To Examine of Nation Schools from the Perspective of Public Education

Yıl 2020, Sayı: 37, 119 - 150, 25.06.2020

Fezade Bayraktutan

Öz

The alphabet which was formed with Arabic Letters was abandoned and replaced with a new alphabet based on Latin letters in Turkey in 1928. After this revolution, the Nation Schools were founded for the purpose of teaching the new alphabet to the public. The Nation Schools were officially activated on January 1, 1929. Its second term opened by making some arrangements for new experiences which it had earned in the first term. The aim of this study are to examine in detail the Nation Schools as an education institution and to argue about its assistance to public education. In the study, after the Alphabet Revolution, Nation Schools were examined as an institution and finally the contribution to public education was examined. Archive documents, newspapers, The Turkish Grand National Assembly Records, books, articles, and textbooks of Nation Schools were used during the study. The lesson content was prepared using The Nation Schools regulations book to show what the educational expectations were for the Nation Schools. The first and most important contribution of Nation Schools were to announce and introduce the new alphabet. At the same time, it was an announcement of a new era. The Nation Schools contributed to an increased rate of literate students and helped public education have more structure. Nation Schools and Reading Rooms were the precursor for the Nation Houses and Rooms which would open a couple of years later.

Anahtar Kelimeler

Public Education, Alphabet Revolution, Nation Schools

Millet Mekteplerinin Halk Eğitimi Açısından İncelenmesi

Öz

Türkiye’de 1928 yılında Arap harflerinden oluşan alfabe terk edilerek Latin harflerine dayanan yeni bir alfabe kabul edildi. Bu inkılap sonrası yeni alfabenin halka öğretilmesi amacıyla Millet Mektepleri kuruldu. Millet Mektepleri 1 Ocak 1929 tarihinde resmen faaliyete geçti ve bu ilk dönemde edinilen bilgilere göre bazı yeni düzenlemeler yapılarak 1 Kasım 1929 tarihinde ikinci dönemi açıldı. Çalışmanın amacı, Millet Mektepleri’nin bir eğitim kurumu olarak incelenmesi ve halk eğitimine katkılarının değerlendirilmesidir. Çalışmada, Harf İnkılabı’na kısaca değindikten sonra Millet Mektepleri teşkilatı incelenmiş sonra da halk eğitimine katkıları tartışılmıştır. Çalışma sırasında arşiv belgeleri, gazeteler, Meclis Tutanakları, basılı kaynaklar ve Millet Mektepleri’nde okutulan kitaplar kaynak olarak incelenmiştir. Özellikle ders içeriği konusu Millet Mektepleri’nden beklenenin ortaya konması amacıyla Millet Mektepleri talimatnamesinden yararlanılarak hazırlanmıştır. Millet Mektepleri’nin ilk ve en önemli katkısının yeni alfabenin duyurulması ve tanıtılması olduğu söylenebilir. Bu aynı zamanda yeni bir dönemin de duyurulmasıdır. Millet Mektepleri ayrıca ülkedeki okuryazar oranının artmasına, halk eğitiminin daha kurumsal bir yapı kazanmasına da yardımcı olmuştur. Millet Mektepleri’nin ve okuma odalarının daha sonra açılacak Halkevleri ve Halk Odaları için birer prova niteliği taşıdığı da söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Halk Eğitimi, Harf İnkılabı, Millet Mektepleri

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Cumhuriyet
• İkdam
• Milliyet
• Son Saat
• TBMM Zabıt Ceridesi
• T.C. Resmî Gazete
• Maarif 1928-1934 Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü, Neşriyat No:51, İstanbul, Devlet Matbaası, 1934.
• T.C. Maarif Vekilliği, Amerikan Heyeti Raporundan: Maarif İşleri, T.C. MV Ana Programa Hazırlıklar, Seri: B, No:6, 1939, İstanbul, Devlet Basımevi, 1939.
• Akyüz, Yahya: Türk Eğitim Tarihi M.Ö. 1000 – M.S. 2015, Ankara, Pegem Akademi, 2015.
• Atay, Falih Rıfkı: Çankaya, İstanbul, Pozitif Yayınları, 2009.
• Avcı, Cemal: “Harf İnkılabı ve Millet Mektepleri”, Mediterranean Journal of Humanities Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, Akdeniz Üniversitesi, III/1, 2013, s.43-60.
• Başgöz, İlhan: Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk, 3. Baskı, İstanbul, Pan Yayıncılık, 2004.
• Berkes, Niyazi: Türkiye’de Çağdaşlaşma, 7. Baskı, YKY, İstanbul, YKY, 2005.
• Çiftçi, Ali: “Türkiye’nin Nüfus Bilgileri Işığında Kazım Karabekir’in Aile ve Nüfus Politikalarına İlişkin Görüşleri ve Bugünkü Durum”, Aile ve Toplum, Yıl:11, C.5, S.19, Kasım-Aralık 2009, s.25-39.
• Duman, Selçuk: Modern Türkiye’nin İnşasında Halkevleri ve Sivas Halkevi Örneği, Ankara, Berikan Yayınları, 2013.
• İlgürel, Mücteba: Millet Mektepleri (Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan), Ayrı basım, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1981.
• Kılıç, Fahri: Yeni Türk Alfabesinin Kabulü ve Öğretimde Kullanılan Yöntemler-Araçlar Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2011.
• Kıroğlu, Yasemin: Harf İnkılâbı’nın Atatürk Devrimlerinin Yayılmasına Etkisi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2008.
• Köse, Mustafa: 1927 Nüfus Sayımı ve Sonuçlarının Değerlendirilmesi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar, 2010.
• Lewis, Bernard: Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin Kıratlı, 7. Baskı, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1998.
• Muhittin Celal: Millet Mektepleri ile Halk Dershanelerine Mahsus Sağlık Bilgisi, İstanbul, Şirketi Mürettebiye Matbaası, 1930.
• Ortak, Şaban: Atatürk Dönemi Eğitim Politikalarında Yabancı Uzman Raporlarının Etkileri, Atatürk Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürlüğü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2004.
• Şahin, Mustafa: “Bir Halk Eğitim Çalışması Örneği Olarak Millet Mektepleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.1, S.2, Ocak 1992, s.213-234.
• Turan, Şerafettin: Türk Devrim Tarihi 3. Kitap (Birinci Bölüm) Yeni Türkiye’nin Oluşumu (1923- 1938), 3. Baskı, Ankara, Bilgi Yayınevi, 2013.
• Uluskan, Seda Bayındır: Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 2010. Yalçın, Durmuş vd.: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, 9. Baskı, Ankara, Atatürk Araştırma Merkez, 2012.
• Yorulmaz, Hüseyin (yay. haz.): Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Alfabe Tartışmaları, İstanbul, Kitabevi, 1995.
• Yüceer, Saime: “Türkiye’nin Aydınlanma Sürecinde Bir Kültür Devrimi Millet Mektepleri”, Atatürkçü Bakış Dergisi, Uludağ Üniversitesi, C.1, S.1, 2002, s.13-32.