An Oral History Study on Preparatory Camps for Military Service in Schools in the Republican Era (1935–1947)

Yıl 2021, Sayı: 40, 1 - 28, 30.12.2021

Özlem Gürsoy Mustafa Gündüz

Öz

Since the 19th century, the compulsory military service system and the concept of total war required citizens to undergo a qualified military training before military service. Thus, young people started to receive training in militaristic classes, paramilitary organizations, and scouting. This type of training appealed to political elites of Second Constitutional and Republic Eras before and after the World War I. As the preparation for military courses was included in the curriculum in 1926, students were taken to the camps on summer holidays and were trained to be war ready. To explore the camps from students’ perspective, an oral history study was conducted with individuals who attended camps between 1935 and 1947. While presenting what happened in the camps through witnesses, this study shows the humanitarian aspects of the camps, which are not reflected in the documents. In summary this study aims to reveal the place of military service preparation camps in the history of education, using witnesses primary sources.

Anahtar Kelimeler

Militarist Education, Preparation for Military Service Courses, Preparation for Military Service Camps, Oral History

Cumhuriyet Döneminde Okullarda Askerliğe Hazırlık Kampları Üzerine Bir Sözlü Tarih Çalışması (1935-1947)

Öz

XIX. yüzyıldan itibaren gerek zorunlu askerlik sistemi gerekse topyekûn savaş anlayışı vatandaşların askerlikten önce nitelikli bir askerlik eğitiminden geçirilmesini gerektirince, gençlere okullarda militarist nitelikli derslerle okul dışında da paramiliter örgütler ve izcilik aracılığıyla askerlik eğitimi verilmiştir. I. Dünya Savaşı öncesinde ve sonrasında bu tarz eğitimler II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet yıllarında siyasi elitlerin ilgisini çekmiştir. 1926’da Askerliğe Hazırlık Dersleri müfredata konulurken, yaz tatillerinde de öğrenciler Askerliğe Hazırlık Kampları’na götürülerek her an cepheye gidecek şekilde eğitilmiştir. Bu çalışmada, Askerliğe Hazırlık Kampları, öğrenciler cephesinden ele alınmıştır. Bunun için 1935-1947 yılları arasında kamplara katılmış bireylerle sözlü tarih çalışması yapılmıştır. Birinci ağızdan şahitlerle kamplarda neler yaşandığı sunulurken, kampların belgelere yansımayan insani yönleri de gösterilmiştir. Bu çalışma, ilk defa birincil kaynaklarla ve canlı tanıklarla Askerliğe Hazırlık Kampları’nın eğitim tarihindeki yerini göstermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Militarist Eğitim, Askerliğe Hazırlık Dersleri, Askerliğe Hazırlık Kampları, Sözlü Tarih

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Talim ve Terbiye Dairesi, Kararlar, 1929-1947
• Maarif Vekâleti Tebliğler Mecmuası
• Maarif Vekâleti Tebliğler Dergisi
• Akcan, Erol: İttihat ve Terakki Fırkası’nın Paramiliter Gençlik Kuruluşları, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2015.
• Akın, Yiğit: Gürbüz ve Yavuz Evlatlar: Erken Cumhuriyet’te Beden Terbiyesi ve Spor, İstanbul, İletişim Yayınları, 2004.
• Akyürek, Salih: Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu, Rapor No: 24, İstanbul, Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi (BİLGESAM), 2010.
• Alkan, Mehmet Ö.: “Osmanlı İmparatorluğu’nda Modernleşme ve Eğitim”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, C.6, S.12, 2008, s. 9-84.
• Altınay, Ayşe Gül-Bora, Tanıl: “Ordu, Militarizm ve Milliyetçilik”, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, Milliyetçilik, der. Tanıl Bora, C.4, İstanbul, İletişim Yayınları, 2002, s. 140-154.
• Altınay, Ayşe Gül: “Militarizm”, Kavram Sözlüğü I: Söylem ve Gerçek, der. Fikret Başkaya, Ankara, Özgür Üniversite Kitaplığı, 2007, s. 351-366.
• Yamak Ateş, Sanem: Asker Evlatlar Yetiştirmek, II. Meşrutiyet Dönemi’nde Beden Terbiyesi, Askerî Talim ve Paramiliter Gençlik Örgütleri, İstanbul, İletişim Yayınları, 2012.
• Belge, Murat: Militarist Modernleşme, İstanbul, İletişim Yayınları, 2012.
• Beşikçi, Mehmet: Birinci Dünya Savaşı’nda Osmanlı Seferberliği, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
• Danacıoğlu, Esra: Geçmişin İzleri: Yanıbaşımızdaki Tarih İçin Kılavuz, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2001.
• Ergün, Mustafa: II. Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara, Ocak Yayınları, 1996.
• Meşeci Giorgetti, Filiz: Eğitim Ritüelleri, İstanbul, Yeni İnsan Yayınevi, 2016.
• Gündüz, Mustafa: “Türk Eğitim Sisteminde Aşırı Militarist Uygulamanın Başlaması (1926-1947)”, Erdem İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, S.71-72, Aralık 2016- Haziran 2017, s. 69-88.
• Günseli, Gümüşel: Milli Güvenlik Dersleri (1926-2012), Ankara, Berikan Yayınları, 2020.
• Kazankaya, Sevda: Asker Liseliler: Musiki Muallim Mektebi Özelinde Askerlik Dersleri ve Uygulaması, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Özcan, Abdülkadir: “Balkan ve I. Dünya Savaşlarında Hizmeti Geçen Bir Hayır Kurumu”, Doğumunun 100. Yılında Atatürk’e Armağan, İstanbul, İ.Ü.E.F, 1981, s. 270-295.
• Özdamar, Hande: 1930-1945 Arası Dönemde Türkiye’de Militer Anlayış ve Yansıması, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Öztan, Güven Gürkan: Türkiye’de Militarizm, Zihniyet, Pratik ve Propaganda, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2014.
• Paksuniemi, Merja: “Mobilising Children for National Defence: Boys Education in the Finnish Civil Guard Organisation During the Second World War”, Childhood in the Past, 2016, s. 44-57.
• Sarısaman, Sadık: “Birinci Dünya Savaşı Sırasında İhtiyat Kuvveti Olarak Kurulan Osmanlı Genç Dernekleri”, OTAM, C.11 S.11, 2000, s. 439-501.
• Thompson, Paul: “21. Yüzyılda Sözlü Tarih İçin Potansiyeller ve Meydan Okumalar”, Kuşaklar, Deneyimler, Tanıklıklar, yay. haz. Aynur İlyasoğlu, Gülay Kayacan, İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2006, s. 23-37.
• Toprak, Zafer: “İttihat ve Terakki’nin Paramiliter Gençlik Örgütleri”, Boğaziçi Üniversitesi Beşeri Bilimler Dergisi, C.VII, 1979, s. 95-113. Türkiye Cumhuriyeti Maarifi 1923-1943, Ankara, Maarif Matbaası, 1944.
• Türkiye Cumhuriyeti Maarifi, 1940-1941, Ankara, Maarif Matbaası, 1941.
• Ünal, M. Ezel: Gençler Silah Başına! Ders Kitapları Aracılığıyla Türkiye’de Gençliğin Militarizasyonu (1926-1945), İstanbul, Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Vagst, Alfred: History of Militarism and Military, New York, The Free Press, 1967.
• Yamak, Sanem: “Vatandaşlık Eğitimi ve Militer Eğitim”, Tematik ve Kronolojik Türk Eğitim Tarihi, ed. Mustafa Gündüz, İstanbul, İdeal Kültür Yayıncılık, 2018, s. 307-340.