Ideological Support for Neo-Ottomanism or Comprehensive Analysis of Turkish Modernization? The Historiography of Kemal H. Karpat

Yıl 2021, Sayı: 39, 289 - 302, 29.06.2021

Fahri Yetim

Öz

History, as an academic field, seeks to explain past and present social circumstances by using facts to consider the causal relationship between events. In addition to having unique methodological features, history is shaped in part by the historian’s own point of view. This situation, which extends to the social sciences in general, raises the issue of objectivity, but seems inevitable given the dominant position of the historian in collecting and evaluating data.. Kemal H. Karpat, one of the most prominent historians of Turkey, has tried to analyze Turkish modernization in a comprehensive way by considering it with a rich background and an interdisciplinary perspective. This study is essentially a response to Nuray Sancar’s critical approaches to the historian in question, which are exemplary of the reductionist perspectives typically applied to Karpat’s historiography.

Anahtar Kelimeler

Kemal Karpat, Turkish Modernization, Neo-Ottomanism, Politicization of Islam

Yeni Osmanlıcılığa İdeolojik Destek Mi, Türk Modernleşmesinin Kapsamlı Çözümleme Çabası Mı? Kemal H. Karpat’ın Tarih Yazıcılığı

Öz

Olgulardan hareketle olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkisini göz önünde bulundurarak tarihsel geçmişi ve toplumsal gerçekliği açıklamaya çalışan tarih, kendine özgü metodolojik özelliklerinin yanında, bir ölçüde tarihçinin bakış açısına göre şekillenen bir bilimdir. Esasen sosyal bilimlerin geneli için de söz konusu olan bu durum, nesnellik konusunu gündeme getirmekle beraber, verilerin toplanması ve değerlendirilmesinde tarihçinin başat konumu dolayısıyla kaçınılmaz görünür. Türkiye’nin önde gelen tarihçilerinden olan Kemal H. Karpat, Türk modernleşmesini zengin birikimi ve disiplinler arası bir bakış açısıyla ele alarak kapsamlı bir şekilde çözümlemeye çalışmıştır. Bu çalışma esas itibarıyla, Karpat’ın tarihçiliği konusunda yukarıda bahsedilen indirgeyici bakış açılarının bir örneği olan Nuray Sancar’ın, söz konusu tarihçi ile ilgili eleştirel yaklaşımlarına bir cevap mahiyeti taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kemal Karpat, Türk Modernleşmesi, Yeni Osmanlıcılık, İslam’ın Siyasallaşması

Kaynakça

• Ardıç, Nurullah: “Türk Sekülerleşmesi İncelemelerinde Paradigma Değişimine Doğru”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, S. 11, 2008.
• Belge, Murat: “Osmanlı’da ve Rusya’da Aydınlar”, Türk Aydını ve Kimlik Sorunu, Yay. Haz. Sabahattin Şen, İstanbul 1995.
• Gencer, Bedri: Gelenekten Modernliğe Osmanlı, İstanbul, Ketebe Yayınevi, 2019. Karpat, Kemal H.: Dağı Delen Irmak, Ankara, İmge Kitabevi, 2008.
• __________: İslam’ın Siyasallaşması, 4. Baskı, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010.
• __________:Osmanlı’dan Günümüze Elitler ve Din, İstanbul, Timaş Yayınları, 2009.
• __________: “Bir Sosyal Bilimcinin Tecrübesi”, Türkiye’de Sosyolojinin Yüz Yıllık Birikimi, Ed. Erkan Çav-Elif Süreyya Genç, İstanbul, Ketebe Yayınları, 2020. ss.53-55.
• Mardin, Şerif: Din ve İdeoloji, İstanbul, İletişim Yayınları, 2007.
• Sancar, Nuray: “35 Yıl Sonra Gelen ün: Kemal Karpat Yeni Osmanlıcılığın İdeolojik Bir Desteği”, Özgürlük Dünyası, S.209, Eylül 2009.
• Sarıbay, Ali Yaşar: Türkiye’de Sosyolojinin Yüz Yıllık Birikimi, Ed. Erkan Çam-Elif Süreyya Genç, İstanbul, Ketebe Yayınları, 2020.
• Subaşı, Necdet: “Sosyal Bilimsel İlgide Din ve Gecikmiş Fark Edilişler” Türkiye’de Sosyolojinin Yüz Yıllık Birikimi, Ed. Erkan Çav-Elif Süreyya Genç, İstanbul, Ketebe Yayınları, 2020.
• Sunar, Lütfi: “Karpat Neden Göz Ardı Edildi? Modernleşmeye Dair Farklı Bir Bakış”, Tezkire, S. 64. Nisan-Mayıs-Haziran 2018.
• Yetim, Fahri: “Türkiye’nin Modernleşme Tarihçisi Kemal H. Karpat”, Yaşayan Türk Tarihçileri, Ed. Ahmet Şimşek, Ankara, Pegem Akademi, 2018, ss. 135-147.