The Report of Rumeli Advisory Committee and Answer of Edirne Governor Salim Pasha

Yıl 2020, Sayı: 38, 113 - 136, 29.12.2020

Burçin Işım

Öz

After the Armistice of Mudros, the Government of Istanbul decided to send boards called “Advisory Committees” to both Anatolia and Thrace in order to prevent public order crimes, establish love and friendship among the communities within the country. The delegation going to Thrace left İstanbul on April 28, 1919. Fevzi and Cevad Pashas, members of the delegation, reported what they saw during this trip. The report covered basic topics such as education, health, justice, agriculture and consisted of twelve articles. During this trip, Salim Pasha, the Governor of Edirne, was called to the Ministry of Internal Affairs on July 25 1919 and he presented his response letter to the ministry for defense against this report. The purpose of our research is to compare both reports. The report of the advisory committee contains striking statements about the general condition of Thrace after the Armistice of Mudros. It is extremely important that this report was prepared by Fevzi Çakmak and Cevad Çobanlı Pashas.

Anahtar Kelimeler

Advisory Committee, Governor Salim Pasha, Thrace-Pashaeli Society, Fevzi Çakmak, Cevad Çobanlı

Rumeli Heyet-i Nasihası’nın Raporu ve Edirne Valisi Salim Paşa’nın Cevabı

Öz

İstanbul Hükûmeti Mondros Mütarekesi’nden sonra asayiş olaylarının önüne geçebilmek, ülke içindeki topluluklar arasında sevgi ve dostluğu tesis edebilmek maksadıyla hem Anadolu’ya hem Trakya’ya Nasihat Heyetleri adı verilen kurullar gönderilmesine karar vermişti. Trakya’ya gidecek heyet, 28 Nisan 1919’da İstanbul’dan hareket etmişti. Heyet üyelerinden Fevzi Paşa ile Cevad Paşa bu seyahat sırasında gördüklerini rapor haline getirmişti. Rapor, eğitim, sağlık, adalet, ziraat gibi temel konuları kapsamakta ve on iki maddeden oluşmaktaydı. Nasihat Heyeti’nin seyahatleri esnasında Edirne Valisi olan Salim Paşa, 25 Temmuz 1919’da Dahiliye Nezareti’ne çağrılmış ve bu rapora karşı savunma mahiyetinde olan cevabi yazısını nezarete takdim etmişti. Araştırmamızın amacı, her iki raporu karşılaştırmaktır. Rapor, Mondros Mütarekesi sonrası Trakya’nın genel durumu ile ilgili çarpıcı ifadeler içermektedir. Bu raporun Fevzi Çakmak ve Cevad Çobanlı Paşalar tarafından hazırlanması son derece önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Nasihat Heyeti, Vali Salim Paşa, Trakya-Paşaeli Cemiyeti, Fevzi Çakmak, Cevad Çobanlı

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye-Siyasi (HR.SYS).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Meclis-i Vükela Mazbataları (MV).
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dahiliye Nezareti Dahiliye Kalem-i Mahsus Evrakı (DH.KMS).
• Alemdar
• Hadisat
• İkdam
• İstiklal
• Söz
• Tevhid-i Efkar (Tasvir-i Efkar)
• Takvim-i Vakayi
• Vakit
• Yeni Gazete
• Aykut, Mehmet Şeref: Trakya’da Millî Mücadele Tarihi Malta Hatıratı ve Malta’da Türkler, haz. Hasan Berke Dilan, İstanbul, Alfa Yayınları, 2010.
• Bıyıklıoğlu, Tevfik: Trakya’da Millî Mücadele, C.I, Ankara, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1992.
• Budak, Mustafa: Misâk-ı Milli’den Lozan’a, İstanbul, Küre Yayınları, 2014.
• Çelebi, Mevlüt: Anadolu ve Rumeli Nasihat Heyetleri, İzmir, Akademi Kitabevi, 1992.
• Doğruöz, Türkan: Millî Mücadele Döneminde Kırklareli, Kırklareli, Kırklareli Belediyesi Kültür Yayınları, 2007.
• Efe, İsmail: “Mütareke Dönemi Asayiş Sorunları ve Çare olarak Düşünülen Nasihat Heyetleri”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.VI. S.1, Ocak 2016, s. 229-248.
• Güner, Hasan: 1915-1928 Arası Emval-i Metruke Uygulamaları, Ankara, T.C. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Mert, Özgür: “İşgalden Kurtuluşa Doğu Trakya”, Atatürk Yolu Dergisi, S.58, Bahar 2016, s. 123-176.
• Temizgüney, Firdes: “Lozan Sonrası Emval-ı Metrukesine Yönelik Düzenleme ve Uygulamalar (1923-1928)”, Atatürk Yolu Dergisi, S.62, Bahar 2018, s. 301-334.
• Türkgeldi, Ali: Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi, Ankara, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.O., 1948.