris Şubesi’nde görev almış, mütarekenin ardından İstanbul’a gelerek kısa süreliğine de olsa gazete çıkarmıştır. Kendisi hakkındaki edinebildiğimiz son bilgiler 1920’lerin sonuna ait olan Lütfi Bey, hem Osmanlı hem de Cumhuriyet döneminde yaşamış önemli bir kişi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu dönemdeki pek çok önemli olaya şahitlik etmiş, kimilerinin bizzat içinde yer almış, buna ek olarak birçok eser kaleme almıştır.

Bu çalışmada Lütfi Bey’in “Siyaset-i Milliye ve İktisadiye” isimli eseri çevrilmiştir. Böylece bu eseri vasıtasıyla ele aldığı konuların ve dönemin daha iyi anlaşılmasını sağlamak hedeflenmiştir. Nitekim aşağıda çevirisini sunduğumuz eseri gibi ileriki dönemlerde diğer eserlerinin çevirileriyle buna katkımızı devam ettirmeyi amaçlamaktayız. Ayrıca hayatı ile ilgili boşlukları doldurmak için kendisiyle alakalı arşiv belgeleri, araştırma-inceleme eserleri ve anılarda bulunan bazı bilgiler bu çalışmada bir araya getirilmiştir. Kendisiyle ilgili ileride yapılacak başka çalışmalar ise şüphesiz bu boşlukların tamamlanmasına yardımcı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Doktor Lütfi, Milli Mücadele, Cumhuriyetçilik, Mizan Gazetesi, Kurtuluş Sorunları, Hakimiyet-i Milliye, İktisad-ı Milliye, Fransa

Doctor Lutfi and Hi̇s Books-I “National and Economic Politic”

Öz

After completing his education in Mülkiye, Lütfi Bey held various positions in İstanbul, Bursa, and Konya. Later, he was educated in various fields in France and had a doctorate in law. While he was continuing his education, he became the Consul General of Paris in 1905. In these years, he took part of the Young Turks, ended the rule of Abdülhamid II and worked for the proclamation of the constitutional monarchy. After the proclamation of the Second Constitutional Era, he was nominated in the 1908 elections in Izmir but could not be elected. He took part in the France-Turkey Friendship Society’s which was established in the pre-World War I Paris Branch. After the armistice, he came to Istanbul and published a newspaper for a short time. The latest information about him comes from the end of the 1920s. He emerges as an important person who lived both in the Ottoman and Republican periods. He witnessed many important events during this period and took part in some of them. In addition, he wrote many books. In this study, Lütfi Bey’s book which is entitled “National and Economic Politics” was translated. Thus, it is aimed to provide a better understanding of the subjects and the period it deals with through this book. As a matter of fact, we aim to continue our contribution with the translations of other books in the future. In addition, to fill the gaps in his life, some of the archive documents, research books-articles and memories related to him are gathered in this study. Any future work on him will undoubtedly help to complete these gaps.

Anahtar Kelimeler

Doctor Lutfi, Mizan Newspaper, War of Indipendence, Republicanism, Issues of Liberation, National Sovereignty, National Economy, France

Kaynakça

• 1. Arşiv Kaynakları Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• 2. Süreli Yayınlar Mizan, 8 Teşrinievvel 1335. 3. Kitaplar
• Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ve Hacîm Muhittin Çarıklı’nın Kuvâ-yı Milliye Hatıraları (1919-1920), Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınları, 2014.
• İbrahim Temo’nun İttihat ve Terakki Anıları, Arba Yayınları, İstanbul, 2000. Çakmak, Fevzi: İzmir’in Siyasi Hayatında Seçimler (1908-1945), Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2017.
• Doktor Lütfi: Fikr-i Islahat, Cenevre, 1904.
• Doktor Lütfi: Millet ve Hükümet, İstanbul, 1324.
• Doktor Lütfi: Siyaset-i Milliye ve İktisadiye, Matbaa-ı Milli, İstanbul,1340
• Tevetoğlu, Fethi: Milli Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.
• Turan, Şerafettin: Türk Devrim Tarihi 1. Kitap, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1991.
• 4. Makale ve Tezler
• “Bir Hakikat”, Alemdar, 10 Temmuz 1335 (1919), s. 1.
• “Lütfi Bey’in Tercüme-i Hali”, Alemdar, 21 Nisan 1335 (1919), s. 2.
• Birecikli, İhsan Burak: “Avlonyalı İsmail Kemal Bey’in Siyasi Faaliyetleri (1870-1908), Akademik Bakış, C. III, Sayı: 5 (Kış 2009), s. 95-122.
• Birinci, Ali: “Dr. Lütfî Hakkında”, Toplumsal Tarih, Sayı 18 (Haziran 1995), s. 23-24.
• Doktor Lütfi: “Nuruosmaniye’den Süleymaniye’ye”, Mizan, 10 Teşrinievvel 1335.
• Kantarcı, Şenol: “Osmanlı’da Onurlu Bir Diplomat ve Milli Mücadele’nin Önemli Bir Siması: Ahmed Rüstem Bey”, Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 42 (Kasım 2008), s. 247-285.
• Koloğlu, Orhan: “Osmanlı Telgraf ajansının Kurucusu Salih Gürcü”, Tarih ve Toplum, Sayı 134 (Şubat 1995), s. 69-73.
• Malmisanij, Mehemed: “Emir Bedirhan Kitabı ve Yazarı”, Toplumsal Tarih, Sayı 12 (Aralık 1994), s. 63-64.
• Okyay, Cüneyd: “Dr. Lütfi’ye Dair”, Toplumsal Tarih, Sayı 22 (Ekim 1995), s. 60-62.
• Serhan, Kemal Saygı: Meclis-i Mebusan’da İzmir Mebusları 1908-1918, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, İzmir, 2014.
• Şahin, Mustafa: “Millet ve Hükûmet”, Toplumsal Tarih, Sayı: 9 (Eylül 1994), s. 49-57.
• Telci, Cahit: “İsmail Kemal Bey Hakkında Avusturya Devlet Arşivinde Bulunan Bir Mektup”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Sayı: I (1996), s. 185-191.
• Tunç, Salih: “I. Dünya Savaşı Yaklaşırken Osmanlı-Fransız İlişkilerinde Yakınlaşma Girişimleri: Fransa-Türkiye Dostluk Cemiyeti ve Cemal Paşa’nın Paris Seyahati”, OTAM, Sayı: 25 (Bahar 2009), s. 183-207.
• Yiner, Abdulnasır: Müşir Recep Paşa’nın Askeri ve Siyasi Hayatı (1842-1908), Yayımlanmış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, 2006.