Safranbolu ve Karabük Halkevlerinin Kuruluşu ve Faaliyetleri

Yıl 2023, Sayı: 43, 143 - 172, 21.06.2023

Furkan Karacakaya

https://doi.org/10.26650/YTA2023-1180467

Öz

Türkiye’de, Cumhuriyetin ilanı ile birlikte hızlı bir inkılap hareketi başlamış ve bu inkılapların halka ulaştırılması ve benimsetilmesi noktasında halkın eğitimi büyük bir önem arz etmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarında bu görevi Türk Ocakları üstlenmeye çalışsa da Cumhuriyet Halk Fırkası’nın bu işi tamamen kendi kontrolü altında yürütmek istemesi nedeniyle Türk Ocakları kapatılmış ve onun yerine Halkevleri kurulmuştur. Halkevleri, CHF’nin kültür şubeleri olarak görev yapmış ve halkın eğitim seviyesinin artırılması, yapılan inkılapların halka benimsetilmesi gibi konularda faaliyet göstermiştir. Bu çalışmada Zonguldak vilayetine bağlı Karabük nahiyesi ve Safranbolu kasabalarındaki Halkevlerinin kuruluş süreçleri, bu Halkevlerinin kendilerinden beklenen görev ve sorumlulukları ne dereceye kadar yerine getirebildikleri ve ne gibi problemlerle karşılaştıkları tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halkevi, Safranbolu, Karabük, Atatürk İnkılapları, Halkçılık

Foundation and Activities of Safranbolu and Karabük People’s Houses

Öz

With the proclamation of the Republic in Türkiye, a rapid reform movement started and the education of the people was of great importance at the point of conveying and adopting these reforms to the public. Although the Turkish Hearths tried to take over this task in the first years of the Republic, because the Republican People’s Party wanted to carry out this work under its own control, the Turkish Hearths were closed and People’s Houses were established instead. People’s Houses served as the cultural branches of the Republican People’s Party and worked on issues such as increasing the education level of the people and adopting the reforms to the public. This study examines the establishment processes of People’s Houses in Karabük district and Safranbolu towns of Zonguldak province, to what extent these People’s Houses could fulfill the duties and responsibilities expected of them, and what kind of problems they faced during their period of activity.

Anahtar Kelimeler

People’s house, Safranbolu, Karabük, Atatürk’s Reforms, Populism

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA) google scholar
• C. H. F Halkevleri Talimatnamesi, Hakimiyet-i Milliye Matbaası, Ankara, 1932. google scholar
• Aldıbaş, Özcan: Zonguldak Halkevi ve Faaliyetleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osman Gazi Üniversitesi, Eskişehir, 2016. google scholar
• Bayındır Uluskan, Seda: Atatürk’ün Kültürel ve Sosyal Politikaları, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2010. google scholar
• Bozkır, Gürcan: “Türk Kadın Birliği”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C. 3, S. 10, 2000, s. 99-115. google scholar
• Çeçen, Anıl: Atatürk’ün Kültür Kurumu Halkevleri, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1990. google scholar
• Demir, Gönül Türkan: Halkevlerinin Eğitim Tarihimizdeki Yeri ve Çankırı Halkevi, Berikan Yayınevi, Ankara, 2018. google scholar
• Eraslan, Cezmi: Yakın Dönem Türk Düşüncesinde Halkçılık ve Atatürk, Kumsaati Yayınları, İstanbul, 2003. google scholar
• Gülcü, Nursel: Antalya Halkevi ve Faaliyetleri (1932-1951), ATAM Yayınları, Ankara, 2020. google scholar
• Güneş, Müslime: “Adnan Menderes ve Halkevleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal Of Modern Turkish History Studies,) C. XII, S. 25, 2012-Güz/ Autumn, s. 141-155. google scholar
• Karayaman, Mehmet: “Uşak Halkevinin Kuruluşu ve Faaliyetleri”, Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Y. 6, S. 12, Konya, 2011, s. 33-54. google scholar
• Koçak, Cemil: “Siyasal Tarih (1923-1950)”, Türkiye Tarihi-4, Çağdaş Türkiye, 19081980, Cem Yayınevi, İzmir, 2013, s. 85-177. google scholar
• Kütükçüoğlu, Mehmet: Türkiye’nin İlk Ağır Sanayi Kenti Karabük, Karabük Valiliği Yayınları, Ankara, 2012. google scholar
• Olgun, Kenan: Türkiye’de Halkevleri Gerçeği: Teftiş Raporları Işığında Birinci Yılında Halkevleri (Halkevleri ve Kocaeli Halkevi Örneği), İksad Yayınevi, Ankara, 2019. google scholar
• Özacun, Orhan: “Halkevlerinin Dramı”, Kebikeç, S. 3, 1996, s. 87-96. google scholar
• Özçelik, Fatih: “1944 Bolu-Gerede Depremi ve Sonuçları”, Akademik İncelemeler Dergisi, C. 12, S. 2, 2017, s. 91-113. google scholar
• Özdemir, Yavuz.-Aktaş, Elif: “Halkevleri (1932’den 1951’e)”, A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi [TAED], S. 45, 2011, s. 235-262. google scholar
• Özer, İsmail: Türk Modernleşmesinde Halkevleri ve Diyarbakır Halkevi Örneği, ATAM Yayınları, Ankara, 2021. google scholar
• Pustu, Yunus: “Teşkilat Yapısı ve Faaliyetleriyle Türkiye Muallimler Birliği (19211936)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C. 35, S. 99, Mayıs 2019, s. 51-94. google scholar
• Sarıköse, Barış: “Köyden Şehre: Karabük’ün Kuruluşu ve Şehirleşme Süreci”, Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 5, Ekim 2020, s. 57-83. google scholar
• Sarınay, Yusuf: “Türk Ocakları ve Siyaset”, Türk Yurdu, Y. 100, S. 282, Şubat 2011, s. 10-17. google scholar
• Sarınay, Yusuf: Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2005. google scholar
• Taşdemir, Serap: “Amasya Halkevi ve Yeşilırmak Dergisi”, 38. ICANAS Tarih ve Medeniyetler Tarihi 10-15.09.2007, C. 6, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, Ankara, 2012, s. 3047-3066. google scholar
• Taşdemir, Serap: “Tek Parti Yönetiminde Merzifon Halkevi”, CTAD, Y. 5, S. 10, Güz 2009, s. 51-70. google scholar
• Taşdemir, Serap: “Yeni Tarih Bilinci İçin Halkevleri”, Türkiye’de Tarih Eğitimi, ed. Ahmet Şimşek, Pegem Akademi, Ankara, 2017, s. 123-131. google scholar
• Tekinsoy, Betül: “Halk Eğitiminin Taşra Uygulamalarına Bir Örnek: Çorum Halkevi Halk Dershaneleri ve Kurslar Şubesinin Faaliyetleri”, Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 12, Aralık 2022, s. 49-65. google scholar
• Türkmen, İsmet: Kastamonu Halkevi ve Türkiye’nin Modernleşme Sürecine Katkıları (1932-1951), Berikan Yayınevi, Ankara, 2013. google scholar
• Üstel, Füsun: Türk Ocakları 1912-1931: İmparatorluktan Ulus-Devlete Türk Milliyetçiliği, İletişim Yayınları, İstanbul, 1997. google scholar
• Yaşar, Hakan: Sinop Halkevi ve Faaliyetleri (1932-1951), Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat, 2008. google scholar
• Yuca, İrşad Sami: “Muş Halkevi ve Faaliyetleri (1934-1951)”, International Journal of Social Science, Summer I, S. 35, 2015, s. 227-246. google scholar