The Turkish Grand National Assembly’s Assistance to Needy Villagers who Migrated During the Greek Occupation and Returned to Their Homeland After the Great Attack

Yıl 2020, Sayı: 38, 137 - 166, 29.12.2020

Kenan Özkan

Öz

Due to the Greek occupation of Western Anatolia, the Turkish Muslim population, consisting mostly of farmers, had to abandon their lands, resulting in a transformation from a producing society to consuming one that required government support. Seeing the state of the region, the Turkish Grand National Assembly acted for the welfare of the people according to the populism principle. Through regulations, the government provided assistance to needy villagers as far as the financial situation allowed. Migrant villagers returning to their homelands after the Great Offensive (Büyük Taarruz/Dumlupınar Muharebesi in Turkish) received agricultural aid and equipment. The wealth of the peasant the “master of the nation” played an important role in creating a sense of citizenship and belonging to the state in the short term as well as for building a democracy on solid foundations in the long term. Furthermore, the fact that the aid was based on laws was essential to ensure that people saw such aid as a legal right rather than a gift.

Anahtar Kelimeler

Immigrant, Needy Peasants and Farmers, Public Assistance, The Turkish Grand National Assembly, Populism

Yunan İşgali Sırasında Göç Eden ve Büyük Taarruz Sonrasında Memleketlerine Dönen Muhtaç Köylülere TBMM’nin Yaptığı Yardımlar

Öz

Yunan Ordusu’nun Batı Anadolu’yu işgali, büyük kesimi çiftçi olan Türk-Müslüman nüfusun işgal nedeniyle evini ve toprağını terk etmesiyle ve neticede üretici konumdan tüketen ve hükûmetin desteğine ihtiyaç duyan bir konuma düşmesiyle sonuçlanmıştır. Ankara’da toplanarak ülke kaderine el koyan TBMM, “Halkçılık” ilkesi doğrultusunda, halkın refah ve saadetinin temini için hareket etmiştir. Yapılan düzenlemeler ile mali durumun izin verdiği ölçüde muhtaç köylüye yardım eli uzatılmıştır. Büyük Taarruz (Dumlupınar Muharebesi) sonrasında işgalden kurtarılan memleketlerine iade edilen göçmen köylülerin tarımsal üretime başlayabilmesi için ziraî yardım yapılmış ve tarım araç-gereçleri temin edilmiştir. “Milletin efendisi” olan köylünün refahının temini, zenginliğin geniş bir tabana yayılması, kısa vadede yurttaşlık ve devlete aidiyet hissinin oluşturulması açısından önemli olduğu gibi uzun vadede demokrasinin sağlam temeller üzerine inşası açısından da son derece önemlidir. İkinci olarak köylülere yapılan yardımların mecliste çıkartılan yasalara dayandırılması, bu yardımların bir “ihsan/bağış” değil de yasal bir hak olarak görülmesi açısından da önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Muhacir, Muhtaç köylü ve çiftçi, Sosyal yardım, TBMM, Halkçılık

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• American Documents on Greek Occupation of Anatolia, Complited by Çağrı Erhan, Center of Strategic Research (SAM Papers, No. 7/99), 1999.
• Hakimiyet-i Milliye
• TBMM Kavanin Mecmuası
• Vakit
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi (TBMMZC)
• Atatürk, Mustafa Kemal: Nutuk, 1919-1927, yay. haz. Zeynep Korkmaz, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2006.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, T.B.M. Meclisinde ve CHP Kurultaylarında (1919- 1938), C.1, 5. baskı, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, 1997.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, IV, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, 1991.
• Başa, Şafak: Kurumsallaşma Bağlamında Dahiliye Nezareti’nden Dahiliye Vekâletine Geçiş 1920-1923, 1. baskı, Ankara, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, 2013.
• Bozarslan, Hamit: “M. Ziya Gökalp”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C.1, Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, 8. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2009.
• Demirel, Ahmet: Birinci Mecliste Muhalefet, 3. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2003.
• Eraslan, Cezmi: Yakın Dönem Türk Düşüncesinde Halkçılık Fikri ve Atatürk, 1. baskı, İstanbul, Kumsaati Yayıncılık, 2003.
• Evans, Laurence: Türkiye’nin Parçalanması ve ABD Politikası (1914-1924), 2. baskı, İstanbul, Örgün Yayınevi, 2004.
• Güneş, İhsan: “Milli Mücadele Dönemi Bütçeleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.12, Ankara, 1988. Güneş, İhsan: Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), 3. baskı, İstanbul, İş Bankası Kültür Yayınları, 2009.
• Güneş, İhsan: Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Türkiye’de Hükümetler, Programları ve Meclisteki Yankıları (1908-1923), 1. basım, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012. İzmir İktisat Kongresi, 17 Şubat – 4 Mart 1923, İzmir, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı, 2004.
• İzmir, Aydın, Ayvalık ve Havalisi Yunan İşgali Hakkında Makamat-ı Askerîyeden Mevrud Raporlar, İkinci Kitap, Dersaadet, Matbaa-yı Askerîye, 1335.
• İzmir’in Yunanlılar Tarafından İşgaline Müteallik Jandarma Kumandanlığının ve Osmanlı Komisyonu Reisinin Raporları, Dersaadet, Matbaa-yı Askerîye, 1335.
• İzmir’in Yunanlılar Tarafından İşgaline Müteallik Olarak Makamat-ı Askerîyeden Mevrud Raporlar, Dersaadet, Matbaa-yı Askerîye, 1335.
• Kıranlar, Safiye: Savaş Yıllarında Türkiye’de Sosyal Yardım Faaliyetleri, (1914-1923), Ankara, Türk Tarih Kurumu, 2013.
• Koylu, Zafer-Altay, Saadet: “Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti’nin Kuruluşu ve Yapılan Yasal Düzenlemeler, 1920-1923”, I. Uluslararası Türk Tıp Tarihi Kongresi, 10. Ulusal Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, C.2, 20-24 Mayıs 2008.
• Köstüklü, Nuri: Kazım Karabekir ve Eğitim, Konya, Çizgi Kitabevi Yayınları, 2007.
• Kurtoğlu, İsmail: “Türkiye’de Halkçılık Düşüncesinin Temelleri ve Millî Mücadele Döneminde Halkçılık”, Atatürk Haftası Armağanı, 10 Kasım 2012, S.39, Ankara, Genelkurmay ATASE Daire Başkanlığı Yayınları, 2012.
• MacMillan, Margaret: Paris 1919, çev. Belkıs Dişbudak, Ankara, ODTÜ Yayıncılık, 2004.
• Müderrisoğlu, Alptekin: Kurtuluş Savaşı’nın Malî Kaynakları, 2. baskı, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2013.
• Öğün, Tuncay: Unutulmuş Bir Göç Trajedisi Vilayât-ı Şarkiye Mültecileri, 1915-1923, Birinci Baskı, Ankara, Babil Yayınları, 2004.
• Özbek, Nadir: Osmanlı İmparatorluğu’nda Sosyal Devlet, Siyaset, İktidar ve Meşruiyet, 1876-1914, 5. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2013.
• Özkan, Kenan: İmparatorluktan Ulus Devlete Geçişte Göçlerin Rolü (1918-1923), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir, 2020. Özkan, Kenan: Millî Mücadele Dönemi Türkiye-ABD İlişkileri, 1918-1923, 1. baskı, Ötüken Neşriyat, 2016.
• Özlem, Doğan: “Türkiye’de Pozitivizm ve Siyaset”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C.3, Modernleşme ve Batıcılık, 4. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007.
• Parla, Taha: Kemalist Tek Parti İdeolojisi ve CHP’nin Altı Oku, 1. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 1992.
• Sonyel, Salahi: Minorities and The Destruction of The Ottoman Emprie, Ankara, Atatürk Suprime Council for Culture, Language and History Publications of Turkish Historical Society, 1993.
• Sonyel, Salahi: The Turco-Greek Imbroglio Pan Hellenism and the Destruction of Anatolia, (SAM Papers, No. 5/99.), Ankara, Ministry of Foreign Affairs Center for Strategic Research, 1999.
• Steinhaus, Kurt: Atatürk Devrimi Sosyolojisi, Sosyo-Ekonomik Yönden Az Gelişmiş Ülkelerde Burjuva Toplumunun Gelişmesi Sorunu Üzerine Bir Araştırma, Türkçesi: M. Akkaş, İstanbul, Sander Yayınları, 1973.
• Tanör, Bülent: Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, (1789-1980), 8. baskı, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2002.
• Tekeli, İlhan-İlkin, Selim: Ege’deki Sivil Direnişten Kurtuluş Savaşı’na Geçerken Uşak Heyet-i Merkeziyesi ve İbrahim (Tahtakılıç) Bey, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1989.
• Tekin, Gürkan: Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti’nden Sağlık Bakanlığı’na 1920- 2000, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2011.
• Toprak, Zafer: “Osmanlı’da Toplumbilimin Doğuşu”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce, C.1, Cumhuriyet’e Devreden Düşünce Mirası: Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi, 8. baskı, İstanbul, İletişim Yayınları, 2009.
• Toprak, Zafer: Türkiye’de Ekonomi ve Toplum (1908-1950), Milli İktisat-Milli Burjuvazi, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1995.
• Tunaya, Tarık Zafer: “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Rejimine Geçiş”, Devrim Hareketleri İçinde Atatürk ve Atatürkçülük, 2. baskı, İstanbul, Turhan Kitabevi, 1981.
• Turan, Mustafa: “İstiklal Harbinde Milne Hattı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.VII, S. 21, Temmuz 1991.
• Turan, Şerafettin: Türk Devrim Tarihi, 2. Kitap, Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti’ne, 2. basım, Ankara, Bilgi Yayınevi, 1998.
• Yunan Fecaîne Müteallik Aydın Vilayetinin Beynelmilel Tahkik Heyetine Verilmek Üzere Topladığı Vesaik-i Resmîyeye Müstenid Hülasa, Dersaadet, Matbaa-yı Askerîye, 1335.